از آن زمان تاکنون به‌دنبال اضافه‌شدن اعضای جدید، اتحادیه اروپا توسعه بیشتری یافت و سرانجام در سال1993 پیمان ماستریخت چارچوب فعلی آن را پایه‌گذاری کرد.
ازجنگ تا صلح
قرن‌های متمادی قاره اروپا صحنه درگیری‌های متعدد و خونین بود. تنها در فاصله سال‌های1870 تا 1945 میلادی، فرانسه و آلمان 3بار علیه یکدیگر لشکرکشی کردند که این جنگ‌ها به کشته‌شدن تعداد زیادی از شهروندان دوکشور منجر شد. جنگ‌های جهانی اول و دوم، انگیزه برای تشکیل اتحادیه اروپا به‌منظور بازسازی اروپا و جلوگیری از وقوع جنگ‌های دیگر میان کشورها را شدت بخشید. در آن شرایط برخی از رهبران اروپایی متقاعد شدند که تنها راه ممکن برای تضمین صلح پایدار در این قاره اتحاد سیاسی و اقتصادی این کشورها خواهد بود. بدین ترتیب در سال1950میلادی، روبرت شومن، وزیر امور خارجه فرانسه پیشنهاد ادغام زغال‌سنگ و فولاد اروپای غربی را مطرح کرد. علت چنین پیشنهادی این بود که فرانسوی‌ها باور داشتند دلیل اصلی موفقیت نظامی آلمان وجود ذخایر زغال‌سنگ و فولاد در منطقه راین این کشور است.
پیشنهاد فرانسه که 5سال بعد از جنگ جهانی دوم به کشور همسایه ارائه شد، با استقبال آلمان روبه‌روشد. در پی این پیشنهاد در سال1951میلادی، «جامعه اروپایی زغال‌سنگ و فولاد» با 6کشور عضو شامل لوکزامبورگ، فرانسه، ایتالیا، هلند، بلژیک و آلمان‌غربی تشکیل شد و قرارداد آن در پاریس به امضا رسید. قدرت تصمیم‌گیری در مورد مسائل مربوط به صنعت سوخت و فولاد این کشورها به ارگان مستقل دیگری که ژان‌مونه، نخستین رئیس آن بود، سپرده شد. در این طرح مونه مبتکر و طراح اصلی بود و شومن مسئولیت کلی اجرای طرح را برعهده داشت. موفقیت جامعه زغال‌سنگ و فولاد به حدی چشمگیر بود که در عرض چند سال، این 6کشور تصمیم گرفتند دیگر بخش‌های اقتصادی خود را هم با یکدیگر ادغام کنند. در وهله نخست پیشنهاد توسعه فعالیت‌های اقتصادی و همکاری مشترک در طرحی از سوی وزیر امور خارجه هلند در سال1955 ارائه شد که به طرح بنلوکس شهرت داشت. این طرح به منظور نظارت بر همکاری‌های اقتصادی، گمرکی و مالی صورت گرفت و زمینه‌ساز تشکیل بازار مشترک اروپا شد. در پی پیشنهاد ارائه‌شده در این طرح، در سال1957، پیمان رم که براساس آن جامعه انرژی اتمی اروپا و جامعه اقتصادی اروپا شکل گرفتند، به امضا رسید و از تاریخ اول ژانویه1959 به‌طور رسمی آغاز به کار کرد.
از جمله اهداف اصلی این پیمان ایجاد اتحاد نزدیک‌تر میان مردم این قاره بود و این 6کشور هدف آتی خود را از میان برداشتن موانع تجاری موجود میان دولت‌هایشان به منظور ایجاد و ساخت یک بازار مشترک، تعریف کردند. براساس این پیمان، عوارض گمرکی و دیگر موانع تعرفه‌ای بین کشورهای عضو از بین رفته و یک اتحادیه گمرکی شکل می‌گرفت. در سال1967، این سه جامعه اروپایی با هم ادغام‌شده و از آن تاریخ یک کمیسیون، یک شورای وزیران و یک پارلمان اروپایی برای کل اتحادیه شکل گرفته است. در سال‌های ابتدایی، نماینده‌های پارلمان اروپا از سوی پارلمان‌های ملی انتخاب می‌شدند ولی در سال1979 نخستین انتخابات مستقیم این پارلمان برگزار شد که به شهروندان کشورهای عضو امکان رأی‌دادن برای انتخاب کاندیدای مورد نظر آنها را می‌داد. از آن تاریخ به بعد، هر 5سال یک‌بار انتخابات مستقیم برگزار می‌شود. جامعه اقتصادی اروپا که نخستین اتحادیه گمرکی آن به‌شمار می‌رفت بعدها جامعه اروپا نام گرفت. جامعه اروپا در واقع سنگ بنای وحدت اروپا بود.
پیمان ماستریخت،زمینه‌ساز اتحاد اروپا
پیمان ماستریخت در سال1992 از سوی سران 12کشور عضو جامعه اقتصادی اروپا شامل آلمان، اسپانیا، انگلستان، ایتالیا، ایرلند، بلژیک، پرتغال، دانمارک، فرانسه، لوکزامبورگ، هلند و یونان به امضا رسید. این پیمان قوانین جدیدی از همکاری میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا را وضع کرد که شامل امور دفاعی و قضایی و امور داخلی این کشورها می‌شد. با افزوده شدن این نوع از همکاری بین‌دولتی به سیستم جامعه‌ای موجود، پیمان ماستریخت زمینه را برای شکل‌گیری و ایجاد اتحادیه اروپا فراهم کرد. ادغام اقتصادی و سیاسی میان اعضای اتحادیه اروپا، این کشورها را مجبور می‌کند تا تصمیمات مشترکی در مورد بخش عمده‌ای از مسائل اتخاذ کنند. اعضای اتحادیه در خیلی از بخش‌های‌کشاورزی، فرهنگی، محیط‌زیست، انرژی و حمل‌ونقل و... سیاست‌های مشترکی وضع کرده‌اند و البته با گذشت زمان، نیاز و ضرورت تغییر در برخی از بخش‌ها هم احساس شده است. حتی رابطه کلی اتحادیه اروپا با دیگر کشورهای جهان هم در این مدت از اهمیت زیادی برخوردار شده است. این اتحادیه مذاکرات مهمی در بخش مبادلات تجاری و توافق‌های همکاری با کشورهای دیگر انجام می‌دهد و در جهت توسعه سیاست خارجی و امنیت مشترک کشورهای عضو گام‌های مهمی برداشته است.
شکل‌گیری یورو و توسعه اتحادیه اروپا
پیش از اینکه کشورهای عضو اتحادیه برای برداشتن موانع تجاری و اقتصادی میان خود گام‌بردارند و بازار مشترکی که در آن گردش آزاد کالا، خدمات، افراد و سرمایه کشورها وجود داشته باشد را تأسیس کنند، زمان زیادی سپری شد. این بازار واحد سرانجام در سال1992 میلادی کامل شد؛ اگرچه هنوز در برخی از بخش‌ها به نتیجه موردنظر دست نیافته است. در دهه90میلادی، عبورو مرور در محدوده اتحادیه اروپا به لطف حذف گمرک و کنترل گذرنامه شهروندان در بیشتر کشورهای عضو این اتحادیه، آزادانه‌تر شد. سپس اتحادیه اروپا تصمیم به تأسیس واحد پولی و اقتصادی مشترک گرفت که با معرفی یک پول واحد اروپایی از سوی بانک مرکزی اروپا در سال1999 همراه بود. یورو از اول ژانویه سال2002 به‌عنوان پول مشترک اروپایی در 12کشور از 15عضو این اتحادیه به جریان افتاد و در حال حاضر در 17کشور این قاره جایگزین پول‌های ملی سابق شده است. اتحادیه اروپا به لطف پیوستن کشورهای جدید به مرور زمان توسعه یافت. دانمارک، ایرلند و بریتانیا از سال1973 به عضویت این اتحادیه درآمدند. یونان در سال1981، اسپانیا و پرتغال در سال1986 و اتریش، فنلاند و سوئد از سال1995 عضو اتحادیه اروپا شدند. از سال 2004میلادی، 10کشور دیگر مرکزی و جنوبی این قاره شامل قبرس، جمهوری چک، استونی، مجارستان، لتونی، لیتوانی، مالت، لهستان، اسلواکی و اسلونی و سپس رومانی و بلغارستان هم به جمع 15عضو اولیه اتحادیه اروپا اضافه شدند.
