واکاوی علل بروز افسردگی در زنان

به گزارش واحد مرکزی خبر، مشکلات زندگی ماشینی و همچنین بحران‌های اجتماعی و فرهنگی جوامع، باعث تشدید افسردگی شده است.

افسردگی همه امور مربوط به زندگی از جمله کار، درس خواندن و خوابیدن را مختل می‌کند و امروزه مردم دریافته‌اند که این بیماری به صورت شایع گریبانگیر خود یا اطرافیان آنها می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی پیش بینی کرده است تا 20 سال آینده، مردم بیش از هر بیماری به اختلالات روانی و بیماری افسردگی مبتلا خواهند شد و این بیماری بزرگترین بار اقتصادی و اجتماعی را برای جوامع مختلف در جهان خواهد داشت. این در حالیست که اغلب کشورهای در حال توسعه کمتر از

2 درصد از بودجه ملی خود را به مراقبت‌های روان درمانی و مقابله با بیماری افسردگی اختصاص داده‌اند.

رئیس مرکز بهداشت آذربایجان شرقی گفت با اجرای برنامه نیاز سنجی سلامت در سامانه بهداشتی این استان، با هدف اولویت بندی مشکلات بهداشتی همه شهرستان‌ها به این نتیجه رسیدیم که شمار مبتلایان به بیماری افسردگی در آذربایجان شرقی نسبتا زیاد است و شیوع آن سیر صعودی دارد.

دکتر احمد کوشا افزود با توجه به شیوع این بیماری در میان اقشار مختلف جامعه و تاثیری که در ناتوان سازی جسمی و اجتماعی افراد دارد، مقابله با افسردگی به عنوان اولویت اول سلامت در استان تعیین شده است.

به گفته او، بررسی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که حدود 21 درصد از جمعیت کشور، مبتلا به اختلالات روانی و افسردگی هستند و این آمار در استان آذربایجان شرقی بیش از 25 درصد است.

رئیس مرکز بهداشت آذربایجان شرقی افزود با استفاده از نظرات کارشناسان ذیربط و اعضای هیات علمی گروه های روانپزشکی، روانشناسی و مشاوران در سطح استان، عوامل اصلی بیماری افسردگی به ترتیب نبود تفریح و سرگرمی، بیکاری، مشکلات اقتصادی، اعتیاد، طلاق و عوامل ژنتیکی شناخته شده است.

دکتر کوشا با اشاره به اینکه شیوع افسردگی در بین زنان بیشتر از مردان است، افزود زنان به عللی مانند عوامل ژنتیکی، هورمونی و مسائل مربوط به زایمان در کنار شرایط محیطی و فرهنگی خاص مانند خانه دار بودن و حضور کمرنگ دراجتماع و در صورت شاغل بودن به علل فشار مضاعف ناشی از کار بیرون از خانه مستعد افسردگی هستند.

رئیس مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی با بیان اینکه میزان متوسط زنان افسرده کشور پنج و سه دهم درصد است، گفت میزان افسردگی زنان این استان در مقایسه با میزان متوسط زنان کل کشور، بیش از 2 برابر متوسط کشوری است.

او استرس‌های ناشی از عوامل محیطی، مشکلات اجتماعی و خانوادگی، تعصبات خاص فرهنگی و نبود شرایط تفریحی مناسب را از دیگر عوامل تشدید کننده افسردگی زنان و حتی مردان دانست و افزود: مشکل بیماریهای روانی و افسردگی فقط در شرایطی قابل رفع است که همه دستگاه های اجرایی به ویژه متولیان فرهنگی به صورت هماهنگ و با توجه ویژه به آثار اجتماعی زیان بار این بیماری، وارد عمل شوند.

رئیس مرکز بهداشت استان یکی از راهکارهای مهم پیشگیری از افسردگی را تقویت ایمان و مبانی معنوی در جامعه دانست و گفت معمولا افراد با ایمان به علت مجهز بودن به سلاح توکل و امید، توانایی مضاعفی برای مقابله با مشکلات دارند و به علت پیش قدمی در امور خیر از روحیه مناسبتری برخوردار هستند.

دکتر مجید ترابی روانپزشک هم درباره روند صعودی آمار مبتلایان به افسردگی در آذربایجان شرقی گفت: تحقیقات انجام شده در سازمان بهزیستی استان درباره میزان افسردگی زنان نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر ( 1380 تا 1388 ) متوسط 24 / 5 درصد زنان و 10 درصد مردان آذربایجان شرقی از انواع مختلف افسردگی رنج می‌برند.

خانم پروین شکور کارشناس ارشد روانشناسی بالینی نیز دراین باره گفت افسردگی به‌عنوان یکی از شایع ترین اختلالات رفتاری و روانی در مردان حدود 15 درصد و در زنان 25 درصد است و کارشناسان افسردگی ِ بعد از ایست قلبی را مهمترین علل مرگ‌ و ‌میر زنان می‌دانند.

او افزود: عوامل زیستی و وراثتی، شخصیت فرد و عوامل محیطی در بروز افسردگی دخیل هستند و شیوه زندگی، شرایط بیولوژیک و عوامل خاصی مانند تولید مثل، هورمون‌های ژنتیک، بارداری، زایمان و یائسگی در افسردگی تاثیر دارند.

پروین شکور همچنین گفت: اعضای خانواده از جمله همسر می‌توانند در تخفیف و تسکین این اختلالات ایفای نقش کنند. چنانکه نقش حمایتی همسر در دوران بارداری و زایمان نیز تا حد زیادی در رفع اضطراب و نگرانی زن مؤثر است.

دکتر قاسم قاضی روان‌شناس نیز معتقد است زنان به ‌علت حساسیت‌های بالا، زود ‌رنج ‌بودن، عاطفه شدید و توجه زیاد به جزئیات ، بیشتر درمعرض احساسات و هیجانات منفی و بالاخره افسردگی هستند.

دکتر قاضی گفت از دیگر عواملی که زنان را به سمت افسردگی سوق می‌دهد، می‌توان به استرس و فشارهاییکه در بیرون از محیط خانه تحمل می‌کنند، اشاره کرد. زیرا امروزه به‌ علت هماهنگ نبودن وظایف همسری با وظایف مادری از یک سو و اشتغال زنان از سوی دیگر، فشار روحی مضاعفی به آنها وارد می‌شود.

دکتر ابوالفضل ساجدی روانشناس و استاد دانشگاه نیز بی‌اعتنایی به ارزش‌های اخلاقی در خانواده را در افزایش ابتلای زنان به افسردگی موثر دانست و گفت در محیط خانواده اگر آرامش، صمیمیت و تفاهم بیشتری بین زن و مرد باشد و به ارزش‌های اخلاقی بی‌اعتنایی نشود، میزان ابتلا به افسردگی کاهش می یابد.

یک خانم تبریزی مهندس کامپیوتر که مدتی است داروی ضد افسردگی مصرف می‌کند، علت افسردگی خود را سرخوردگی از زندگی دانست و گفت تصورم از زندگی خیلی دور از ذهن نبود، بلکه یک شرایط مناسب بود. وقتی شخصا به عنوان یک زن تحصیلکرده نتوانستم به آنچه که برای خودم ترسیم کرده بودم و انتظارش را داشتم، برسم، دچار چالش روحی شدم و نتیجه‌اش ابتلا به افسردگی شد.

فرزانه نیز که از زمان ابتلا به MS دچار افسردگی است، علت افسردگی خود را ضعف ناشی از بیماری، مشکلات تهیه دارو و مخارج زیاد آن و احساس سرافکندگی در نزد شوهر و خانواده شوهر اعلام می‌کند.

مریم مهندس شیمی هم مدتی است به افسردگی مبتلا شده است. او علت افسردگی خود را متناسب نبودن محیط اجتماعی با افکار، سلیقه‌ها و باورهای شخصی‌اش می‌داند و می‌گوید در محیط کار انتظاراتی وجود داشت که با اعتقادات من همخوانی نداشت و همین باعث می‌شد مورد تحقیر قرارگیرم.

دکتر ساجدی روانشناس وابستگی زنان به امور مادی و تجملات را عامل دیگری در افسردگی آنان دانست و گفت زنانی که نمی‌توانند توانایی‌های خود را به فعلیت درآورند یا به خواسته‌های خود دست پیدا کنند، دچار افسردگی می‌شوند.

این استاد دانشگاه همچنین در برخی استان‌های مرزی، رفتارهای بد خانواده و برخوردهای سنتی را باعث بروز افسردگی دانست و گفت از این رو است که بیشترین درصد افسردگی در استان‌های مرزی دیده می‌شود.

دکتر قرایی‌مقدم مدرس دانشگاه های تبریز نیز دراین باره گفت درچنین مناطقی زن باید با حداقل درآمد شوهر، مدیریت خانه را به نحو احسن انجام دهد و هرگونه رفتاری را از سوی شوهر یا فرزندان و اطرافیان تحمل کند و سنگ صبورهمه باشد، اما کسی نیست که به حرف او گوش بدهد و در این حالت طبیعی است که چنین زنی افسرده شود.

وی افزود با این همه، افسردگی زنان را نباید نادیده گرفت، چرا که فرزند سالم از خانواده سالم زاییده می‌شود و با توجه به اینکه زنان نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می‌دهند و بدون آنها نهاد خانواده در معرض آسیب قرار می‌گیرد، پس توجه به سلامتی آنان مقوله مهمی است که باید به آن توجه شود.

دکتر قرایی مقدم معتقد است باید نقش واقعی زنان در جامعه از سوی نهادهای آموزشی و رسانه‌ها تبیین شود تا زنان به جایگاه واقعی خود دست یابند.

خانم سیما فردوسی پور روانشناس بالینی نیز در مورد نمودهای جسمانی افسردگی گفت کمردرد ، سردرد، سرگیجه، تغییر در میزان خواب و اشتها و نمودهای روانی آن و نیز لذت نبردن از فعالیتهای روزمره زندگی، خُلْق تحریک پذیر، میل به خودکشی و مرگ ( در حد اندیشیدن ) است.

اما در بسیاری از موارد افسردگی زنان کاملاً زاییده محیط بیرونی است.

خانم سیما فردوسی پور با اشاره به تأثیرات افسردگی دختران جوان و زنان در بعد خانواده و اجتماع گفت یک زن افسرده نمی‌تواند فعالیت‌های زندگی خود را بخوبی انجام دهد و با فرزندان و همسر خود ارتباط مناسب داشته باشد.

از طرفی فرزندان نیز تحت تأثیر این حالات روحی مادر، تفکر منفی پیدا می‌کنند و نظام فکری آنها مبتنی بر بدبینی رشد می‌یابد و این امر بر فعالیتهای مدرسه ای، رفتار و بازی با همسالان تأثیر منفی بر جای خواهد گذاشت. ضمن آنکه منشأ بسیاری از اختلافات خانوادگی و جدایی‌ها به افسردگی زنان و دختران بر می‌گردد.

دکتر فردوسی پور افزود افسردگی ابعاد بسیار گسترده‌ای دارد و در طرز تفکر افراد به جهات مختلف اثر می‌گذارد. ممکن است بسیاری از رفتارها از فرد سر بزند اما احساس نکنیم که ناشی از افسردگی است، چه بسیار دختران افسرده ای که از خانه و مدرسه فرار می‌کنند یا دست به اعمال خلاف شئون اجتماع، خشونت، قتل و خودکشی می‌زنند.

او در مورد نقش افراد و مسائل در خانواده و اجتماع که می‌تواند زمینه ساز افسردگی زنان باشد، گفت: پدر، همسر و بطورکلی افرادی که نقش جنس مخالف را در زندگی افراد دارند، در ایجاد افسردگی مؤثر هستند و ازدواج ها و زندگی‌های تحمیلی و ظلم به زنان در محیط خانواده نیز زنان را افسرده خواهد کرد.

به اعتقاد این روانشناس بالینی، ناهماهنگی بین ارزش‌های اجتماعی و ارزش‌های حرفه‌ای زنان شاغل می‌تواند عامل دیگری در تشدید افسردگی آنها باشد.

خانم فردوسی پور با اشاره به اینکه ندانستن روانشناسی زن، نشناختن نیازها، احساسات و موجودیت او عامل مهمی در بروز برخوردهای ناصحیح اجتماعی نسبت به جنس زن است، گفت ما نباید فقط به تشابهات فکرکنیم بلکه باید تفاوت‌های زن و مرد را در ابعاد درونی، سرشتی و روانشناسی شناخت و درک این تفاوت ها، برخورد سازنده با این فطرت و شرایط جسمانی و روحی در نظر بگیریم.

او ورزش‌های ایروبیک (هوازی) مثل قدم زدن، آهسته دویدن، کوهنوردی، مشکلات عادی و روزمره خود را با کمک یک دوست، همسر یا مشاور بررسی کردن، کمک گرفتن از گروه‌های حمایتی و مراجعه به مشاور را از جمله روش های موثر مقابله با بروز افسردگی و حفظ بهداشت روانی افراد برشمرد.

یک عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه تبریز هم گفت ‌از دید روانشناختی برخی از افراد سرسخت هستند و به مشکلات به عنوان میدانی برای نشان دادن توانایی‌های خود می‌نگرند و برخی دیگر از افراد زود در برابر سختی‌ها تسلیم و دچار مشکلات روحی روانی می‌شوند.

دکتر مجید علیلو افزود کانون کنترل برخی افراد در خودشان است و عامل موفقیت و شکست را به خود نسبت می‌دهند و این قبیل انسانها در مقابله با مشکلات مقاوم تر هستند ولی در مقابل، برخی افراد نیز همه چیز را به مسائل بیرونی نسبت می‌دهند و چون توان مقابله در خود نمی‌بینند به افسردگی دچار می‌شوند.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان شرقی نیز گفت متاسفانه میزان افسردگی زنان استان ما بیش از سایر استان ها است و برای رفع این مشکل باید زمینه تفریحات سالم به ویژه ورزش برای زنان فراهم شود .

نسرین پیرسمساری میزان افسردگی در زنان استان آذربایجان شرقی را 2 و نیم برابر دیگر استان‌ها اعلام کرد و افزود این آمار نشان دهنده خطری بزرگ برای استان است لذا به منظور مقابله با این تهدید بزرگ، توصیه زنان به ورزش و ایجاد سالن های ورزشی مخصوص بانوان و فراهم کردن شرایطی برای ورزش کردن بانوان شاغل در ادارات و فرهنگ سازی به طرق مختلف جهت مبارزه با تجمل گرایی از جمله اقداماتی است که می‌توان در مقابله با بروز افسردگی به کار گرفت.

وی افزود ‌کمبود فضاهای ورزشی مناسب و نبود فرهنگ مناسب در خصوص ورزش بانوان و نبود تلاش برای فرهنگ سازی و وجود تشریفات و قید و بندهای اضافی از جمله مسائلی است که زمینه شیوع افسردگی را در میان زنان فراهم می‌کند.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان شرقی گفت متاسفانه در سال‌های اخیر به علت افزایش تشریفات بی مورد و چشم هم چشمی زیاد، صله رحم تا حدودی فراموش شده، نوعی گسست عاطفی در جامعه به وجود آمده و روابط اجتماعی افراد و مشارکت آنها در جمع دوستان و هم نوعان کاهش یافته است و این خود عاملی برای تشدید افسردگی است.

پیرسمساری همچنین گفت باید فرهنگ سازی شود تا زنان به ویژه افرادی که خانه دار هستند از وقت خود به خوبی استفاده کنند و با انجام ورزش به صورت دسته جمعی یا انفرادی در منزل شادابی خود را حفظ کنند.

وی توجه ویژه سازمان‌های ذیربط به توسعه فضاهای ورزشی و پارک های بانوان در استان را خواستار شد و گفت می‌توان هنگام ساخت آپارتمان یا مجتمع های مسکونی، فضای ویژه ای را برای تفریح و ورزش بانوان اختصاص داد.

مدیر کل امور بانوان استانداری آذربایجان شرقی افزود: باید از ظرفیت مدارس و صدا و سیما نیز برای آموزش همگانی در خصوص پیشگیری از افسردگی استفاده شود.

رئیس سازمان جوانان استان آذربایجان شرقی هم با اشاره به اینکه 32 درصد جمعیت آذربایجان شرقی جوان است، گفت غربزدگی و نبود نشاط در جامعه از عوامل اصلی بروز افسردگی در بین زنان و جوانان است.

حجت الاسلام حسن شعبانی افزود: جوانان به علت جذابیت ظاهری سبک زندگی غربی گرایش زیادی به سمت آن دارند و چون توان مادی و ظرفیت فردی و فرهنگی خود را هماهنگ با آن نمی بینند، دچار نوعی سرخوردگی و اختلالات روحی و روانی می شوند.

شعبانی همچنین گفت وقتی در مورد رفتار جوانان خط قرمزی تعیین می‌کنیم باید در کنار آن حیطه‌های فعالیت متناسب با هنجارهای موجود را نیز به آنها نشان دهیم.

وی با تاکید بر اینکه زمینه نشاط و تفریحات سالم برای جوانان باید فراهم باشد، افزود: باید شیوه های تفریح سالم را به جوانان به خصوص در مدارس و دانشگاه ها آموزش دهیم.

حجت الاسلام شعبانی گفت حداقل کاری که مسئولان باید انجام دهند تامین زیرساخت هایی است که دین مبین اسلام به آنها تاکید دارد و آن تامین شرایط مناسب برای آموزش اسب سواری، شنا و تیراندازی برای جوانان به عنوان ورزش های نشاط بخش است.

او گفت ‌: مسائلی مانند اشتغال، ازدواج و اختلافات خانوادگی نقش مهمی در شیوع بیماری افسردگی دارند و هر کدام از مسئولان باید در حوزه مربوط به خود با جدیت کار کنند.

به اعتقاد کارشناسان، توجه به زیر ساخت‌های جامعه برای مقابله با بیماری های روانی، میتواند در پیشگیری از بروز چنین ناراحتی هایی موثر باشد لذا باید با تقویت اقتصادی و آموزش های لازم در این راه گام برداشت.