یکی از عوارض تماس پوستی با مواد، جوش‌های چرکی است که به آن آکنه شغلی می‌گویند. در بعضی از شغل‌ها، آکنه ایجاد یا تشدید می‌شود و این اغلب در کارکردن باموادی دیده می‌شود که باعث هیدراسیون لایه شاخی پوست می‌شوند، از قبیل کار کردن با مواد روغنی حیوانی یا معدنی، نفت و هیدروکربن‌های هالوژنه و تماس ماده شیمیایی با پوست که درصورت و اندام‌ها آکنه ایجاد می‌کند. افرادی که در محیط‌های گرم کار می‌کنند نیز به‌دلیل تعریق زیاد، دچار تشدید آکنه می‌شوند. از دیگر موادی که می‌توانند منجر به این صدمه شوند مواد هالوژنی (کلر، ید و...)، گازوئیل، روغن موتور، آزبست و فراورده‌های قطران هستند.
این آکنه‌ها به شکل جوش‌های قرمز، چرکی یا زیرپوستی سرسیاه و سرسفید، در همان محل تماس پوستی با لباس‌های آغشته با مواد شیمیایی، بروز می‌کنند که حتی بعد از بهبودی نیز، جا زخم به جای می‌گذارند. بیشتر ضایعات پوستی را در دست‌ها می‌بینیم. ضایعاتی که درصورت ایجاد می‌شوند، بیشتر از طریق دست به‌صورت منتقل شده‌اند یااینکه مواد به شکل گاز، بخار و گردوغبار در هوا پراکنده شده و روی پوست صورت نشسته‌اند. گاهی تغییرات رنگی پوست را در تماس شغلی با بعضی مواد شیمیایی داریم و این مسئله در مورد افرادی که در کارخانه‌ها با فلزات سنگین از قبیل نقره وجیوه سروکار دارند ممکن است به‌صورت لکه‌های تیره رنگ، در محل تماس پوستی دیده شود.
مواد شیمیایی می‌توانند به دو صورت تحریکی و آلرژیک باعث التهاب و حساسیت پوست شوند. البته غلظت ماده، نوع ماده و دفعات تماس با آن مواد، در ایجاد و تشدید ضایعات پوستی مؤثر است.
انواع مواد اسیدی، قلیایی و فراورده‌های نفتی و بنزینی و حلال‌های شیمیایی قادرند با حل کردن چربی بین سلولی پوست به زیرجلد نفوذکنند و باعث قرمزی و خارش شدید شوند و در موارد شدیدتر به‌صورت ترشح و تاول هم دیده می‌شوند.
آفتاب سوختگی، مهم‌ترین عارضه زودرس اشعه ماورای بنفش است که می‌تواند خفیف یا شدید باشد. در موارد شدید علائم عمومی مانند تب، لرز، بی‌قراری، سردرد و خواب‌آلودگی و ضعف نیز ممکن است در فرد دیده شود.
دکتر علیرضا قریب، متخصص پوست در این خصوص به همشهری گفت: پوست‌های روشن و سفید نسبت به عوارض ماورای بنفش حساسیت بیشتری دارند. عوارض دیررس تماس با نور خورشید، در اثر تخریب تدریجی و مستمر الیاف ارتجاعی پوست و سلول‌های پوستی است و نتیجه آن شلی و افتادگی پوست، چین و چروک و لکه‌های رنگی پوست است. بیشتر از 50درصد تغییرات پوستی که در افراد دیده می‌شود مربوط به صدمات آفتاب است.
کشاورزان و دامداران که بیشترین فعالیت خود را در مقابل نور خورشید انجام می‌دهند دچار چین و چروک‌های عمیق پوستی در صورت و پشت گردن می‌شوند.
وی درخصوص بیماری‌های پوستی ناشی از محل کار گفت: درصورتی که محیط کار گرما و رطوبت بالایی داشته باشد یا نوع کار همراه با انجام فعالیت شدید بدنی و عرق کردن زیاد بدن باشد، در لایه سطحی پوست که از نژاد شاخی است، امکان صدمه خوردن و افتادگی وجود دارد، بنابراین طبقه شاخی نمی‌تواند وظیفه محافظتی خود را خوب انجام دهد و لذا، عوارض و بیماری‌هایی را به‌دنبال دارد. یکی از شناخته‌شده‌ترین عوارض گرما، رطوبت و تعریق، پدیده عرق سوزی است که اکثرا در چین‌های بدن مثل کشاله ران و زیر بغل، به‌وجود می‌آید.در اثر رطوبت و تورم لایه‌های سطحی پوست، دهانه غدد عرق بسته می‌شوند که این انسداد در اثر ساییدگی لباس تشدید می‌شود.
گاهی عفونت‌های قارچی یا میکروبی نیز به آنها اضافه می‌شود و به همین دلیل است که در محیط‌های گرم و مرطوب، عفونت‌های پوستی، میکروبی و ویروسی شیوع بیشتری دارد. گاهی مشاغل خاصی باعث ایجاد عفونت‌های نادر و مقاوم به درمان می‌شود، مانند زخم‌های مزمن در دست ماهیگیران و ماهی فروشان که حتی گاهی نیاز به جراحی دارند. همچنین گاهی در کف پای ورزشکاران و کارکنان استخر و سونا، زگیل‌های شدید و متعدد بروز می‌کند یا در دست قصاب‌ها که مرتب دست‌های خیس و مرطوب دارند زگیل ایجاد می‌شود.
آلودگی وسایل و لباس‌های کار، می‌تواند باعث برگشت و تکرار ضایعات درمان شده شود. در بعضی از مشاغل پوست در معرض خطر سوختگی قرار دارد. اسیدها، قلیاها، سیمان، فنل و فسفر موادی هستند که می‌توانند باعث سوختگی پوست و درصورت جذب پوستی، موجب مسمومیت و نارسایی کبدی و کلیوی شوند که حتی گاهی برای کامل شدن درمان فرد نیاز به جراحی پیدا می‌کند. گاهی علائم سوختگی پس از چند ساعت شروع شده و ادامه تماس با مواد باعث صدمات بیشتری می‌شود از جمله: قرمزی، التهاب، سوزش، خارش و سیاه‌شدن بافت زیرین پوست و ایجاد زخم عمیق در آن.
اگزما
اگزما نوعی عارضه پوستی محسوب می‌شود که می‌تواند در مدت زمانی کوتاه پیشرفت کند و سلامت پوست بدن انسان را به خطر بیندازد. به گفته دکتر قریب، واژه اگزما از زبان یونان باستان گرفته شده و به معنی «کورک و جوش‌های پوستی» است. طبق آمار‌هایی که به دست آمده، یک نفر از هر 5 کودک و همچنین یک نفر از هر 10 بزرگسال به این عارضه مبتلا می‌شوند.
این بیماری خصوصا در پوست دست، سر، صورت، پشت گردن یا آرنج و زانو رخ می‌دهد که انواع آن عبارتند از: اگزمای آتوپیک (که در افرادی که مستعد آلرژی هستند رخ می‌دهد و خصوصا در شیرخواران شایع است)، اگزمای سکه مانند (که در بزرگسالان رخ می‌دهد و علت آن ناشناخته است) و اگزمای دست ( که معمولا در اثر تحریک با یک ماده تحریک‌کننده ایجاد می‌شود).
واکنش آلرژیک به چیزهای بسیار متنوع از جمله: غذاهایی مثل تخم‌مرغ، گندم، شیر یا غذاهای دریایی، پارچه‌‌های پشمی، لوسیون‌ها و پمادهای پوستی، صابون‌ها و پاک‌کننده‌ها، گیاهان، مواد مورد استفاده در دباغی و رنگ‌ها و داروهای موضعی سبب ایجاد اگزمای پوستی می‌شود.
دکتر قریب خاطر نشان کرد با انجام چند راهکار بسیار ساده می‌توان به نحو چشمگیری از این بیماری پیشگیری کرد:
- پوشیدن لباس نخی گشاد برای کمک به جذب عرق
- حتی‌المقدور به حداقل رساندن استرس
- کوتاه کردن مرتب ناخن‌ها و دستکش نرم به دست کردن به هنگام خواب برای جلوگیری از خارش. توجه داشته باشید که خاراندن اگزما را بدتر می‌کند.
- کمتر حمام بگیرید تا از خشکی زیاد پوست اجتناب شود. صابون و آب ممکن است باعث شعله‌ور شدن بیماری شوند. به هنگام حمام گرفتن، از صابون‌های غیرچرب مخصوص و آب ولرم استفاده کنید. نواحی ملتهب را صابون نزنید.
- پس از حمام بلافاصله از کرم نرم و مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- از قرار گرفتن در معرض تغییرات دمایی شدید (سرما یا گرمای زیاد) خودداری کنید.
