در دسترس‌ترین بخش کویری ایران برای ساکنان نیمه شمالی کشور کویر مرنجاب است. امنیت این منطقه در مقایسه با سایر قسمت‌های کویری نظیر کویر لوت، اعتدال نسبی دمای آن، تنوع جاذبه‌های گردشگری، تنوع گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی آن، از این منطقه فضایی وصف ناشدنی ساخته است.
مرنجاب، کاروانسرایی است در دل کویر که در ادامه راه ابریشم قرار گرفته است. روزگاری کاروان‌ها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می‌گذشتند. می‌گویند که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود.
حمله ازبک‌ها و افغان‌ها از طریق دریاچه نمک و پیشروی آنها تا کاشان و اصفهان، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ١٠١٢ قمری سریعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد.
بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیده‌بانی درست شده است و زمانی ٥٠٠ مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تامین می‌کردند، اما امروز جوان سرباز وظیفه‌ای که اهل اردبیل است از این اثر باستانی و توریست‌های آن مراقبت می‌کند.
جاده آران و بیدگل به مرنجاب و چاه دستکن یکی از راه‌های ارتباطی بوده که اصفهان را به شهرهای کاشان، یزد، مشهد و تهران متصل می‌ساخته است.
در زمان صفویه مسیر اصفهان (پایتخت) و مشهد از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. این مسیر مرنجاب- اصفهان را از طریق کاشان به جاده سنگفرش اصفهان- مشهد متصل می‌ساخته است.
این مسیر از گرمسار به طرف پایین منحرف شده و تا سیاهکوه ادامه می‌یابد و به جاده دستکن متصل می‌شود. دستکن در ادامه مسیر مرنجاب، محل انشعاب جاده‌ای بوده که کاشان را به گرمسار و ورامین مرتبط می‌ساخته و شاخه‌ای به طرف اردستان و شاخه‌ای به جانب یزد ادامه می‌یافته است. مجموعه این مسیرها به‌عنوان جاده‌های فرعی برای اتصال به جاده ابریشم دامغان را به ری وصل می‌کرده است.
مسیرهایی که گفته شد، سالیان بسیاری است که دیگر کاربری قبلی خود را ندارند. برای رسیدن به مرنجاب بهترین راه، رفتن به کاشان و بعد آران و بیدگل است. در کنار امامزاده هلال‌ابن علی راهی است که مستقیم به دل کویر می‌رود و پس از 45کیلومتر (حدود دوساعت) به مرنجاب می‌رسید.
مسیر دیگر از سمت پارک ملی کویر شروع می‌شود. بعد از پیشوای ورامین و سپس مبارکیه (۱۵ کیلومتر)، به کاروانسرای سنگی قصر بهرام (۶۰کیلومتر) می‌رسید. کاروانسرای سفیدآب منزلگاه بعدی است که در ۸۰ کیلومتری کاروانسرای قبلی قرار دارد. ۵۰ کیلومتر بعد مرنجاب در حاشیه دریاچه نمک خود را نشان می‌دهد.
تردد در این جاده تا سفیدآب نیاز به مجوز از سازمان حفاظت از محیط زیست استان سمنان دارد. بنابراین راه شمالی کم رفت وآمد‌ترین مسیر است و فقط محیط‌بانان در آن تردد می‌کنند.
کاروانسرای مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب در موقعیت جغرافیایی ’٧و ْ٣٤ عرض جغرافیایی و ’٤٨و ْ٥١ طول جغرافیایی، در ارتفاع ٨١٠ متری از سطح دریای آزاد در حاشیه جنوبی دریاچه قم و دقیق‌تر در ٥٠ کیلومتری شمال شرق مرکز شهرستان‌های آران و بیدگل قرار دارد.
در حاشیه جنوبی دریاچه نمک، کاروانسرای مرنجاب قرار دارد. این بنای آجری در مسیر یکی از شاخه‌های معروف جاده ابریشم قرار گرفته است. در ایران معمولا مسافت بین دو کاروانسرا حدود 6فرسنگ (36 کیلومتر) بوده تا مسافران پس از طی طریق یک روزه، شب را در کاروانسرای بعدی پناه گیرند.
این کاروانسرا به‌شکل قلعه‌ای مربع شکل ساخته شده و 6 برج در دیوارهای آن تعبیه شده است. ابعاد حیاط 30×20 متر است و چندین اتاق و شاه نشین به دور آن قرار دارند. بیرون قلعه، برکه کوچکی وجود دارد که از دو چشمه آب تلخ و شور و چشمه شیرین پر می‌شود.
این چشمه‌ها با هم به سطح زمین می‌آیند.مسئول مرمت کاروانسرا می‌گوید: قرار است مسیر این دو چشمه از هم جدا شود تا از آب شیرین آن بهره‌برداری شود. این کاروانسرا توسط سازمان میراث فرهنگی باز‌سازی شده است، اما باز‌سازی آن با درهای فلزی و آجر‌های امروزی آن را از کاروانسرای دوره صفویه دور کرده است.
جزیره سرگردان
جزیره سرگردان تپه‌ای است که در دریاچه نمک آران و بیدگل قرار دارد. برای رسیدن به این جزیره که در نزدیکی ساحل جنوبی دریاچه خشک نمک قرار دارد باید مسیر کاشان به آران و بیدگل را طی کرد و سپس وارد جاده خاکی مرنجاب شد، سپس از کاروانسرای مرنجاب باید 15کیلومتر در دریاچه نمک پیش رفت تا به جزیره‌ای از سنگ‌های متخلخل آتشفشانی و عاری از هرگونه پوشش گیاهی رسید. بلندترین نقطه این جزیره حدود 808متر بالاتر از سطح دریای آزاد است.
اطلاق نام سرگردان به این دلیل است که هنگامی که از فاصله دور به این جزیره نگاه می‌کنید دو انتهای جزیره در افق محو می‌شوند و منظره‌ای مانند کشتی سرگردانی در دریای بیکران کویر پدید می‌آورند. محو شدن دو انتها به‌علت گرمای منطقه و در نتیجه خطای دید و شکست نور است. پیشینیان معتقد بودند که این جزیره دائما در حال حرکت است و از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کند.
دریاچه نمک آران
دریاچه نمک آران در فاصله 35 کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل واقع است. این دریاچه از غرب به کوه‌های سفیدآب وسیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر، از شمال و غرب به کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ محدود است.
وسعت این دریاچه در حدود 647کیلومتر مربع است. زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلابها و آبهای سطحی در طول قرنها پدید آمده است.زمین‌های اطراف این دریاچه به‌شدت باتلاقی هستند، بنابراین رانندگی در خارج از این دو مسیر ارائه شده می‌تواند مشکل آفرین باشد.
ماسه‌های بادی
در فاصله 12 کیلومتری شرق کاروانسرا، حاشیه غربی تپه‌های شن روان تا دور دست به سمت شرق گسترده شده‌اند. این تپه‌ها که به رمل معروفند در بهار پوشش گیاهی زیبایی بر تن می‌کنند.
زمانی که این منطقه از کویر را می‌بینید اگر هوا ابری است و پیش‌بینی می‌کنید هر لحظه امکان دارد باران ببارد و باد شروع به وزیدن کند، داخل رمل‌ها نشوید و تنها در حاشیه آنها حرکت کنید. به راحتی می‌توان در توفان شن این منطقه، راه را گم کرد.
برای سفر به کویر مرنجاب می‌توانید 5 شنبه ظهر از تهران حرکت کنید تا قبل از غروب به کاروانسرا برسید و بساط چادر‌ها را علم کنید. شب را به کویر نوردی در اطراف کاروانسرا بگذرانید و جمعه صبح به دیدن رمل‌ها و دریاچه و جزیره سرگردان بروید.
بهترین زمان برای سفر به کویر نیمه ماه قمری است، زمانی که ماه کامل بوده و مدت زمان زیادی را از زمان طلوع تا غروب در آسمان طی می‌کند.
