«سالمندی و سلامتی: سلامتی یعنی افزایش طول عمر.» این شعارِ امسال روز جهانی بهداشت است. به بهانه‌ی این روز و بیماری‌ها و حساسیت‌های بهاری با دکتر «بابک قرائی مقدم» به گفت‌وگو نشسته‌ایم:
علت اصلی پیدایش آلرژی چیست؟
به طور کلی بدن، یک سیستم دفاعی دارد که مسئولیتش، مبارزه با عوامل خارجی است، عواملی که ممکن است خطرساز باشند. گلبول‌های سفید از عوامل سیستم دفاعی به‌شمار می‌آیند که با حمله به مهاجم، آن را از بین می‌‌برند. گلبول‌های سفید با ترشح موادی مانند آنتی‌بادی و هیستامین، باعث تخریب مهاجم خارجی می‌شوند. این سیستم بیش‌تر به این خاطر درست شده که بدن را در مقابل میکروب‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌‌ها ایمن کند. اما گاهی اوقات این سیستم با موادی مواجه می‌شود که مهاجم نیستند، اما بدن آن‌ها را با دشمن اشتباه می‌گیرد و به مقابله با آن‌ها می‌پردازد. این مواد حساسیت‌زا هستند.
مانند چه موادی؟
این مواد در شهرهای بزرگ میتواند آلودگی هوا و ذرات معلق در هوا باشد و با شروع فصل بهار یا اواسط اسفندماه میتواند باعث حساسیت بهاری بشود. چراکه در فصل بهار گیاهان شروع به گرده‌افشانی می‌کنند و همین گردهها وقتی به سیستم دفاعی بعضی افراد می‌رسند ایجاد آلرژی کرده و بدن آن‌ها در برابر این مواد، حساسیت بیش از حد نشان می‌دهد. اما میزان مقابله‌ی هر فردی با افراد دیگر متفاوت است. در بعضی از افراد واکنش‌های بدن بیش از اندازه است و در بعضی دیگر این‌طور نیست.
این حساسیت‌ها به سن هم ارتباط دارند؟
بله، این حساسیت از سن شش ماهگی تا چهار سالگی آغاز می‌شود و هر سال، در همان زمان دوباره علایم بروز می‌کند. در چند سال اول ممکن است بیماری هر سال نسبت به سال قبل شدت بیش‌تری داشته باشد، سپس چند سالی ثابت می‌ماند و در پایان دهه‌ی دوم علایم رو به تخفیف می‌گذارند. اما آلرژی، دلایل ژنتیک و وراثتی هم دارد و میتواند از والدین منتقل شود.
آیا ممکن است افراد آلرژیک و حساس از نظر روحی هم حساس و پراسترس باشند؟
تا به‌حال علم چنین چیزی را ثابت نکرده اما دیده شده مواد ترشح شده در زمان آلرژی در بدن افراد، می‌توانند باعث آلرژی شوند. اما قبل از آن معمولاً افرادی که آلرژی دارند مدام این ترس را دارند که در برابر مواد آلرژی‌زا قرار بگیرند و دچار حمله‌های آلرژیک با علایمی مانند عطسه، سرفه، آب‌ریزش بینی و چشم شوند.
چه مراقبت و درمانی برای این بیماری لازم است؟
در وهله‌ی اول به افرادی که سابقه‌ی آلرژی دارند پیشنهاد می‌شود، در زمان گرده‌افشانی کم‌تر در جاهای پرگیاه حضور داشته باشند؛ جاهایی مثل پارک، دشت و... اما در وهله‌ی دوم در هنگام حضور در این مکان‌ها برای کسانی که دچار آب‌ریزش چشم می‌شوند گذاشتن عینک توصیه می‌شود و کسانی که دچار آب‌ریزش بینی هستند می‌توانند مواد چرب مانند وازلین، جلوی بینی‌شان بمالند تا مانع ورود گردهها به بینی شوند.
هم‌چنین می‌توانند در طول حمله‌های آلرژیک، چندبار چشم و بینی خود را بشویند تا این مواد خارج شوند. در قدم بعدی می‌توانند از داروهایی مانند آنتی هیستامین‌ها و اسپری بینی استفاده کنند. اما برای افرادی که حساسیت شدید دارند، هیچ‌کدام از این درمان‌ها پاسخ‌گو نیست و باید به کلینیک آلرژی مراجعه کنند. البته دیده شده که با گذشت سال‌‌ها، افراد دارای آلرژی به تدریج بهبود پیدا می‌کنند، چرا که بدن آن‌ها نسبت به مواد حساسیت‌زا ایمنی پیدا کرده و دیگر به آن‌ها حساسیت نشان نمی‌دهد.
آیا در فصل بهار بیماری دیگری غیر از حساسیت فصلی شایع است؟
بیماری‌ای که شناخته شده باشد، خیر، اما در ایران با توجه به ایام نوروز و تغییر عادت‌های غذایی، به‌خصوص نوجوان‌ها دچار مشکلاتی مانند اضافه وزن می‌شوند. درباره‌ی اضافه وزن هم، همیشه پیش‌گیری بهتر از درمان بوده است. به همین دلیل توصیه می‌شود به میزان بالارفتن اشتها و خوردن غذا، فعالیت هم بالا برود تا از مشکلی به نام اضافه وزن جلوگیری شود.
