خشايار اميني
يكي از مسائل بسيار قابل توجه در عرصه بازارهاي مالي رابطه تنگاتنگ قيمت كالاها و ارزش ارزهاي كشورهاي مختلف جهان با يكديگر است. به طوري  كه در هيچ بازاري نمي توان منفرد عمل كرد و به اخبار و اطلاعات مربوط به آن كالا يا ارز بسنده كرد و بايد اطلاعات جامعي اگر نگوييم از تمام كالاها لااقل از تعداد قابل توجهي از آنها را گردآوري و تحليل كرد تا به نتيجه اي مطلوب رسيد.
البته در اينجا ذكر نكته اي خالي از لطف نيست كه چه در مورد رابطه دلار و نفت كه به آن پرداخته شد و چه درباره مسائلي كه در ادامه مطرح مي شود بايد اين نكته را در نظر گرفت كه رابطه بين ارزها و كالاهاي حساس مثل نفت و طلا صرفاً يكي از چندين پارامتر تأثيرگذار است و اي بسا در شرايط خاص اين ملاحظات از طرف بازيگران بازار ناديده گرفته شود. تشخيص اينكه در چه شرايطي اين روابط محكم و استوار است و در چه شرايطي سست و ناپايدار، به عهده تحليلگران بازارهاي مالي و اين مهم خود امري دشوار است.
در اين مقاله سعي شده به بخش كوچكي از مساله پيوستگي متقابل بين بازارهاي مالي جهان پرداخته شود و به عنوان شروع كار رابطه نفت و طلا و ارز هاي كشورهاي مختلف من جمله دلار آمريكا، يورو، ين، پوند، دلار استراليا، فرانك سوئيس و... مورد بررسي قرار گرفته است. ابتدا از نفت شروع مي كنيم.
بازار نفت يكي از اصلي ترين بازارهاي جهاني است كه معمولاً در رابطه با ديگر بازارها، پيشرو است. به عبارت ديگر تغييرات نفت موجب تحول در ديگر بازارها از جمله ارز مي شود و عكس اين موضوع معمولاً صادق نيست. اين مسئله اهميت بررسي تحولات نفت را دوچندان مي كند.
عوامل تأثيرگذار بر قيمت نفت خارج از بازارهاي مالي هستند و بيشتر به مسائل سياسي جاري در كشورهاي توليد كننده و به تقاضا از طرف مصرف كنندگان بزرگ مثل چين و هند و ايالات متحده مربوط مي شود.
اما تغييرات قيمت نفت تأثير شديدي بر بازارهاي مالي دارد. براثر گران شدن نفت سهام بسياري از شركتها و ارزهاي رايج ضربه مي بينند كه از آن ميان مي توان به سهام شركتهاي اتومبيل سازي اشاره كرد كه قيمت نفت از فاكتورهاي تأثيرگذار بر آنها است. نفت در بازار ارز نيز تأثير خود را مي گذارد و با گران شدن نفت ارز رايج كشورهايي كه مصرف كنندگان بزرگ نفت هستند با كاهش ارز روبه رو مي شود كه از بين آنها مي توان به دلار و ين اشاره كرد.
آمريكا به عنوان بزرگترين مصرف كننده نفت، اقتصادي به شدت حساس در برابر نفت دارد و اگرچه در اين مقاله قصد بحث در مورد تاريخ حضور آمريكا در خاورميانه را نداريم اما نگاهي اجمالي به تاريخ معاصر اين منطقه ژئوپليتيك نشان دهنده ميزان حساسيت آمريكا به مسئله نفت است.
اين حساسيت را در پول رسمي اين كشور، دلار، نيز مي توان مشاهده كرد. به عنوان مثال سال گذشته پس از طوفان كاترينا و اثرات مخربي كه بر پالايشگاه هاي كليدي آمريكا وارد آمد دلار نيز متأثر از قيمت نفت حركت مي كرد و با بالاتر رفتن آن ضعيف تر مي شد.
ين ارز رايج سرزمين آفتاب تابان نيز از بزرگترين قربانيان نفت است. ژاپن بيش از ۹۸درصد از نفت خود را از خارج از مرزهاي خود وارد مي كند و اقتصادي به شدت وابسته به نفت دارد به همين دليل نسبت به افزايش قيمت نفت از خود حساسيت نشان مي  دهد.
از ديگر ارزهايي كه به تغييرات قيمت نفت از خود حساسيت نشان مي دهند مي توان به دلار كانادا اشاره كرد كه برخلاف دلار و ين از افزايش ارزش اين ماده ژئوپليتيك سود مي برد. كانادا از صادركنندگان نفت است و كاملاً طبيعي است كه بر اثر بالا رفتن قيمت نفت، اقتصاد قوي تر و در نتيجه ارز قوي تر داشته باشد به طوري كه دلار كانادا در سالهاي اخير كه قيمت نفت روبه رشد بوده و تنها از اواسط سال ۲۰۰۳ تاكنون از حدود ۲۴ دلار به حوالي ۷۵ دلار رسيده است، رشد شديدي را تجربه كرده و با شيب تندي در برابر دلار آمريكا صعود كرده به طوري كه زوج ارز USD/CAD در دهم مي سال جاري به مرز ۱۰/۱ سقوط كرد (چون دلار كانادا در مخرج كسر قرار دارد هرچه اين عدد كمتر باشد به معني قوي تر بودن دلار كانادا است) و اين در حالي است كه اين عدد از اوايل سال ۱۹۷۸ مشاهده نشده بود.
از ديگر كالاهاي حياتي و بسيار مهم در عرصه مبادلات جهاني كه نفت تأثير زيادي بر آن دارد مي توان به طلا اشاره كرد.
بالا رفتن قيمت نفت موجب افزايش تورم جهاني مي شود و در اين شرايط سرمايه گذاران علاقه مند هستند تا سرمايه خود را به چيزي تبديل كنند تا بيشترين مقاومت را در برابر افزايش تورم داشته باشد، طلا يكي از بهترين انتخاب هاي آنان است و به همين دليل تقاضا براي طلا بالا رفته و موجب گراني آن مي شود.
از طرف ديگر طلا و نفت عوامل تأثيرگذار مشترك يكساني دارند كه موجب مي شود قيمت اين دو كالاي حياتي هم جهت باشد. به عنوان مثال تنش هاي منطقه اي علي الخصوص در خاورميانه هم باعث بالا رفتن قيمت نفت و هم طلا مي شود.
تأثيرگذاري قيمت نفت بر طلا موجب مي شود تا نفت به صورت غير مستقيم بر بسياري ديگر از كالاها، سهام شركتها و ارزهاي رايج كشورهاي مختلف نيز تأثير بگذارد.
طلا
تغييرات قيمت طلا نيز تأثير زيادي بر بازارهاي مالي جهان دارد. در بازار ارز عمده ارزهايي كه رابطه تنگاتنگي با طلا دارند عبارت اند از دلار، فرانك سوئيس و دلار استراليا. برخلاف نفت كه در تمامي روابط خود با ديگر بازارها نقش پيشرو (Leader) را داشت طلا در رابطه خود با بازار ارز گاه نقش پيشرو و گاه نقش پيرو را بازي مي كند.
به عنوان مثال در رابطه طلا با دلار، دلار نقش پيشرو را بازي مي كند و تغييرات طلا متأثر از تغييرات دلار است. عكس آن نيز در مواردي ديده شده است. يعني طلا دلار را مطيع خود كرده و تغييرات دلار از پي تغيير قيمت طلا آمده اما به طور كلي آنچه معمول است اينست كه دلار جهت طلا را مشخص مي كند. علت اين مسئله اينست كه طلا در بازارهاي جهاني به دلار ارزش گذاري مي شود و با بالا رفتن ارزش دلار قيمت طلا براي كساني كه با ديگر ارزها قصد خريد دارند گران مي شود و در نتيجه از تقاضاي آن كاسته شده كه كاهش قيمت را به دنبال دارد. عكس اين موضوع نيز صادق است يعني كاهش ارزش دلار موجب كاهش قيمت طلا براي خريداراني است با ارزي غير از دلار كه قصد خريد دارند ، در نتيجه تقاضا بالا رفته موجب افزايش قيمت مي شود.
بنابراين يكي از اولين قوانين بازار طلا اينست كه قيمت اين فلز با ارزش دلار رابطه معكوس دارد و در جهت خلاف آن حركت مي كند. البته بسياري اوقات ديده شده كه اين قانون نقض مي شود و طلا و دلار هم جهت با يكديگر حركت مي كنند كه نمونه مشهور آن هم رفتار بازار در سال ۲۰۰۵ بود كه طلا و دلار هر دو افزايش داشتند.
از ديگر ارزهايي كه متأثر از قيمت طلا ارزش خود را تنظيم مي كند فرانك سوئيس است. كشوري كه داراي ذخاير بالاي طلا است و به همين دليل بالا رفتن قيمت اين فلز موجب افزايش ارزش پول رايج اين كشور مي شود.
ممكن است اينجا اين سؤال پيش بيايد كه چرا دلار با وجود اينكه آمريكا داراي بيشترين ذخاير طلاي جهان است از قاعده اي كه بين ارزش طلا و فرانك سوئيس است پيروي نمي كند. در پاسخ بايد گفت اقتصاد آمريكا اقتصاد بسيار بزرگي است و با اينكه داراي بيشترين ذخاير طلاي جهان است اما اين ميزان طلا به نسبت كل اقتصاد اين كشور ناچيز است و وزنه سنگيني محسوب نمي شود اما در مورد سوئيس اينگونه نيست و ذخاير طلاي سوئيس براي اقتصاد متوسط اين كشور وزنه وزيني محسوب مي شود و تغيير ارزش در قيمت طلا اقتصاد اين كشور را قدرتمند تر مي كند كه بالا رفتن ارزش ارز اولين نتيجه آن است.

رشدمطلوب اقتصاد جهان
مهر: رئيس صندوق بين المللي پول با تاكيد بر رشد مطلوب اقتصاد جهاني هشدار داد كه انتظارات تورمي در سطح جهان در حال افزايش است.
به گزارش رويتر، رودريگو راتو رئيس صندوق بين المللي پول كه در حاشيه اجلاس وزيران داراي هشت كشور صنعتي در سنت پترزبورگ سخن مي گفت، بار ديگر قيمت هاي بالاي انرژي و ناترازي هاي اقتصادي را مهمترين مخاطرات حال حاضر اقتصاد جهاني عنوان كرد.
بر اساس اين گزارش، راتو نسبت به افزايش فشارهاي تورمي در سطح جهان هشدار داد اما ابراز اميدواري كرد كه افزايش آگاهي نسبت به اين فشارهاي تورمي موجب كاركرد مطلوب تر بازارهاي مالي شود. وي همچنين از كاركرد بهتر اقتصادهاي نوظهور در سال جاري خبر داد اما به اين اقتصادها هشدار داد كه نسبت به مخاطرات افزايش فشارهاي تورمي و نوسانات بازارهاي مالي آگاه باشند. در همين حال، صندوق بين المللي پول نيز اعلام كرد مشاوره هاي خود با آمريكا، ۱۲ كشور اروپايي، ژاپن، چين، و عربستان را به منظور تبيين چگونگي مقابله با ناترازي هاي تجاري آغاز كرده است.
بحران غذا در ۳۹ كشور
فارس: براساس اعلام فائو ۳۹ كشور جهان با بحران غذا روبه رو مي باشند.به گزارش موسسه پژوهشهاي برنامه ريزي و اقتصاد كشاورزي، پيش بيني مي شود توليد جهاني غلات در سال ۲۰۰۶ اندكي كاهش پيدا كند.
براساس گزارش جديد فائو اين ۳۹ كشور جهان نيازمند كمك هاي غذايي بيشتري هستند.
طبق اظهارات دبير كل فائو، آسيا شاهد كاهش ميزان توليد گندم در هند خواهد بود، ولي ديگر توليد كنندگان عمده اين محصول در منطقه با چشم انداز مثبتي روبه رو هستند.از سويي مغولستان و تيمور شرقي نيازمند كمك هاي فوري مي باشند.
توليد جهاني گندم در سال ۲۰۰۶ با كاهش روبه روست و دليل اين امر از ديدگاه فائو، توليد كمتر اين محصول در ايالات متحده و آب و هواي نامناسب در روسيه و اوكراين است.همچنين پيش بيني شده است كه توليد غلات دانه سخت نيز در نتيجه كاهش توليد در ايالات متحده با كاهش روبه رو شود.
توليد ۲۱ هزار تن توتون و تنباكو در ايران
فارس : سازمان جهاني خواروبار و كشاورزي ميزان توليد برگ توتون و تنباكو در جهان طي سال ۲۰۰۵ را ۵۶/۶ ميليون تن و ميزان توليد اين محصول در ايران را ۲۱ هزار تن اعلام كرد.
به گزارش سازمان جهاني خواروبار و كشاورزي، كل توليد برگ توتون و تنباكوي جهان در سال ۲۰۰۵ به ۵۶/۶ ميليون تن رسيد. اين رقم نسبت به سال قبل از آن به ميزان ۱۲۰ هزار تن افزايش داشته است . توليد برگ توتون و تنباكوي جهان در سال ۲۰۰۴ ، ۴۴/۶ ميليون تن اعلام شده بود. بر اساس اين گزارش توليد برگ توتون و تنباكوي ايران نيز در سال ۲۰۰۵ به ۲۱ هزارتن رسيد كه اين رقم نسبت به سال قبل تغييري نداشته است.
بر اساس گزارش فائو، ايران از نظر توليد برگ توتون و تنباكو در رتبه ۲۸ جهاني جاي دارد. چين با توليد ۶۸/۲ ميليون تن برگ توتون و تنباكو بزرگترين توليد كننده اين محصول در سطح جهان شناخته شده است. برزيل با ۸۷۸ هزار تن و هند با ۵۹۸ هزار تن به ترتيب در رده هاي دوم و سوم جاي گرفته اند.

كاهش ارزش دلار و افزايش بهاي نفت
شانا: كاهش ارزش دلار در مقابل ارزهايي همانند يورو و ين، فشار بيشتري بر حمل و نقل آمريكا و در نتيجه نياز به فرآورده اي مانند بنزين ايجاد مي كند كه اين امر به خودي خود مي تواند به افزايش هر چه بيشتر بهاي نفت در ماه هاي آينده منجر شود.
دكتر حجت الله غنيمي فرد با بيان اين مطلب افزود: به يقين در تابستان امكانات حمل ونقل ميان شهري و درون شهري در كشورهاي اروپايي به ويژه آنهايي كه جهانگرد پذير هستند، افزايش مي يابد، ولي عواملي مانند برابري نرخ ارز كشورهاي مورد نظر با ارزهاي قوي دنيا در تعداد جهانگرد و در نتيجه در ميزان مصرف بنزين و يا گازوييل اثر مستقيم دارد.
مدير امور بين الملل شركت ملي نفت ايران افزود: آمار و ارقام اخير نشان مي دهد كه دلار در مقابل ارزهايي مثل يورو و ين قدرت خود را از دست داده است و اولين واكنش اين كاهش قدرت در فصل تعطيلات اين است كه گردشگران كشورهايي با ارز قوي تر ترجيح مي دهند پول خود را به دلار و آمريكا را به عنوان محل گردشگري خود انتخاب كنند.
غنيمي فرد همچنين نزديك شدن به زمان وقوع طوفان هاي موسمي را از ديگر عوامل تاثيرگذار بر بهاي نفت در تابستان بيان كرد و گفت: پيش بيني هاي سال جاري نشان مي دهد كه توفان هاي موسمي سال گذشته كه يكي از مخربترين آنها كاترينا بود، در تابستان امسال تكرار نشود. وي يادآور شد: در سال گذشته برخي از اين توفان ها به تخريب تاسيسات نفتي و پالايشگاه ها منجر شد، اما در سال جاري به نظر مي رسد حتي در صورتي كه وقوع چنين حوادثي به شدت سال گذشته نباشد، مي تواند عامل كنترل كننده افزايش بهاي نفت باشد.
بازرسي وزارت نفت فعال مي شود
شانا: وزيرنفت براي اجراي اصل عدالت گستري و شفاف سازي و به منظور پوياتر كردن امر بازرسي و نظارت، مديركل جديد اداره بازرسي وزارت نفت را منصوب كرد.
به گزارش شانا، وزارت نفت در راستاي اهداف دولت خدمتگزار و به منظور اجراي اصل عدالت در حوزه كاري خود در ماه هاي اخير همكاري نزديك و كاملي با نهادهاي نظارتي كشور از جمله مجلس شوراي اسلامي، سازمان بازرسي كل كشور، ديوان محاسبات و ساير نهادها و ارگان هاي مسئول را آغاز كرده است و خود در افشا و پيگيري مفاسد موجود در برخي بخش هاي اين صنعت نقش اساسي و همكاري كامل با نهادهاي نظارتي داشته است.
گفتني است مهندس وزيري هامانه در برنامه كاري خود كه براي كسب رأي اعتماد به مجلس شوراي اسلامي ارائه كرده بود با تأكيد بر امر شفاف سازي و عدالت تصريح كرده بود: بايد اطلاعات لازم به نهادهاي نظارتي داده شود تا آنها نظارت مستقيم و لازم را بر نفت انجام دهند و به نحوي عمل شود كه در آينده به نفت و صنعت نفت با ديد ترديد نگاه نشود.
وزير نفت در نطق خود در روز اخذ رأي اعتماد از مجلس شوراي اسلامي نيز با اشاره به لزوم ارتباط با مجلس، دولت و نهادهاي نظارتي براي تحقق شرط عدالت گستري و شفاف سازي اظهار كرده بود؛ به طور قطع بايد برخورد با مفاسد انجام گيرد و در هيچ موردي نبايد طفره رفت، اگر مفسده اي كشف شد و يا شناخته شد به هر شكل بايد با آن برخورد شود كه اين كار تاكنون صورت گرفته و در صنعت نفت بنده به اين امر معروف هستم و كوتاهي نكرده و نخواهم كرد.