پرسش و پاسخ‌های نشست شهر مجازی

دکتر سعید رضا عاملی و رضا رشیدی به سوالات شرکت کنندگان در دومین نشست انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی (IRASIS) پاسخ دادند.

دکتر سعید رضا عاملی در باره وضعیت فرهنگ در شهر مجازی گفت: در اقتصاد دو اصطلاح فقر، احساس فقر وجود دارد. فقر مربوط به نداشتن و نخوردن و حداقل در‌آمد احساس فقر مربوط به داشتن است. این دو زمانی بوجود می‌آید که بحث مقایس در میان باشد . در جوامع توسعه یافته ، احساس فقر قوی‌تر از کشورهای عقب افتاده است.

وی با ارائه این مقدمه گفت: فضای مجازی در دوران گذار به سر می برد. استرس های این دوران به استرس های طبیعی بشر اضافه می‌شود. به همین دلیل دوره فیزیکی امر نو را بوجود می‌آورد.

وی با اشاره به دوره خیرگی پس از به وجود آمدن رسانه ها گفت: در هم آمیختگی تجارت و رسانه‌ها خیرگی و جذابیت آنها را بالا برد.  تا جایی این فضا سنگین شد که آدرنو و هورخایمر در مقاله صنعت موضوع ساختگی بودن فرهنگ را مطرح کردند و دورکیم نیز نظریه : فرد چیزی جز جامعه نیست را ارائه کرد.

در حال حاضر هم فضای مجازی چنین وضعیتی را دارد. البته به اندازه دوره ورود رسانه‌ها ،دوره خیرگی طولانی را ندارد.

وی با تاکید بر اینکه در فضای مجازی سرعت خیر و شر سریع است گفت: با یک کلیک موس شما به جهنم و یا بهشت واردمی‌شوید. در این میان فضاهای غیر اختیاری که برخی popup ها به همراه می‌آورند نیز وجود دارد.

وی با اشاره به مقاله" دوفضایی شدن و جامعه جهانی اظطراب" گفت: در آن مقاله به آسیب‌شناسی فضای دو جهانی شده پرداخته‌ام. من با پذیرش بحث "بک"  در مورد ریسک‌های موجود در جهان جدید به نقد آن نشسته‌ام.

وی با اشاره به بالا رفتن تعرفه بیمه‌ها به خاطر وجود خطر در حوزه‌های جدید گفت:جهان امروز سرشار از تنش است. تنش، استرس، سرگردانی، هویت‌هاای دورگه، سرد مزاجی و... در فضاهای مجازی وجود دارد.فضای مجازی به موازات هندسه فضای واقعی به مرور زمان شکل می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه فرهنگ در قالب فوق تکرار می‌شود گفت: فرهنگ مفهومی نسبی است. خیلی از کارهای ما با بقیه مردم دنیا مشترک است. غذا می خوریم ، لباس می‌پوشیم . اما فرهنگ در خود یک امر خاص دارد. به عبارت بهتر جنبه‌های خاصی از زندگی را فرهنگ می‌گوییم . فرهنگ جنبه های متمایز و برجسته رفتارها و تمدن زنده است. در ساخت شهر‌های مجازی جنبه ةای برجسته زندگی باید وارد شود. شازندگان شهر های مجازی تاتش می‌:نند عین خیابان ولیعصر را بوجود بیاورند . پل شهر مجازی سانفرانسیسکو برای ما و یک امریکایی کاملا متفاوت است. برای یک امریکایی بودن در این پل به دلیل وجود واقعی پل ، مفهومی دور از انتظار نیست.

دکتر عاملی با اشاره به اینکه بزرگترین فاصله بین نسلی در این دوران تجربه می‌شود گفت: فاصله بین نسلی بین اساتید و دانشجویان نیز وجود دارد. غربی‌های به این نتیجه رسیده اند که در نظام آموزش و پرورش دیگر نمی‌توان از اساتید دانشگاه چیزی آموخت.

وی با اشاره به اینکه جوان قدرت تشخیص بالایی دارد گفت: باید به دنبال کاهش فضای بین نسلی باشیم و بی گمان از میان دو راه جلوگیری از دسترسی و فرهنگ‌سازی راه دوم بهتر خواهد بود.

دکتر کاظم معتمدنژاد رئیس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی و  پدر علوم ارتباطات ایران هم که در این جلسه حضور یافته بودند پرسیدند: ما همیشه از هفت شهر عشق عطار صحبت کرده‌ایم و همیشه اندر خم یک کوچه بوده‌ایم با این روحیه به هفت شهر مجازی رسیده‌ایم . آیا در این جا هم اندر خم یک کوچه خواهیم ماند؟

دکتر سعید رضا عاملی در پاسخ به این سوال با اشاره به نظر گیدنز درمورد جهانی شدن گفت: از دیدگاه گیدنز یکی از شاخصهای جهانی شدن ، تقویت فردیت است. اما این فردیت به معنای خود خواهی نیست بلکه فرد قطع نظر از جمع تصمیم می‌گیرد و نظر می‌دهد. این موضوع ما را وارد 7 شهر عطار می‌کند.

وی با اشاره به اینکه در ارتباطات بین فرهنگی دو نوع فکر وجود دارد گفت: یکی از آنها فکر بی‌درنگ است که با بی‌اندیشگی فرقی ندارد. افراد بر اساس اجبار های موجود و ظواهر تصمیم می‌گیرند. نوع دیگر تصمیم با درنگ و اندیشه است. توسعه انتخاب‌ةا این درنگ را برای انسان بوجود می‌آورد. در این فضای هزاران انتخاب گم‌گشتگی بنیادین اتفاق می‌افتد؛ اما هویت‌های هم ساز در این فضا که جغرافیایی نیست باعث می‌شود مثلا فردی در انگلستان کمپین ضد ربا ایجاد کند و منی که موافق او هستم در آن کمپین شرکت کنم. و یا ایتالیایی های مسحی وقتی برای مختلف با جنگ در عراق تظاهرات می‌کنند نشات گرفته از این هویت همساز است.

دکتر معتمدنژاد در تکمیل این سخن با اشاره به کتاب The venture of  Islam گفتند: مارشال هادسن (Marshall GS Hodgson) در این کتاب سه امپراطوری بزرگ اسلام در دوره‌های ایران صفویه و قاجار، هند گورکانی و عثمانی را با هم مقایسه کرده است. او در این کتاب می گوید که ایرانیان به دلیل ادبیات و فرهنگ‌شان پیشرفت خواهند کرد.

او که کتابش را دو سال قبل از انقلاب اسلامی نوشته است معتقد است ترکیه‌ای ها سالهاست به فکر الحاق به اروپا هستند. عربها به دنبال احیای عظمت بغداد دوره عباسی هستند اما ایرانیان به دنبال موقعیتی هستند که هیچ کشوری نمی‌تواند بدست بیاورد. ایرانی ها همیشه آرمانخواه‌ هستند و من مطمئن‌هستم آنها موفق خواهند شد.

رضا رشیدی دیگر سخنران حاضر در دومین نشست انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در پاسخ به سوالاتی در مورد فاصله زیر ساخت‌های ایران با دنیا، قیمت اینترنت، کیفیت خدمات و در مجموع فاصله بین مقالاتی که ارائه می‌شود و واقعیت‌های موجود گفت:از میان 350‌هزار پورت اینترنت پر سرعت نصب شده در ایران فقط 20 درصد  استفاده می‌شود. اینکه چرا همه آنها مورد استفاده قرارنمی‌گیرد و فقط 11 میلیون مشترک فعال هستند بحث دیگری است. بایستی در کنار فراهم آوردن زیر ساخت‌ها بدانیم افراد اینترنت پر سرعت را برای چه کاری احتیاج دارند. اگر کسی فقط ایمیل چک می کند اینترنت پر سرعت ضروری به نظر نمی‌رسد.

وی در مورد قیمت اینترنت در ایران گفت : من هم قبول دارم اینترنت در ایران گران است اما قیمت های موجود که بخشی از آن مربوط به قیمت پهنای باند است را بایستی همراه با هزینه‌های اداری که همراه با تورم افزایش می‌یابند حساب کرد.البته با افزایش تعداد STM1 می‌توان قیمت‌ها را کاهش داد.

وی در ادامه گفت: با وجود گسترش اینترنت در ایران باز در مقام 92 قرار داریم . به نظر من هم این جایگاه مناسبی برای ایران نیست.

دکتر عاملی در پاسخ به سوالی در مورد خانواده در شهر مجازی گفت: خانواده در دوره جدید تغییرات زیادی کرده است. ساختار خانواده هسته‌ای نیز با تغییرات جدید شکسته شده‌است. اعضای خانواده در گذشته بسته به روابط عاطفی حاکم بر خانواده با هم در تعامل بودند. با آمدن صنعت همزمان ارتباطات در قالب تلفن و اینترنت فرامکان شدن خانواده شکل گرفته است. بچه‌ها به جای صحبت کردن با پدر و مادر در فضای چت به گفت‌و‌گو و تبادل افکار می‌پردازند.

وی افزود: سازه هسته‌ای محیط خانه شکسته شده است. خانواده جدید به مانند گذشته "گسترده" شده است اما گستردگی خانواده لزوما بر مبنای پدر بزرگ و مادر بزرگ و... نیست بلکه بر پایه همسازی های همدلانه با دیگران شکل گرفته است.

وی در پاسخ به سوال همشهری آنلاین در مورد نقش رسانه‌های شهری در فضای مجازی گفت: مهمترین عنصر در کار رسانه‌ها ارتباطات است. در حوزه رسانه‌های فیزیکی و سنتی این تعامل بر اساس ارتباطات حضوری صورت می‌گیرد. در فضای آنلاین ژورنالیسم این فضا یک مجاز واقعی در ارتباط است. از طرف دیگر ارتباط حاضر با غایب می‌تواند مبنای تولید رسانه‌ای باشد و در حالت تکنیکال مبنای ارتباط غایب با غایب ( کاری که ماشین انجام می‌دهد) باشد. انتخاب خبر‌های مرتبط در همشهری آنلاین به صورت اتوماتیک ناشی از همین خصوصیت است.

در انتهای این نشست دکتر شهیندخت خوارزمی؛ نائب رئیس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی  با طرح چند سوال جلسه را به پایان برد.

او گفت: منطق‌های پنجگانه در مورد فضای مجازی و شهر مجازی در حاکمیت به چه صورت است؟ آیا این شکاف پارادایمی را تغییر داد. چرا که بالاخره بایستی این بحث از یک جا شروع شود.

وی افزود: آیا می توان وضعیت انسان را در فضای مجازی و شهر مجازی  فارغ از دستاوردهای علوم دیگر مانند علوم زیستی و نانو تکنولوژی تعریف کرد؟

آیا این زیر ساخت های تکنولوژیک که مهندی رشیدی معرفی کردند با منطق پنچ گانه قابل ارزیابی است یا نه؟ یه هر حال باید به همگرایی فکری برسیم . این مهمترین اتفاقی است که در فرایند توسعه بایستی رخ دهد. برنامه امروز نشان داد در بحث معرفی شهر مجازی کار زیادی وجود دارد.

وی در ادامه با ارائه پیشنهاد ایجاد یک فوروم توسط دکتر یونس شکرخواه عضو هیات رئیسه  انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی از شرکت کنندگان خواست تا در این بحث در آنجا شرکت کنند.