پایین آمدن تعداد شمارگان کتاب‌ها و بالا رفتن قیمت کتاب‌ها باعث می‌شود تأثیر مستقیم این اتفاق را روی کتابخوانی در سطح کشور ببینیم.
اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس برای بررسی این مسئله قصد دارند جلساتی را با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار تا مشکل گرانی کاغذ را به شکل جدی‌تری دنبال کنند تا اگر امکان آن فراهم باشد، یارانه‌ای برای این مسئله درنظر گرفته شود: «کمیسیون فرهنگی مجلس نهم در حوزه گرانی کاغذ وارد شده است و در جلسه اخیری که با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتیم، این مسئله مطرح شد اما این جلسه کافی نبود. به‌نظر ما لازم است قانونی برای کنترل قیمت کاغذ و اختصاص یارانه به این حوزه تنظیم شود. از آنجا که سرانه مطالعه در کشور بسیار پایین است، با افزایش قیمت کاغذ و در پی آن افزایش قیمت کالاهای فرهنگی مانند کتاب و روزنامه، آمار مطالعه در کشور کمتر خواهد شد به همین جهت باید فکری برای نجات فرهنگ کتابخوانی کرد.
احمدرضا اعتماد مظاهری، مدیرعامل شرکت تعاونی صنف چاپخانه‌داران تهران به همشهری می‌گوید: بالا رفتن قیمت کاغذ و تمام محصولات کاغذی در مدت اخیر، تأثیر بدی روی کار چاپخانه‌ها گذاشته و کار تمام افراد این صنف با رکود قابل‌توجهی روبه‌رو شده است.
وی با تأکید بر اینکه خودش به‌عنوان مدیرعامل تعاونی صنف چاپخانه داران از نزدیک با مشکلات گرانی کاغذ در ارتباط است، آمار جالبی در این‌باره به ما داد: آذرماه سال گذشته ما در داخل با 28هزار و پانصد تومان، یک بند کاغذ می‌خریدیم اما الان برای همان مقدار کاغذ باید بین 75 تا 80 هزار تومان بدهیم.
کاغذ از آن دسته کالاهایی است که در گروه ارز مرجع قرار نمی‌گیرد و به همین دلیل است که بیشتر از بقیه کالاها دچار افزایش قیمت می‌شود: در کمال تأسف کاغذ به‌عنوان کالای ارز غیر مرجع درنظر گرفته شده است و باید واردات آن دلاری به ارزش 2200تومان صورت بگیرد. در این بین نه‌تنها کتاب گران شده، بلکه جعبه‌هایی که باید کالاها را در آن بسته‌بندی کنیم، مقواها و هر چیزی که به کاغذ وابسته است با افزایش قیمت چشمگیری روبه‌رو شده است.
یکی دیگر از مشکلاتی که در حال حاضر افراد مرتبط با مسئله گرانی کاغذ با آن درگیر هستند، به‌حساب آوردن کاغذ، جزو اولویت‌های پنج با شش است: کاغذ همیشه جزو کالاهای اساسی بوده، اما زمانی در لیست جزو کالاهای پنجم یا ششم باشد، مشخص است که با تورمی این چنینی روبه‌رو شویم و مافیای کاغذ، آن‌را با سه برابر قیمت بفروشند. گرانی علاوه بر تأثیر مستقیمی که روی فرهنگ جامعه می‌گذارد، بلکه باعث می‌شود بیش از دو هزار واحد چاپخانه با کارمندان‌شان بیکار شوند و یا بلاتکلیف بمانند، درحالی‌که هر کدام از آنها چاپخانه‌های‌شان را با چند ده میلیارد تومان راه‌اندازی کرده‌اند و باید با معضل بیکاری آنها هم روبه‌رو شد.
برای پیدا کردن دلیل اصلی گرانی کاغذ و تأثیری که روی کتاب و کتابخوانی دارد، شنیدن صحبت‌های آخوندیان، رئیس اتحادیه کاغذفروشان خالی از لطف نیست: اگر بخواهیم به شکل خیلی خلاصه دلایل گرانی کاغذ را مطرح کنیم، علاوه بر مسائل ارز غیرمرجع، مشکلی که ما این روزها به شکل جدی با آن روبه‌رو هستیم، این است که تاجرهای واردکننده کاغذ را نمی‌شناسیم. هیچ‌کس جوابگو نیست و برای معرفی‌کردن تاجران کاغذ اقدامی به عمل نمی‌آورند. از وزارت بازرگانی درخواست کرده‌ایم نام تاجرانی که کاغذها را وارد بنگاه‌ها کرده‌اند به ما بدهند، اما آنها این کار را نمی‌کنند و در این بین عده‌ای سودجو آن را به سه برابر قیمت واقعی به ما می‌فروشند. اگر مسئولین نمی‌توانند در این خصوص کاری کنند، حداقل نام و نشان تاجرها را بدهند تا خودمان پیدایشان کنیم و جلوی این مسئله را بگیریم.
آمارها همیشه جزو بهترین ابزاری هستند که می‌توان براساس آنها، وضعیت‌های پیش آمده را سنجید. محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران آمار بسیار قابل تاملی درحوزه تأثیر گرانی کاغذ بر کتابخوانی دارد که توسط کارشناسان متعدد و با دقت‌نظر خاصی به ثبت رسیده است: ارزش پشت جلد کتاب‌های منتشرشده در سال 1389مبلغ 670میلیارد تومان بود. این مبلغ در سال 1390با افزایش 100میلیارد تومانی روبه‌رو شد. جالب است بدانید در چهار‌ماه اول امسال (از فروردین تا آخر تیر) کل قیمت پشت جلد کتاب‌ها به 220میلیارد تومان رسیده و اگر هشت‌‌ماه باقیمانده سال را نیز به همین روال محاسبه کنیم به 660میلیارد تومان می‌رسیم که حتی به رقم سال89 نیز نخواهیم رسید.
آموزگار که 6/5برابر شدن قیمت کاغذ را یکی از موارد جدی و تأثیرگذار در حیطه فرهنگی کشورمان می‌داند معتقد است افت شمارگان کتاب‌ها و بالا رفتن قیمت آن باعث شده، بسیاری از نویسندگان و ناشران تعداد تیراژ پایینی مثل 500تیراژ را برای کتاب‌ها درنظر بگیرند: با قیمت کاغذی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، جالب است بدانید تنها 20درصد از نیازهای ما به کاغذ در داخل کشور برآورده می‌شود و باید 80درصد از آن را از طریق واردات مواداولیه به‌دست بیاوریم. نخستین نکته در این مورد نحوه پرداخت است، اینکه کاغذ در اولویت‌های بعدی است و تخصیص ارز به نرخ مرجع برای کاغذ در اولویت پنجم قرار دارد در رده‌ای پایین‌تر از کالایی مثل‌ام. دی اف. از تمام اینها که بگذریم، بالا بودن قیمت کاغذ یک بحث است و مسئله‌ای که بر این تورم می‌افزاید سودجویی افرادی است که منتظر هستند از فرصت‌های این چنینی به نفع خودشان سود ببرند و همین قیمت کاغذ را به بالاتر از حد معمول می‌رساند که به‌نظر من این اتفاق نظارت بیشتری را طلب می‌کند.
طبق آمارها و خبرهای رسمی و غیررسمی تا سال 2016 اغلب کشورها در حوزه چاپ و نشر کتاب به سوی دیجیتال شدن و نسخه الکترونیک پیش می‌روند و همین مسئله تا آن زمان کاغذ را به قیمت‌های سرسام‌آوری می‌رساند. دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با تکیه بر این مسئله معتقد است، ما و مسئولین باید نسبت به فرهنگسازی و جا انداختن استفاده از نسخه‌های دیجیتال در بین مردم تلاش کنیم و چاپخانه‌ها و ناشران نیز توجه داشته باشند که آموخته‌های‌شان را به این سمت هدایت کنند و سعی‌شان بر این باشد که در این زمینه فعالیت‌شان را آغاز کنند و آماده این تغییر بزرگ باشند.
