همشهری آنلاین: سید کاظم موسوی بجنوردی در سال ۱۳۲۱ در خانواده‌ای روحانی در نجف اشرف به دنیا آمد.

محمد کاظم موسوی بجنوردی

پدرش مرحوم آیت‌الله سید حسن بجنوردی از دانشمندان و مراجع بلندپایۀ تشیع بود، و مادرش نوادۀ مرحوم سیدابوالحسن اصفهانی، مرجع بزرگ شیعه در نجف اشرف به شمار می‌رفت.

سیدکاظم در همان شهر رشد کرد و به تحصیل علم پرداخت. وی هم‌زمان علوم قدیم و جدید را فرا می‌گرفت و به ویژه در حوزۀ نجف از محضر اساتید سود می‌برد و از همان ایام به علوم عقلی و فلسفی علاقۀ وافر نشان می‌داد.

با این همه اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی سرزمین‌های اسلامی همواره فکر او را به خود مشغول می‌داشت و در اندیشۀ یافتن پاسخ این پرسش بود که عوامل رکود فکری و عقب‌ماندگی اجتماعی و فرهنگی اقوام مسلمان ـ پس از قرن‌ها مجد و شکوه فرهنگی ـ چیست و چگونه می‌توان تمدن اسلامی را احیاء کرد و مسلمانان را در جهان نو، با تحولات عمیق فرهنگی و سیاسی و اجتماعی هماهنگ و هم داستان کرد.

تسلط قدرت‌های اروپایی بر غالب سرزمین‌های اسلامی و مقهوریت مسلمانان این اندیشه را در سیدکاظم ایجاد و تقویت می‌کرد که، افزون بر فعالیتهای سیاسی برای تحقق استقلال واقعی، ایجاد یک بستر عمیق فرهنگی و آشنا گردانیدن مسلمانان با زوایای تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی و ملل مسلمان، مهم‌ترین و نخستین گام برای وصول به دروازه‌های پیشرفت و احیاء فرهنگ و ایجاد خودباوری به شمار می‌رود.

از این رو وجهۀ همت خود را از یک سو، ورود به مبارزۀ سیاسی؛ و از سوی دیگر طراحی نهادی فرهنگی و علمی برای تحقق این اهداف قرار داد.

فعالیت‌های سیاسی سیدکاظم که منجر به دستگیری او و قریب به ۱۴ سال زندان شد گر چه وی را از پیگیری اهداف فرهنگی برای مدتی بازداشت، ولی زندان فرصت خوبی برای بازسازی فکری و تعمیق مطالعات تاریخی و فرهنگی در اختیار او نهاد و اجازه داد تا بیش از پیش به تفکر دربارۀ راه‌های نیل به خودآگاهی و خودباوری فرهنگی بپردازد.

نتیجۀ این تفکرات، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و آزادی بجنوردی از زندان ظاهر شد. وی پس از مدت کوتاهی فعالیت در مشاغل بلندپایۀ دولتی و نمایندگی مردم در مجلس قانونگذاری ایران، اوقات خود را یکسره وقف تحقق اهداف بلند فرهنگی گردانید و مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی را بنیان نهاد.

این مرکز به سرعت نقش بزرگی در جامعۀ فرهنگی ایران برعهده گرفت و تأثیر به‌سزایی در اشاعۀ اطلاعات دقیق و مستند علمی دربارۀ تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران و اسلام برجای نهاد. اقبالِ دانشمندان و دانش‌پژوهان ایرانی و غیرایرانی، و نیز محققانِ اسلام‌شناس غربی به این دائرة‌المعارف، نشان‌دهندۀ این نقش و تأثیر است. دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی به دو زبان فارسی و عربی منتشر شده و می‌شود؛ و ترجمۀ انگلیسی آن نیز در دست تدوین است.

مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی بنا بر طرحها و پیش‌بینی‌های بجنوردی علاوه بر تدوین دائرة‌المعارفهای عمومی و تخصصی مربوط به ایران و اسلام، به تحقیق و تألیف آثار بزرگ مستقل مانند تاریخ اسلام، تاریخ ایران نیز اشتغال دارد. از سیدکاظم بجنوردی که خود در مباحث فلسفه و کلام اسلامی، وسایل اجتماعی دنیای اسلام دستی قوی دارد.

مقالات متعددی در دائرة‌المعارف و نشریات ایران به چاپ رسیده است. علاوه بر این، پس از انتخاب جناب آقای سید محمد خاتمی به ریاست جمهوری، آقای بجنوردی ریاست کتابخانه ملی ایران را نیز برعهده گرفته و مشاور رئیس‌جمهوری در مسائل مختلف و به ویژه در مسألۀ فنآوری اطلاعات گردید. زندگینامۀ سیاسی و فرهنگی کاظم موسوی بجنوردی هم تحت عنوان مسی به رنگ شفق، در تهران به چاپ رسیده است.

کد خبر 154500
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز