مختارنامه در کل مدت ساخت هشت ساله خود مناطق زیادی را پشت سر گذاشته است. در این گزارش نگاهی داریم به این شهرها از نگاه «مقصود میرهاشمی» مدیر تدارکات، «بهروز خوش‌رزم» یکی از مدیران تولید، «یعقوب غفاری» مدیر برنامه‌ریزی جنگ‌ها و «مجتبی حاج علی» و «علیرضا بیات» دو دستیار تهیه این سریال که در طول سال‌های ساخت این اثر، حضور در شهرهای مختلف ایران را تجربه کرده‌اند.
فروردین 83 نخستین سکانس‌های مختارنامه که صحنه ورود مسلم به کوفه را به تصویر می‌کشد در کویر کاشان فیلمبرداری شد؛ جایی که ده‌ها کیلومتر از شهر دور بود؛ «در کویر ساکن نبودیم. چادر و سوله می‌زدیم. چندخانه در آران و بیدگل اجاره کرده بودیم. عوامل را هم دسته‌بندی کرده بودیم تا فقط هر کس که کار دارد هر روز به کویر برود و نیروی اضافه خرج نکنیم.»
اینها حرف‌های بهروز خوش‌رزم 60ساله است که سابقه مدیر تولیدی در«معصومیت از دست رفته» را دارد و با میرباقری سر صحنه «گرگ‌ها » آشنا شده است. او در منطقه کاشان مدیر تولید بوده و درباره آن روزها می‌گوید: «بهار بود و اوضاع جوی هم مرتب تغییر می‌کرد. چند بار چادرهای لشکر قبایل را که برزنتی بود باد از جا در آورد. حتی خود اهالی هم از این بادها تعجب کرده بودند و می‌گفتند سابقه نداشته است.»
بردن آب و برق به دل کویر واقعا کار سختی است؛کاری که مقصود میرهاشمی، مدیر تدارکات سریال همراه با افرادش از پس آن برآمدند؛«ما 3، 4 تا موتور برق داشتیم که هر کدامشان هم مسئول جداگانه داشت چون باید به اتاق گریم 24ساعته برق می‌رسید تا زیر نور لامپ‌های اتاق، گریم‌ها اصلاح شود. روشن بودن دائمی آنها مهم بود. برای تأمین آب هم 7 تا 8 تانکر 3 تا 6هزار لیتری را به دل کویر می‌بردیم.»
احمدآباد مستوفی؛ صدراسلام در جوار تهران
احمدآباد مستوفی منطقه‌ای کشاورزی- مسکونی در جنوب‌غرب تهران است که به فاصله نیم ساعت حرکت در انتهای همت، عبور از منطقه22 شهرداری و ورود به اتوبان آزادگان، می‌توان به آنجا رسید. پایگاه اصلی مختارنامه همین جا بود؛ جایی که همه دکورهای مهم سریال در آنجا ساخته شد. کار ساخت و ساز از خرداد82 آغاز شد؛ جایی که هم از نظر مسافت به تهران نزدیک بود و هم‌جنس خاک مناسبی برای تحمل دکورهای سنگین مختار داشت. میرهاشمی می‌گوید: «پیش از شروع فیلمبرداری و ساخت دکورها چند مرتبه با کارگردان و گروه فیلمبرداری برای بازبینی لوکیشن به این منطقه رفتیم- درست مثل همه لوکیشن‌ها- و قبل از اینکه کار در احمدآباد شروع شود، سالن غذا و انبار تدارکات و سوله لباس و اصطبل را برپا کردیم.» خوش‌رزم در جایگاه مدیر تولید به‌دنبال دکورهایی بوده که مظهر شهری و امروزی در آن پیدا نباشد. شاید این موارد مشکلاتی را برای گروه به همراه داشته، خصوصا اینکه این مکان باید نزدیک تهران می‌بود تا رفت‌وآمد برای گروه راحت باشد. اما این تمام مسائلی نبوده که گروه تولید با آن درگیر بودند، چرا که باید فکری هم برای صدابرداری سرصحنه می‌کردند تا آلودگی صوتی کمترین مشکل را ایجاد می‌کرد. تمام این موارد باعث شد که احمدآباد برای تصویربرداری انتخاب شود؛ جایی که همه این موارد را با خود داشت و علاوه بر‌آن دسترسی ساده به مغازه‌ها و فروشگاه‌ها برای برآورده کردن نیازهای روزمره هم ممکن بود. احمدآباد همه این ویژگی‌ها را داشت و به همین دلیل انتخاب شد وکارگاه‌های متعدد در آن ساخته شد. مواد اولیه و وسایل مورد نیاز از 12استان از همدان تا خوزستان سفارش داده شد تا دکورهای احمدآباد ساخته شود.
خوزستان؛ مقاومت زیر باران
نخلستان‌های وسیع و نزدیک‌ترین موقعیت جغرافیایی به منطقه قیام مختار ویژگی خوزستان است؛ استانی که از هر نظر شبیه مناطق عربی و عراق است. بنابراین برای آنهایی که بخواهند سریالی تاریخی درباره تاریخ اسلام بسازند راهی جز سفر به خوزستان نیست. مختارنامه 12 آذر 85 به خوزستان رفت تا صحنه‌های اردوگاه نخیله کوفه، حاشیه فرات و صحنه‌های چند جنگ را در آبادان و شوشتر و حاشیه بهمنشیر فیلمبرداری کند اما گروه تولید 2ماه زودتر به منطقه رفتند و در این مدت فراخوان‌هایی را برای مراکز سینمایی و... منتشر کردند. در این فراخوان‌ها آمده بود که پروژه مختارنامه احتیاج به هنرور دارد. انتخاب این هنروران از میان اهالی این مناطق کار ساده‌تر و کم دردسرتری بود. 150 اسب هم به منطقه برده شد تا قبل از ورود گروه کارگردانی و فیلمبرداری به هنروران آموزش اسب سواری و شمشیر‌زنی داده شود. بعد از آمدن هنرورها، تمرین‌ها شروع شد و 150 بدل‌کار هم به مجموعه اضافه شدند تا کار پیش برود. یعقوب غفاری، مدیر برنامه‌ریزی جنگ‌ها و مشاور اجرایی تولید مختارنامه می‌گوید: «هماهنگ کردن این همه آدم، رسیدگی به 150 اسب، 20 شتر و 100گاو و گوسفند در کنار نگهداری وسایل و مشکلات دیگر سخت بود. ما به مرور کامل شدیم و در این 8سال کلی تجربه به دست آوردیم طوری که این اواخر کار دستمان آمده بود و سریع کارها را پیش می‌بردیم.» مجتبی حاج‌علی، از آن روزها می‌گوید؛ روزهایی که گروه تولید نخستین گروه حاضر در صحنه بودند و آخرین گروهی بودند که صحنه را ترک می‌کردند.
قومیت‌های مختلف عرب در آبادان و تفکرات عشیره‌ای آن مناطق نکته قابل توجه دیگر کار بود؛ نکته‌ای که حاج‌علی آن را حل شده می‌داند؛ «سر اینکه موضوع سریال درباره مختار و امام‌حسین(ع) است منتظر بودیم برخورد خاصی با ما بشود چون فرقه‌های عرب زیادی آنجا هستند اما حقیقتاً همکاری آنها فرقی نکرد.»
گروه سازنده سریال مختارنامه گاهی لازم بود برای به دست آوردن تجهیزاتی خاص راهی شهرهای خاصی شوند. نی‌خیزران و ادوات جنگی از مهم‌ترین مایحتاج کار بود که به گفته مقصود میرهاشمی، مدیر تدارکات پروژه از تجربیات بومی‌های محلی استفاده شد و حتی نی‌های خاصی از دوبی به آبادان آورده شد .
عوامل 5 روزی راهم در شوشتر و در یک مزرعه صیفی جات گذراندند و سرانجام 20 اسفند85 به تهران برگشتند و راهی تعطیلات نوروزی شدند.»
شاهرود؛ جنگ در زادگاه میرباقری
زادگاه خود داوود میرباقری به‌دلیل تنوع فضا و موقعیت، یکی از اصلی‌ترین لوکیشن‌هایی بود که مختارنامه در آنجا فیلمبرداری شد. به تصویر کشیدن جنگ‌های بزرگ سریال که برای مختارنامه‌ای‌ها اهمیت زیادی داشت از 5 شهریور 86 در روستای خیج آغاز شد.
میرهاشمی می‌گوید که پیش تولید در شاهرود با بقیه جاها فرق داشت. لوکیشن‌ها متفاوت بود. در جاده جنگل ابر در شمال شاهرود جنگ عین‌الورده با برپا کردن 120چادر که در سریال محل استقرار لشکریان بود فیلمبرداری شد. پس از آن هم در مقطعی دیگر در 200کیلومتری جنوب شاهرود در طرود صحنه‌های کربلا تصویربرداری شد. در منطقه لجنه در 60کیلومتری شاهرود چند صحنه جنگی ضبط شد.
در شاهرود مردم و خیلی از نهادها کمک کردند. هم ولایتی بودن میرباقری در این مسئله بی‌تأثیر نبود. علیرضا بیات، دیگر دستیار تولید سریال اعتقاد دارد که برخورد اهالی به‌دلیل ساخت سریال برای امام حسین(ع) متفاوت بوده است.
5جنگ بزرگ سریال مختار که اکثرشان در شاهرود فیلمبرداری شد احتیاج به سیاهی لشکر زیادی داشت. این موضوعی است که میرهاشمی درخصوص آن می‌گوید: «در این بخش به‌شدت کمبود نیروی انسانی داشتیم. گاهی قرار بود 50سیاهی لشکر بیاید اما فقط 10نفر می‌آمدند و با این تعداد هنرور امکان فیلمبرداری وجود نداشت چون در صحنه‌های جنگ حتما باید حجم
قابل توجهی از نیرو لباس می‌پوشیدند، گریم می‌شدند و در نقش سپاهیان لشکرهای مختلف مقابل دوربین می‌رفتند. یک بار قرار شد 700 نفر بیایند یکهو دیدیم 835 نفر آمدند. مجبور شدیم ناهار و صبحانه را طوری تقسیم کنیم که به همه برسد». با این حال گروه تدارکات در دل کویر آشپزخانه درست کردند و غذای گروه بزرگ مختارنامه را تأمین کردند.
تیم مختارنامه بیشتر از 4ماه در شاهرود بودند. زمستان سال1386 هوا طوری سرد شد که به‌دلیل افت فشار در برخی شهرها گاز قطع شد. این مشکل مدتی کار تولید سریال مختارنامه را متوقف کرد اما کار ادامه پیدا کرد. یکی از مناطقی که مختارنامه به آنجا رفت تا صحنه‌های مربوط به واقعه کربلا را بگیرد، طرود در حوالی شاهرود بود. میرهاشمی از آن روزها به‌عنوان بهترین روزهای زندگی‌اش یاد می‌کند؛ «لوکیشن کربلا را خیلی دوست دارم، به‌خصوص صحنه شهادت حضرت عباس(ع) را. یادم هست برای ساخت نهر علقمه جایی را انتخاب کردیم و سپس به‌دنبال صاحب زمین رفتیم تا آنجا را اجاره کنیم. صاحب زمین پیرزنی بود که قبول نمی‌کرد این زمین را در اختیار ما قرار دهد اما وقتی ماجرا را فهمید قبول کرد. » میرهاشمی اهالی طرود را عاشق اهل‌بیت می‌داند؛«همه برای کمک حاضر بودند حتی به‌عنوان سیاهی لشکر. جالب است مثلا از بین اهالی همه اصرار داشتند حتما در نقش سپاه امام‌حسین(ع) باشند و هیچ کس قبول نمی‌کرد در سپاه یزید باشد.»
ورامین؛ بکر و دست نخورده
مزارع گندم که در قسمت اول سریال به نمایش گذاشته شد و همینطور روستای لفقا که محل زندگی مختار و همسر دومش عمره است، لوکیشن دیگر مختار، از تیر1385 میزبان عوامل این سریال بود. خوش‌رزم از ورامین می‌گوید: «بعضی از مناطق ورامین واقعا بکر بود و برای همین از همان‌ها استفاده کردیم. البته کلا زیاد در شهرها و مناطق مسکونی نبودیم تا مزاحم مردم نشویم.»
