بحث جدا شدن مکان برپایی بخش داخلی و خارجی، باعث عقب‌نشینی بسیاری از ناشران داخلی شد که به هر حال این بحث‌ها با تصمیم مسئولان فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری کلیه بخش‌های نمایشگاه کتاب در مصلای تهران به پایان رسید، اما کمترین تأثیر این تصمیم‌گیری دیرهنگام به تأخیر افتادن کارها و وظایف بخش خارجی نمایشگاه چون تحویل کتاب و بررسی آنهاست.
در سال‌های گذشته، کار ارسال کتاب‌های ناشران خارجی و ترخیص آنها از گمرک از نیمه اسفند ماه آغاز می‌شد و هنوز بیش از یک ماه مانده به برپایی نمایشگاه کتاب تهران، بخشی از کتاب‌های خارجی در انبارهای محل دائمی نمایشگاه‌های تهران جای گرفته بودند. در حالی که در سال جاری به دلیل مشخص نبودن مکان برپایی نمایشگاه، اولین سری کتاب‌های خارجی در اواخر هفته گذشته از گمرک ترخیص شدند و کار بررسی آنها آغاز شده است.
در راستای برپایی بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران پنج کمیته سیاستگذاری، ثبت‌نام، گمرک، ویزا و آمار فعالیت می‌کنند.مدیریت کمیته سیاستگذاری برعهده محمدرضا وصفی است که در واقع معاون امور بین‌الملل بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است و سابقه طولانی در برنامه‌ریزی و نظارت بر امور جاری این بخش دارد. با وجود تغییرات گسترده سال‌های اخیر در بخش‌های اجرایی نمایشگاه، او همچنان از زمان حضور احمد مسجد جامعی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سکاندار بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران است.
شنیده‌ها حاکیست که سیاست‌های کلی بخش خارجی نمایشگاه نیز دچار تغییر و تحولاتی شده که باید از سوی مدیر این واحد اعلام شود ولی از اولین خبرهای مربوط به نمایشگاه بیستم تاکنون وصفی تنها از اختصاص سالنی مجزا به کتاب‌های خارجی هنر خبر داده است.
10هزار عنوان کتاب خارجی در رشته‌های هنری در سالنی مجزا و در فضایی به وسعت پنج‌هزار متر عرضه می‌شود.به گفته وصفی، تنوع عناوین کتاب‌های هنر، افزایش مجلدات آنها و نیاز دانشجویان رشته‌های مختلف هنری دلایل اختصاص فضایی جداگانه به کتاب‌های هنری است.
کتاب‌های هنر مورد نظر، خارج از سیستم یارانه‌ای، بدون نیاز به گردش عملیاتی در سیستم بانک و انبار و با تخفیف 40 تا 80 درصد به فروش می‌رسند.اعلام سایر تحولات را نیز محمدرضا وصفی، مدیر این بخش، به فرصت‌های بعدی و نزدیک‌تر به روزهای برپایی نمایشگاه واگذار کرده است.
بخش ثبت‌نام از ناشران خارجی به دلیل قطعی بودن برپایی این نمایشگاه در هر جایی از تهران طبق زمانبندی هر ساله آغاز شد و اکنون فهرست ناشران حاضر در بخش‌های فروش ارزی و ریالی خارجی نمایشگاه کتاب تهران مشخص و آماده شده است.
در بخش ناشران ارزی لاتین، 39 شرکت موزع کتاب حضور دارند که در مجموع آثار مربوط به بیش از 700 ناشر را در بخش ارزی نمایشگاه بیستم عرضه خواهند کرد. در بخش ناشران ارزی عربی نیز 42 توزیع‌کننده و یا نمایندگی‌های ناشران عرب شرکت خواهند کرد.
در بخش ریالی لاتین و عربی نیز ناشران بیش از 60 کشور جهان ثبت‌نام و برای شرکت در بیستمین نمایشگاه، کتاب‌های خود را روانه تهران کرده‌اند. حضور ناشران خارجی یا به‌طور مستقیم و یا از طریق نمایندگی‌های آنان است.
سال گذشته نیز ناشرانی از 65 کشور جهان در بخش خارجی نمایشگاه نوزدهم شرکت کرده بودند که نسبت به 18 دوره قبل این نمایشگاه حضور ناشران آفریقایی پررنگ‌تر و جدی‌تر شده بود.
مسئولان بخش خارجی نمایشگاه بیستم گفته‌اند که فهرست ناشران خارجی را به زودی اعلام خواهند کرد و مشخص خواهد شد که ناشران چه قاره‌ای برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران مشتاق‌ترند.توزیع کارت خرید کتاب‌های خارجی بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از صبح روز یکشنبه دوم اردیبهشت ماه در شعب منتخب بانک رفاه سراسر کشور آغاز شده است.
استادان دانشگاه، دانشجویان و مولفان و مترجمان و... می‌توانند با پرداخت مبلغ 10هزار ریال کارت خرید کتاب‌های خارجی را دریافت کنند. این مبلغ برای مؤسسات، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی با ارائه درخواست تعیین سقف خرید 80 هزار ریال به ازای هر یک میلیون ریال است.
بخش ویژه‌ای در نمایشگاه بیستم نیز به حضور سفارتخانه‌ها، مؤسسات بین‌المللی چون سازمان ملل و واحدهای وابسته آن در بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران اختصاص دارد.
بازار جهانی کتاب تهران و مهمانان پنجمین دوره
بازار جهانی کتاب ایران در دل بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برپا می‌شود. در این سال‌ها، هدف از برگزاری این بخش در نمایشگاه کتاب تهران، معرفی آثار تألیفی برجسته به ناشران خارجی و ایجاد زمینه تعامل و تبادل میان ناشران ایرانی و خارجی است.
بازار جهانی کتاب ایران که سال گذشته 600 متر مربع فضا در اختیار داشت امسال هنوز میزان فضای در نظر گرفته شده برای آن مشخص نیست، شبیه‌ترین مکان نمایشگاه کتاب تهران به نمایشگاه‌های کتاب‌های کشورهای خارجی است، جایی که بیشتر از کتاب‌خوانان و ناشران و موزعان کتاب، یکدیگر را می‌جویند و می‌یابند.
ناشران ایرانی علاوه بر حضور در بخش داخلی و فروش کتاب‌هایشان به بازدیدکنندگان، می‌توانند کتاب‌هایشان را برای آشنایی ناشران خارجی در بازار جهانی کتاب ایران عرضه کنند. ناشران شرکت کننده در این بخش باید دارای آثار برجسته‌ای به زبان فارسی و سایر زبان‌ها داشته باشند.
تاکنون 50 درخواست از سوی ناشران ایرانی به دبیرخانه بازار جهانی کتاب ایران رسیده است که پس از بررسی و با توجه به فضای اختصاص داده شده به بازار جهانی کتاب ایران، غرفه‌ها در اختیار ناشران و مؤسسات فرهنگی قرار می‌گیرد.
سال‌های گذشته، بازار جهانی کتاب ایران، میزبان یکسری نشست‌ها در زمینه‌هایی چون آسیب‌شناسی نشر و شیوه‌های ارتقاء نشر بین‌الملل و... بوده است. امسال نیز فراخوان همکاری در برگزاری نشست‌های تخصصی اعلام شده است. اما برپایی این نشست‌ها بستگی به فضای بازار جهانی کتاب دارد که آیا امکان محیطی لازم برای تشکیل نشست‌های تخصصی فراهم می‌شود یا نه؟
ابتدای اردیبهشت ماه و حدود یک هفته مانده به افتتاح بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، هنوز پاره‌ای از برنامه‌ها در بخش خارجی مشخص نیست و منوط به فضا و محیطی است که در مصلای تهران به این بخش اختصاص داده خواهد شد. مدیر روابط عمومی مصلای تهران اعلام کرده که یکصد هزار متر مربع از فضای مصلا در حال آماده سازی برای نمایشگاه کتاب است و این اقدامات تا اواخر این هفته به پایان می‌رسد.
