ارسلان هاشمی در گفت‌وگو با فارس افزود: مطابق برنامه‌ریزی قبلی و با توجه به پایش تصاویر ماهواره‌ای، رادار و توده‌های نفوذی مؤثر در منطقه در سال‌جاری 16پرواز برای عملیات بارورسازی ابرها صورت گرفته است. وی مسیرگشایی رودخانه، بارورسازی ابرها، آبیاری تحت فشار و انسداد چاه‌های غیرمجاز را از برنامه‌هایی اعلام کرد که آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی برای افزایش آب دریاچه ارومیه و نجات آن از وضعیت بحران در یک سال گذشته انجام داده است.
معضل ارومیه در تنگناهای تصمیم‌گیری
به گزارش همشهری، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در حالی از بارورسازی ابرها برای نجات دریاچه ارومیه خبر می‌دهد که کارشناسان بارها تأکید کرده‌اند مادامی که حقابه این دریاچه از سوی وزارت نیرو تأمین نشود و این وزارتخانه برای پلمب کردن 30هزار حلقه چاه غیرمجازی که در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه قرار دارد اقدام نکند هیچ طرحی نمی‌تواند چندان کارساز باشد.
این دو راهکاری بود که اوایل سال گذشته در نشست مسئولان عالی رتبه محلی و کشوری در دستور کار قرار گرفت و وزارت نیرو ملزم به اجرای آن شد. اما با وجود آنکه مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی به پلمب چاه‌های غیرمجاز اشاره می‌کند اما هنوز آماری از پلمب چاه‌های غیرمجاز منتشر نشده همچنان‌که هنوز اقدامی کارساز و گسترده برای تغییر شیوه آبیاری سنتی صورت نگرفته است. معضل دریاچه ارومیه که امسال هفده ساله می‌شود همچنان در رأس معضلات زیست‌محیطی کشور قرار دارد. نکته در خور تأمل اینکه مهرماه گذشته بررسی‌های سازمان زمین‌شناسی نشان داد تراز آب دریاچه ارومیه 6/3متر است.
براساس این بررسی، ارتفاع آب دریاچه هشت متر کاهش یافته است کاهشی که طی 12هزار سال اخیر بی‌سابقه بوده است. در این میان محمد درویش می‌گوید: در بالادست سدهایی نظیر حسنلو، شه چای، مهادباد و سدشهید کاظمی (زرینه‌رود) که در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه احداث شده دزدیدن آب از دریاچه سدها به‌شدت رایج است. به گفته وی آبی که قرار است صرف کشاورزی و شرب در پایین‌دست شود و بخشی از آن هم حقابه دریاچه ارومیه است با موتور پمپ‌های بی‌شمار به غارت می‌رود. این فعال محیط‌زیست به ناتوانی مسئول سد زرینه رود برای مقابله با غارتگران آب اشاره کرد و گفت: این مقام مسئول هم از غارت آب باخبر است اما ظاهرا توان مقابله با دزدان آب را ندارد. به گفته وی روندی که در بالادست سدهای منطقه وجود دارد سبب ایجاد این تصور می‌شود که پدیده خشکسالی در حال وقوع است درحالی‌که این اثرات ناگوار چپاول آب در بالادست است که در پایین‌دست به‌صورت خشکسالی آشکار می‌شود.
راهکارهای مورد اتفاق نظر کارشناسان
با وجود اختلاف نظرهایی که وجود دارد اما اغلب کارشناسان باز کردن دریچه سدها را نخستین گام برای نجات ارومیه عنوان می‌کنند و می‌گویند گشودن دریچه سدها به اندازه‌ای که حداقل یک‌میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه شود نخستین اقدام اساسی است که باید عملی شود. آنها تأکید می‌کنند پیش از این اقدام، باید تمام رودخانه‌های منتهی به ارومیه که طی سال‌های اخیر بدون هیچ مدیریتی رها شده‌اند، لایروبی شود تا رسوبات مانع راهیابی آب به دریاچه نشوند. در این میان، مسئولان ذی‌ربط هم باید با سازوکاری قوی، مانع برداشت آبی شوند که در طول مسیربه سمت دریاچه در حرکت است.
سوء مدیریت منابع آب و خاک در منطقه ازدیگر نکاتی است که کارشناسان برآن انگشت می‌گذارند. به اعتقاد کارشناسان ضروری است هریک از نهادهای ذی‌ربط به تعهدات خود در حوزه مدیریت آب و خاک عمل کنند؛ ازجمله وزارت جهادکشاورزی با تغییر در شیوه‌های کشت و جایگزین کردن آبیاری نوین نسبت به افزایش بهره‌وری اقدام کند.
(براساس آمار، در حال حاضر راندمان آبیاری در کشور 30درصد است درحالی‌که با استفاده از تکنولوژی نوین می‌توان این راندمان را تا 60درصد افزایش داد.) در کنار این اقدامات ضروری است وزارت نیرو علاوه بر بازکردن دریچه سدها، زمینه ورود حقابه 1/3میلیارد مترمکعبی دریاچه ارومیه را فراهم سازد و اجازه دهد این حقابه وارد ارومیه شود.
انتقال آب از حوضه دیگر به دریاچه
با وجود همه اما و اگرهایی که برخی کارشناسان درباره انتقال آب از حوضه‌های دیگر به دریاچه ارومیه مطرح می‌کنند این گزینه می‌تواند به‌عنوان آخرین راهکار مورد توجه قرار بگیرد. برای عملی شدن این راهکار باید با مصوبات قانونی، اعتبار لازم برای انتقال آب از حوضه‌های اطراف با کمترین خسارات زیست‌محیطی در دستور کار قرار بگیرد مشروط بر آنکه با عملی‌شدن این راهکار، تحت هیچ شرایطی کسی اجازه برداشت ازآب انتقالی را نداشته باشد به‌ویژه نمایندگانی که حوزه انتخابی‌شان در محدوده مسیر انتقال آب قرار گرفته کمبود آب روستاهای حوزه متبوعشان را بهانه برداشت آب نکنند.
نکته در خور تأمل اینکه بارورسازی ابرها در میان راهکارهای ارائه شده از سوی کارشناسان چندان جایگاهی ندارد این درحالی است که مسئولان همواره از بارورسازی ابرها به‌عنوان راهکاری مؤثر برای نجات دریاچه ارومیه یاد می‌کنند.
