اهمیت این قضیه به‌خصوص زمانی نمایان‌تر می‌شود که بدانیم در 15روز دوم ماه رمضان بدن روزه‌داران ضعیف‌تر شده و نیاز به مراقبت و رسیدگی تغذیه‌ای بیشتری خواهد داشت چون به‌طور واضح در ضرر و زیان جسمی و روحی بی‌توجهی به این مسئله در پایان این ماه و حتی در طولانی‌مدت خودش را نشان خواهد داد.
دستگاه گوارش هر فردی در مدت 11 ماه سال از مواد‌غذایی مختلف انباشته می‌شود. این دستگاه هم مانند هر عضو دیگری نیاز به استراحت دارد؛ همان‌گونه که شب، زمان استراحت جهت رفع خستگی و تجدید قوا در بدن است و عدم‌استراحت مناسب باعث فرسودگی و ناتوانی جسم و روان و به‌دنبال آن بروز بیماری‌های مختلف خواهد شد.
از طرفی همان‌طور که می‌دانید پرخوری باعث افزایش وزن و عوارض ناشی از آن خواهد شد. با گرفتن روزه نه تنها می‌توان بر پرخوری و چاقی غلبه کرد بلکه می‌توان با کنترل خوردن، اراده و نیروی تفکر را نیز در خود تقویت کرد.
بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقدار چربی به‌عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف جمع می‌کند. ماندن این چربی‌ها به‌مدت طولانی باعث فشرده شدن آنها می‌شود. به‌طور معمول این چربی‌های فشرده قابلیت استفاده زیادی ندارند. روزه‌داری حتی در افراد لاغر و دارای وزن طبیعی این اجازه را می‌دهد که بدن این چربی‌های فشرده و قدیمی را بسوزاند و فرد فرصتی مناسب برای جایگزینی چربی‌های تازه (بعد از این دوره) پیدا کند.
البته در کنار تمام موارد ذکرشده که تنها قسمتی از فواید روزه‌داری برای سلامت است، توجه به این نکته مهم است که روزه‌داری باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشد تا تعادل سلامت را هر چه بهتر حفظ کند.
متأسفانه اشتباهات زیادی در تغذیه روزه‌داران دیده می‌شود که نه تنها فواید روزه‌داری را زیر سؤال می‌برد بلکه باعث واردآمدن آسیب‌های زیادی به سلامت فرد می‌شود که این امری طبیعی نیست.
برنامه غذایی نامناسب در ماه مبارک رمضان چه عوارضی را به‌دنبال خواهد داشت؟
- چاقی، مهم‌ترین عارضه ناشی از روزه‌داری است که به‌دنبال مصرف غذاهای نامناسب ایجاد می‌شود.
- افزایش چربی‌های نامطلوب خون مثل کلسترول تام، تری‌گلیسرید، کلسترول بد (LDL) و اسید‌اوریک، یبوست، نفخ، احساس پُری دستگاه گوارش و سایر مشکلات گوارشی، لاغری و ضعف و ناتوانی، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها، سردرد و سرگیجه و سنگ‌های دستگاه ادراری.
همان طور که بیان شد این مشکلات به هیچ وجه طبیعی و ناشی از یک روزه‌داری مناسب و صحیح نیست، بنابراین از مصرف مواد‌غذایی سرخ کرده، انواع شیرینی (به‌خصوص زولبیا و بامیه)، دسرهای چرب، غذاهای چرب و شور و نمک دار و انواع سس‌ها و... و همچنین از مصرف زیاد غذاهای پرحجم مانند آش رشته با پیاز داغ فراوان یا ترید کردن نان در آبگوشت جداً پرهیز کنید تا با مشکل اضافه وزن، افزایش چربی خون و اختلالات گوارشی مواجه نشوید.
اختلالات عصبی مانند بی‌حوصلگی، اختلال حافظه، گیجی، خستگی و کوفتگی نیز از عوارض روزه‌داری غلط است.
عوارض فوق می‌تواند به‌علت کمبودهای تغذیه‌ای ایجاد شود. افت قند خون یکی از عوامل مهم بروز این مشکلات است که معمولا به‌دلیل عدم‌مصرف سحری عارض می‌شود.
سوخت و ساز (انرژی لازم) سلول‌های عصبی صرفا از گلوکز (قند) و کربوهیدرات‌ها تأمین می‌شود. از طرفی بدن انسان نمی‌تواند به‌مدت طولانی کربوهیدرات‌ها را ذخیره کند، پس گرسنگی طولانی‌مدت و عدم‌مصرف سحری می‌تواند باعث کاهش انرژی لازم برای فعالیت سلول‌های عصبی و در نتیجه ایجاد عوارض ذکر شده شود.
در این میان کارشناسان توصیه می‌کنند که فاصله افطار تا شام حداقل 2ساعت باشد و همچنین از مصرف چای بلافاصله بعد از شام به‌دلیل کاهش جذب آهن خودداری شود.
روزه‌داران هنگام صرف افطار ابتدا روزه خود را با چای، آب‌جوش یا شیرگرم و خرما و کشمش به همراه غذاهایی مانند نان و پنیر و سبزی، شامی، انواع کوکو، فرنی یا شیربرنج بازکنند.
همچنین بعد از 2 ساعت از صرف افطار می‌توانند شام خود را که پیشنهاد می‌شود یکی از غذاها مانند سوپ، آش، حلیم، خوراک لوبیا، عدس، خوراک سبزیجات با کمی نان سبوس‌دار مانند سنگک به همراه ماست‌وخیار یا دوغ و سبزی خوردن یا سالادباشد، انتخاب کنند. بهتر است روزه‌داران تا پایان شب و هنگام خواب از میوه‌ها، چای کمرنگ و سایر مایعات مخصوصاً آب استفاده کنند.
وعده سحری هم بهتر است مانند وعده ناهار و شامل غذاهای اصلی از قبیل انواع چلوخورش‌ها و پلوهای مخلوط با حبوبات و سبزیجات، به همراه مرغ و سبزی‌های تازه یا سالاد و ماست باشد.
از نوشیدن زیاد چای در وعده سحری هم باید اجتناب شود چون به‌علت افزایش ادرار و دفع مواد معدنی مورد نیاز بدن، موجب بروز تشنگی در طول روز می‌شود.
وعده سحری در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین وعده غذایی به‌حساب می‌آید و تمام غذاهایی که در این وعده مصرف می‌شوند، انرژی مورد نیاز و مواد مغذی لازم را تأمین می‌کند که در طول روز دچار افت قند خون، کاهش تمرکز و پایین آمدن توان کاری افراد نشود.
مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات پیچیده، سبزی‌ها، حبوبات، غلات، میوه‌های با پوست و میوه‌های خشک مانند آلو و انجیر در وعده سحری موجب کاهش گرسنگی در طول روز می‌شود. خوابیدن نیم تا یک ساعت بعد از مصرف سحری می‌تواند موجب بازگشت غذا از معده به مری و ایجاد ریفلاکس یا ترش کردن شود.
گرسنگی طولانی‌مدت در ماه مبارک رمضان موجب افزایش ترشح اسید معده می‌شود. افزایش ترشح اسید معده موجب تشدید زخم معده و اثنی عشر می‌شود.
بیمارانی که مبتلا به زخم‌های گوارشی هستند یا بیمارانی که مبتلا به سوء هاضمه، نفخ و دردهای این‌چنینی هستند، روزه گرفتن اختلال خاصی برای این افراد ایجاد نمی‌کند.
به‌طور معمول روزه گرفتن هیچ عارضه‌ای برای دستگاه گوارش ندارد و به‌ویژه برای کسانی که فشار خون، قند و چربی بالا دارند مفید نیز هست.
افرادی که مشکلاتی از قبیل زخم‌های گوارشی و مشکلات عروقی و مخاطی دستگاه گوارش دارند باید قبل از روزه از نظر مشکلاتی که احتمالا برای آنها به‌وجود خواهد آمد با پزشک خود مشاوره کنند.
