در سایه این سرخ‌های تندرو چهره 7 سال اخیر پایتخت تغییرات فراوانی در عرصه حمل‌ونقل داشته است. به‌رغم ازدیاد جمعیت و مشکلات فراوان، افزایش جهشی کیفیت، ظرفیت و سرعت ناوگان حمل‌ونقل شهری در این مدت موجب تحولات بسیاری در زیرساخت‌های شهر شده است. در این میان اتوبوس تندرو نه‌تنها به‌عنوان یک سیستم جدید حمل‌ونقلی بلکه به‌عنوان یک تفکر جدید مدیریتی ،پس از چند سال به یک مطالبه جدی مردم تبدیل شده است. این سامانه حمل‌ونقل با جابهجایی سریع شهروندان توانسته سهم قابل‌توجهی از سفرهای درون‌شهری تهران را به‌خود اختصاص دهد، به‌طوری که در حال حاضر روزانه2 میلیون مسافر در شهر توسط این ناوگان جابه‌جا می‌شوند.
7هزار دستگاه اتوبوس در ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران فعال است که از این تعداد1426دستگاه به سامانه بیآرتی اختصاص دارد. براساس آمار منتشره شرکت اتوبوسرانی تهران این تعداد اتوبوس فعال در سامانه بیآرتی، 3درصد کل ناوگان اتوبوسرانی تهران است اما توانسته44درصد جابه‌جایی‌های شهر تهران را پوشش دهد. براساس طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک، شهر تهران باید دارای 10خط بیآرتی با طول 167کیلومتر باشد که تا به امروز 7خط با طول تقریبی 114کیلومتر فعالیت می‌کنند.
مرداد‌ماه سال86 بود که محمدباقر قالیباف، شهردار تهران راه اندازی خطوط بیآرتی را در پایتخت کلید زد. شروع به‌کار این سامانه با مخالفت‌های جدی مسئولان دولتی همراه شد اما درنهایت کارآمدی سیستم برای همه مخالفان به اثبات رسید و رفته‌رفته گسترش کمی و کیفی سامانه بیآرتی به یکی از مطالبات جدی مردم تبدیل شد؛ به‌عبارت دیگر با وجود مخالفت‌های صورت‌گرفته، شهرداری تهران با حمایت شورای شهر تصمیم به اجرای طرح گرفت. البته با وجود اینکه مصوبه مجلس در تبصره۱۳، حمایت از سامانه‌های اتوبوسرانی را مدنظر داشت اما شهرداری تهران مجبور به خرید اتوبوس‌های دوکابین خارجی از محل اعتبارات خود شد و درنهایت توانست رضایتمندی مردم را جلب و حجم وسیعی از ترافیک در این مسیر را کم کند.
خط یک: حرکت روی نبض شهر
مسیر سامانه اتوبوس‌های تندروی تهران در خط اول دارای ۲۶ ایستگاه است که غرب تهران را به شمال شرق متصل می‌کند. در واقع این خط از میدان آزادی تا میدان امام‌حسین، مسیری مستقیم را از غرب به شرق طی می‌کند و از آنجا به بعد به سمت شمال‌شرق می‌رود و از 3 خیابان آزادی، انقلاب و دماوند می‌گذرد. کل این مسیر به‌طور عادی یک ساعت به طول می‌انجامد. همچنین تمام تقاطع‌ها به سامانه چراغ راهنمایی هوشمند مجهز شده‌اند تا اتوبوس‌ها در پشت چراغ راهنمایی متوقف نشوند. براساس پژوهش صورت‌گرفته در مرکز مطالعات شهر تهران، متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعات اوج 60دقیقه و در ساعات غیراوج 50دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 230دستگاه اتوبوس دوکابین از نوع کینگ‌لانگ و یانگ‌مان بوده که دارای استاندارد زیست‌محیطی یورو3 هستند. سر فاصله حرکت ناوگان در ساعت اوج 40ثانیه و در ساعات غیراوج 80ثانیه است. سرویس‌دهی در این خط به‌صورت شبانه‌روزی بوده و براساس برآورد صورت‌گرفته قریب به 70درصد مسافران از سیستم کارت‌بلیت برای پرداخت کرایه استفاده می‌کنند.
خط دو: از غرب تا جنوب‌شرقی
خط دوم سامانه تندرو که غرب تهران را به جنوب شرق آن متصل می‌کند، با طول ۲۰ کیلومتر و ۲۵ایستگاه، از میدان آزادی شروع شده و با عبور از بزرگراه آیت‌الله‌سعیدی، میدان فتح، میدان شمشیری، خیابان قزوین، هلال‌احمر، مولوی، میدان خراسان، خیابان خاوران به سه راه‌افسریه می‌رسد.
متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 65دقیقه و در ساعات غیراوج 50دقیقه است. به گزارش مرکز مطالعات شهر تهران، تعداد ناوگان فعال در این خط 235دستگاه اتوبوس از هر دو نوع معمولی تک‌کابین (بنز457) و کینگ‌لانگ و یانگ‌مان بوده که اتوبوس‌های کینگ‌لانگ آن که تعداد آن برابر 125دستگاه است دارای استاندارد زیست‌محیطی یورو3 هستند. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج بین 30 تا40ثانیه و در ساعات غیراوج 2تا 3دقیقه است. سرویس‌دهی در این خط به‌صورت شبانه‌روزی بوده و براساس برآورد صورت‌گرفته، حدود 40درصد مسافران از سیستم کارت‌بلیت برای پرداخت کرایه استفاده می‌کنند.
خط سه: حرکت روی لبه شرقی
خط سوم سامانه تندروی تهران از پایانه خاوران در جنوب‌شرق تهران شروع شده و تا پایانه علم و صنعت در شرق تهران ادامه می‌یابد. این خط با 13/5کیلومتر طول دارای ۱۶ایستگاه است که از پایانه خاوران شروع شده و در ادامه از بزرگراه افسریه، میدان کلاهدوزسابق، خیابان نیروی‌هوایی، خیابان امامت، خیابان آیت و میدان هفت‌حوض عبور کرده، به پایانه متروی علم و صنعت می‌رسد. مطالعات اجرایی این خط از شهریور‌ماه۸۷ آغاز شد و اول دی‌ماه سال87 به بهره‌برداری رسید.
خط چهار: شمال از جنوب
خط چهارم به طول 21/5کیلومتر، از تقاطع ولیعصر و شهید چمران در شمال تهران به پایانه بعثت در جنوب تهران متصل شده که اکنون با ۲۱ ایستگاه از شهید چمران آغاز و پس از طی مسیر از بزرگراه شهید‌چمران، میدان توحید، بزرگراه نواب، خیابان شهید تندگویان و بعثت به پایانه‌جنوب ختم می‌شود. متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 85دقیقه و در ساعات غیراوج نیز 70دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 100دستگاه اتوبوس بوده که اکثر آنها (90دستگاه) از نوع دوکابین کینگ‌لانگ با استاندارد زیست‌محیطی یورو3 و مابقی از نوع تک‌کابین معمولی(شهاب خودرو) هستند.
سرفاصله تردد ناوگان این خط براساس پژوهش‌ها در ساعت اوج 30ثانیه و در ساعات غیراوج 90ثانیه است. سرویس‌دهی در این خط به‌صورت شبانه‌روزی بوده و براساس برآورد صورت‌گرفته، حدود 43درصد مسافران از سیستم کارت‌بلیت برای پرداخت کرایه استفاده می‌کنند.
خط 7: در امتداد طولانی‌ترین خیابان
خط7 به طول 18/5کیلومتر از پایانه تجریش در شمال شهر تهران آغاز شده و با عبور از خیابان ولیعصر که طولانی‌ترین معبر شمالی- جنوبی شهر تهران بوده و دارای قدمت و جاذبه‌های تفریحی و گردشگری است به میدان راه‌آهن یعنی دروازه حمل‌ونقل ریلی برون‌شهری تهران متصل می‌شود. این خط دارای 34 ایستگاه کناری در طول مسیر خود است که جانمایی ایستگاه‌ها در محل 3تقاطع به‌صورت قبل و بعد از تقاطع است و با احتساب این ایستگاه‌ها مجموع آن به 37 ایستگاه می‌رسد. از ویژگی‌های مهم این خط می‌توان به تعدد نقاط تلاقی آن با سایر خطوط بیآرتی اشاره کرد، به‌نحوی که در طول مسیر خود خطوط 4، 1 و 2 را قطع می‌کند.
مرکز پژوهش‌های شهرتهران اعلام کرده است که متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 115دقیقه و در ساعات غیراوج نیز 83دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 353دستگاه اتوبوس بوده که اکثر آنها از نوع تک‌کابین معمولی بوده و توسط بخش خصوصی مدیریت و اداره می‌شود. البته 40دستگاه اتوبوس دوکابین کینگ‌لانگ نیز در این خط فعالیت دارند. از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این خط نصب دستگاه‌های GPS و امکان پایش مسیر ناوگان در این خط بوده و نیز در برخی از اتوبوس‌ها اطلاع‌رسانی به‌صورت لحظه‌ای صورت می‌گیرد. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج 30ثانیه و در ساعات غیراوج بین یک تا 2دقیقه است. سرویس‌دهی در این خط به‌صورت شبانه‌روزی بوده و براساس برآورد صورت‌گرفته حدود 48درصد مسافران از سیستم کارت‌بلیت برای پرداخت کرایه استفاده می‌کنند.
خط 10: غرب تا شمال غربی
خط 10اتوبوس‌های تندرو از پایانه آزادی تا دانشگاه علوم‌تحقیقات به طول 12کیلومتر در سال90 به مجموع خطوط فعال سامانه بیآرتی پیوست. متوسط زمان پیمایش مسیر در ساعت اوج 40دقیقه و در ساعات غیراوج 30دقیقه است. تعداد ناوگان فعال در این خط 53دستگاه اتوبوس بوده که 45دستگاه آن از نوع دوکابین کینگ‌لانگ با استاندارد زیست‌محیطی یورو3 و مابقی از نوع تک‌کابین معمولی(شهاب خودرو) هستند. سرفاصله تردد ناوگان در ساعت اوج 60ثانیه و در ساعات غیراوج 3دقیقه است. سرویس‌دهی در این خط به‌صورت شبانه‌روزی بوده و براساس برآورد صورت گرفته تنها 35درصد مسافران از سیستم کارت‌بلیت برای پرداخت کرایه استفاده می‌کنند.
خطوط 5، 6، 8 و 9 در راه است
براساس طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک، شهر تهران باید دارای 10خط بیآرتی باشد. هشتمین خط بیآرتی از پایانه مسافربری جنوب تا پایانه خاوران، نهمین خط در بزرگراه امام علی و دهمین خط این سامانه در بزرگراه صدر در راستای تحقق طرح جامع حمل‌ونقل ترافیک شهر تهران به‌زودی راه‌اندازی می‌شود. از سال86 تا پایان سال89، 5خط بیآرتی با طول تقریبی 85کیلومتر به بهره‌برداری رسید که این میزان در سال90 با افتتاح خط 10 این سامانه به میزان 12کیلومتر و امتدادیافتن خط 4 از میدان جمهوری تا پایانه جنوب به 104کیلومتر و 6خط رسید اما استقبال شهروندان از این سامانه حمل‌ونقلی سبب شد خط5 بیآرتی به‌عنوان هفتمین خط سامانه اتوبوس‌های تندرو در روزهای پایانی شهریور‌ماه91 در مسیر رسالت- آرژانتین آغاز به‌کار کند. در طول این چند سال با استقبال شهروندان از این سامانه شهرداری تهران هم برای رفاه بیشتر شهروندانش تلاش کرد و خطوط بیآرتی را در سطح پایتخت گسترش داد. امروزه خطوط بیآرتی، روزانه حدود 2میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کنند. مطالبات مردم در این چند سال به همراه تلاش‌های شهرداری تهران روند توسعه در این شبکه حمل‌ونقلی را سرعت بخشیده است.
پوشش 2900کیلومتر از مسیر‌های تردد شهر
تعداد خطوط اتوبوسرانی تهران هم‌اکنون ۵۱خط عمومی، خصوصی و شبانه است که با توجه به افزایش قیمت اقلام مصرفی و مورد نیاز اتوبوس‌ها، قطعا در امکان تعمیرات بموقع اتوبوس‌ها و فعال‌بودن آنها مشکلاتی ایجاد شده است. کل خطوط اتوبوسرانی تهران ۲۹۰۸کیلومتر با ۴۱۳۱ ایستگاه است که سهم قابل‌توجهی در سفرهای شهری دارد و سالانه حدود 1/3میلیارد جابهجایی مسافر توسط اتوبوسرانی صورت می‌گیرد. براساس طرح جامع و پس از هدفمند‌سازی یارانه‌ها برای تهران ۱۳هزار دستگاه اتوبوس تعریف شد که دولت تاکنون از پرداخت سهم خود از ۷ هزار دستگاه اتوبوس سر باز می‌زند. از ناوگان موجود اتوبوسرانی شهر تهران تعداد ۱۲۳۵ دستگاه دارای عمری بالای ۸ سال هستند که باید از چرخه خدمت‌رسانی خارج شوند و بر این اساس می‌توان گفت که میزان واقعی کمبود ناوگان اتوبوسرانی بیش از ۷ هزار دستگاه اتوبوس است. البته قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی کشور دولت را مکلف کرده که «سیاست‌های بخش حمل‌ونقل همگانی شهری را به‌گونه‌ای تنظیم کند که از ابتدای سال1391 درمجموع 75درصد سفرهای درون‌شهری‌پوشش داده شود و سهم هر یک از بخش‌های حمل‌ونقل همگانی و مصرف سرانه بنزین آنها را تأمین کند.» همچنین در این قانون آمده است که دولت باید «در شهر تهران نسبت تسهیم حمل‌ونقل عمومی از کل سفرهای درون‌شهری برای اتوبوسرانی، تاکسیرانی و حمل‌ونقل ریلی را به‌ترتیب تا 25درصد، 20درصد و 30درصد فراهم آورد.» بر این اساس دولت دهم باید 100میلیارد تومان یارانه بلیت اتوبوسرانی به مردم پایتخت پرداخت می‌کرد که از آن استنکاف کرد و حقوق 4 تا 5 میلیون مسافر اتوبوسرانی را نادیده گرفت.
