شستشوی لباس در کنار جوی خیابان ها

 در تمام این سالها، تهران با مشکل آب و آلودگی آن روبه‌رو بود. آب قنات‌های مختلف که مهمترین منبع برای تأمین آب شهر قلمداد می‌شد ناکافی بود.

 بالاخره نهر «آب کرج» احداث شد و آب رودخانه کرج را هم به تهران آورد تا پایتخت نشینان بتوانند اندکی این معضل همیشگی را فراموش کنند. اما هر روز اتفاق جدیدی می‌افتاد و موجب نگرانی شهروندان می‌شد.

 باوجود آنکه آب کرج در اطراف زمین‌های جلالیه(پارک لاله) به تهران می‌رسید و سرچشمه اصلی رودخانه کرج به تهران محسوب می‌شد، اما بسیاری از شهروندان بی‌توجه به آلودگی‌آب، در ابتدای همان مسیر و در ورودی آب کرج به تهران اقدام به شستشوی لباس‌ها می‌کردند.

تا سالهای متمادی این اتفاق می‌افتاد و بتدریج به عنوان یک رویه در تهران جا افتاه بود. شاید به همین دلیل بود که خیلی زود آب تهران آلوده و آلوده‌تر شد و بسیاری از بیماری‌های مرگ‌آور مانند تیفوس، وبا و طاعون در شهر رایج شد. به عبارتی آب‌هایی که به تهران برای مصارف متعدد می‌آمد. در همان مبادی ورودی آلوده می‌شد و بسیاری از ساکنان شهر، مجبور به استفاده از این آب‌های آلوده بودند.

 بلدیه تهران به منظور جلوگیری از این موضوع و پس از آنکه یکبار در سال 1308 برای اولین‌بار، به فکر لوله‌کشی آب تهران افتاده بود و خیلی زود منصرف شده بود تصمیم به کنترل جوی‌ها و آب‌های سطحی شهر گرفت.

 به همین منظور در تاریخ سوم اردیبهشت ماه 1313 و در حالیکه سرتیپ قلی هوشمند کمتر از یکسال از مدیریت‌اش نگذشته بود با انتشار اعلامیه‌ای، اخطاری جدی به ساکنان شهر داد. اگرچه در طول سالهای متمادی به ویژه در سالهای آخر مدیریتش بوذرجمهری نیز اعلامیه‌های متعددی منتشر کرده بود اما به دلیل ضعف ناشی از بیماری و از طرفی کاسته شدن از اعتبارش نتوانسته بود این موضوع را ساماندهی کند.

 پس از آن هنگامی که نوبت به هوشمند رسید، او در اولین حرکت به صورت جدی به تمام شهروندان اخطاری جدی داد و از این‌رو بسیاری را مجبور به پیروی از این دستورالعمل بلدیه کرد.هرچند پس از آن می‌شد هرازگاه، شهروندی را دید که در اطراف جوی‌های آب مشغول شستشوی لباس‌هایش است، اما به تدریج این عادت ناپسند از میان تهرانی‌ها رخت بربست.

 از سویی هوشمند با نصب تلمبه‌های آب بر خروجی آب قنات‌ها، تهرانی‌ها را مجبور به استفاده از آن کرد. آنان نیز که برای آشامیدن نیاز به آب داشتند به تدریج به آب قنات‌ها رو آوردند و تا هنگامی که آب تهران لوله کشی نشد کمتر کسی از آب نهرهای سطحی استفاده می‌کرد.

 با این تدبیر هوشمند، تا ماه‌ها، تهران بدون امراض خطرناک سر کرد و دیگر کمتر اتفاق می‌افتاد که شهروندان مبتلا به بیماری‌های مسری شوند. هرچند این رویه (استفاده از آب قنات برای آشامیدن) تا سالها ادامه یافت و تنها به هنگام جنگ جهانی دوم و پس از آنکه تهران دچار بحرانی جدی شده بود، دوباره هرج و مرج به شهر بازگشت و تمام آنچه که هوشمند از میان برده بود، دوباره به شهر بازگشت.

 شهروندان تهرانی به عادت همیشه دوباره در حاشیه نهرها جمع می‌شدند، نظافت می‌کردند و حتی حیواناتشان را در آن می‌شستند و کمی آنسوتر، عده‌ای برای آشامیدن از این آب استفاده می‌کردند.

درست درهمین زمان بود که دوباره تیفوس به شهر بازگشت و خیلی زود در میان شهروندان شایع شد. اما پس از آنکه بحران ناشی از جنگ جهانی به پایان رسید، دوباره شهر به حالت اول بازگشت.

پس از پایان جنگ نیز بلدیه برای همیشه به این مشکل پایان داد. چرا که لوله‌کشی آب تهران که در حدود سی‌سال به طول انجامیده بود و بحث‌های فراوانی را به وجود آورده بود بالاخره به نتیجه رسید و دیگر شهر کمتر دستخوش بحران ناشی از آلودگی آب شد.