موفقيت دانش آموزان ايراني در المپيادهاي مختلف برايمان تبديل به عادت شده اما درخشش در نمايشگاه ژنو اتفاقي است كه ما را به آينده اميد وار مي كند.
محمدرضانصيري
محمدباريكاني
در ميان اختراعات بزرگ تاريخ معاصر، اثري از مخترعان ايراني يافت نمي شود. اديسون، داوينچي، ماركوني، لا كي بردو ... كوچكترين رابطه ريشه اي با ايران و فرهنگ ايراني نداشتند. با اين پس زمينه، كسب ۴ اسكار جهاني و 47 مدال رنگارنگ از سوي دانش آموزان نوجوان ايراني در نمايشگاه اختراعات ژنو تا حد يك شاهكار و دستاورد بزرگ تاريخي جلوه مي كند.
سي و سومين نمايشگاه اختراعات ژنو با حضور 42 كشور جهان، جايي براي درخشش دانش آموزان خونگرم و پر سروصداي ايراني است. اين دومين باري است كه بچه هاي نخبه ايراني براي درخشش در چنين نمايشگاهي تلا ش مي كنند.
بيش از يكهزار شركت كننده در نمايشگاه امسال حضور داشتند كه در نوع خود يك ركورد محسوب مي شود. شهرت و آينده هر ساله در همين جا توزيع مي شود. اديسون هاي كوچولو سعي دارند اختراعات كوچك و بعضا بزرگ خود را در معرض ديد همگان قرار دهند كه بخش كوچكي از اين قشر همگان ، يعني خريداران اختراعات از اهميت بيشتري از سايرين برخوردارند.
اختراعاتي كه در اين نمايشگاه عرضه مي شود گاهي تا حدي افراطي خنده دار و عجيب به نظر مي رسد. مثلا امسال طرحي در معرض ديد قرار گرفت كه احتمالا براي هميشه نقش غريق نجات ها را از صحنه تاريخ حذف خواهد كرد. يك دانش آموز موفق به اختراع باله اي شده است كه شناگران را مثل ماهي روي آب نگه مي دارد و به آنها اين امكان را مي دهد تا از غرق شدن نجات يابند . يا اينكه يك دانش آموز سوئيسي دست به ابداع نوعي وسيله زده كه چيزي شبيه تخته اسكيت و كايت است.
از آسيا و آفريقا گرفته تا اروپا و آمريكا و بقيه جهان، همگي در اينجا جمع شده اند. هيات ايراني رانمايندگان قوه قضائيه، دبيرخانه شوراي عالي اطلا ع رساني، سازمان تبليغات اسلا مي، رياست جمهوري، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، دانشگاه آزاد اسلا مي و شوراي عالي انقلا ب فرهنگي همراهي مي كنند.
پايان خوش اين داستان درو شدن جوايز از سوي نمايندگان ايران است؛ 4 اسكار جهاني، 15 مدال طلا ، 25 مدال نقره و 7 مدال برنز نمي تواند دستاورد كمي باشد. نوجوانان ايراني از 21 كلا س موجود نمايشگاه در 12 كلا س شامل رشته هاي مختلفي از جمله شيمي، مكانيك، حوزه هاي مختلف تكنولوژي و حتي كشاورزي حضوري فعال داشتند.
تيم 43 نفره ايراني با خود 57 طرح به ژنو به سوغات برد. اين طرح ها از دانشگاه هاي سراسري تهران، آزاد، پژوهشكده شهرك صنعتي اصفهان، يزد، كرمان، هيات علمي دانشگاه ها و سازمان استعدادهاي درخشان ارايه شده بود.
بسياري از اين طرح ها داراي گواهينامه ثبت اختراعات يا تاييد علمي از سوي پژوهشكده ها و مراكز صنعتي معتبر بودند. دانش آموزان 15 تا 18 ساله ما يكي از پايين ترين ميانگين سني را بين 42 كشور شركت كننده داشتند.
راستكار ، مسوول دبيرخانه نمايشگاه اختراعات ژنو در تهران مي گويد: مقام نخست از آن ايران خواهد بود، طرح هاي گروه ما بسيار جالب و اصولي است تا جايي كه حيرت داوران و شركت كنندگان را برانگيخته است.
تركيب داوران نيز از ميان 140 كشور جهان انتخاب شده است. داورها به سه گروه داوران مخفي، داوران كلا سي و غيركلا سي تقسيم شدند. نگاه اين تركيب هيات داوران به شركت كنندگان ايراني 22 مدال مختلف بود كه طي مراسمي در سالن پالكس پو ژنو به برندگان اعطا شد.
عبادي، دانشجوي مكانيك كه از دانشگاهي واقع در فرانسه به تيم ايران پيوسته بود، مي گويد: همه از درخشش تيم ما حرف مي زدند. نخبگان ايراني به افتخار اين پيروزي به ضيافت شام دفتر سفارت ايران درژنو دعوت شدند و امروز ظهر نيز ميهمان سفارت در برن_ پايتخت سوئيس بودند. يك گردش يك روزه در شهر برن نيز جايزه ويژه آنها بود.
نمايندگان قوه قضائيه با خوشحالي قول پرداخت جوايز نقدي و اهداي سكه طلا و لوح تقدير دادند.
اين درخشش فقط به همين محدود نمي شد. World Intellectual Property organization WIPO به دو نفر از مخترعان برنده اين نمايشگاه جايزه ويژه اي اعطا كرد. مريم صابوني عصر حاضر در كنار يك مخترع اهل كشور مالي به نام گائوزو ترائوره تنها برندگان WIPO بودند.
اين اختراع، پارچه اي از جنس 100 درصد كتان است كه در برابر آتش مقاومت بالا يي دارد. خانم صابوني نام اين اختراع را ساتكس SAtex گذاشته كه جايگزيني است براي پنبه نسوز. ساتكس از پنبه نسوز از نظر ايمني برتر است و براي انسان و محيط از خطر به مراتب كمتري برخوردار است. جايزه دوم به خاطر ابداع بلوك هايي سيماني كه در برابر زلزله مقاوم هستند، به مخترع آفريقايي رسيد.
اين دو، برنده جوايزي شامل مدال طلا و گواهينامه اي به امضاي دكتر كامل ادريس، مدير عمومي WIPO و جايزه نقدي به مقدار 2 هزار دلا ر مي شوند. از هشتمين دوره نمايشگاه ژنو كه اين جايزه جنبي نيز به آن اضافه شد، تاكنون 50 جايزه از سوي WIPO اعطا شده كه آخرين آنها به يك دانش آموز ايراني رسيد. تمام اين جوايز به همراه شرح اختراعات از سوي WIPO در جزوه اي به نام 25 سال توسعه اختراعات به چاپ رسيده است و در دسترس همگان قرار دارد. صبوحي، يكي از 20 برنده زن و جزو 39 برنده كشورهاي درحال توسعه محسوب مي شود.
در سي و دومين دوره نمايشگاه بين المللي اختراعات ژنو در مجموع 36 جايزه برگزيده اهدا شد كه سهم ايران از اين جوايز موسوم به اسكار جهاني، 4 جايزه بود؛ دو جايزه از سوي انجمن محققان و مخترعان كشور مالزي به ايران اهدا شد، يك جايزه را انجمن محققان و دانشگاهيان آلمان و يكي را نيز وزارت علوم كشور روماني به ايران اعطا كرد.اينها به نوعي جوايز ويژه نمايشگاه بود. درو كردن اين جوايز كه ايران را درنهايت درصدر جدول كلي جوايز قرارداد، مخاطب را بي اختيار به ياد جوايز المپيادهاي علمي مي اندازد كه درصد قابل توجهي از برندگان جذب كشورهاي ثروتمند مي شوند.
هيچ تضميني وجود ندارد تا اين عده نيز كه ليست نهايي آنها هنوز منتشر نشده است، به همين سرنوشت دچار نشوند و جزو زيرمجموعه فرار مغزها قرار نگيرند، به ويژه اينكه آنها به جاي جوايز تئوريك المپيادهاي علمي صاحب جوايز عملي شده اند و اختراعات پولسازي را در اختيار دارند.
به طور مثال براي اختراعي نظير ساتكس - ورژن تازه پنبه نسوز - بازاري جهاني وجود دارد و به نظر نمي رسد توليدكننده داخلي علا قه اي به سرمايه گذاري روي چنين پروژه اي نشان بدهد. بعيد است برنده اين اختراع هنوز پيشنهادي از سوي شركت هاي معظم توليدي خارجي دريافت نكرده باشد.
به طور كلي اختراعات نمايشگاه امسال طيف گسترده اي از آن به اختراعات فانتزي اختصاص داشت. از اختراعات زميني تر و واقعي تر مي توان به دستگاه جمع آوري آب باران اشاره كرد كه توسط يك مبتكر سوئيسي به نام برونو لوچاني به ثبت رسيد. تفاوت اين دستگاه با نمونه هاي قبلي اين است كه از دستگاه جديد مي توان در ابعاد بزرگتر از جمله آبياري باغ ها و دستشويي ها استفاده كرد. لوچاني نيز مثل بقيه مخترعان در انتظار يافتن يك مشتري و سرمايه گذار درست و حسابي است تا حاصل تحقيقات و تلا ش خود را به قيمت مناسبي به فروش برساند.
ساخت دياگرام عمليات حرارتي در متالورژي از سيد مجيد صافي، كارشناس ارشد از دانشگاه تهران، طرح روش جديد باروري ابرها از رضا كهوري دانش آمور سوم دبيرستان از تبريز،طرح هواپيماي بالزن از حسام ملكي دانشجو و طرح ساخت مواد سلولزي قابل تجزيه از سعيد پايان مي شوند كه به ترتيب اسكار انجمن دانشمندان مالزي، اسكار بيو تكنولژي مالزي، اسكار مجمع مخترعان آلمان و مدال طلاي وزير علوم و تحقيقات روماني را دريافت كردند.
سايت سوئيس اينفو، گزارش داد كشور ميزبان تنها 14 درصد شركت كنندگان را تشكيل مي دهد و نمايشگاه بيشتر از سوي كشورهايي نظير مالزي، روسيه، فرانسه و ايران (به ترتيب) مورد استقبال قرار گرفته است.
مالزي چيزي حدود يك چهارم حجم نمايشگاه را اشغال كرد و 53 ايراني نيز از سروكول نمايشگاه بالا مي رفتند.
دولت ايران، به گفته سايت سوئيسي و سايت رسمي نمايشگاه پس از نمايشگاه سال قبل تصميم گرفت تا اين بار با دست پر، پا به نمايشگاه بگذارد. آنها به همين منظور مبالغي در اختيار نمايندگان خودگذاشتند تا به برندگان احتمالي در دم پاداش اعطا كنند. سال قبل نيز جايزه مهمي نصيب هيات ايراني شده بود.
در حال حاضر دولت ها از اين قبيل مخترعان حمايت شديدي به عمل مي آورند و نمايشگاه را به عرصه اي براي رقابت هاي بين المللي تبديل كرده اند. شركت كنندگاني كه با هزينه شخصي در نمايشگاه حضور يافته اند، استثنا محسوب مي شوند. حتي حدود دوسوم شركت كنندگان را كارخانه ها و موسسات تشكيل مي دهند و يك سوم بقيه جزو مخترعان شخصي هستند.
يكي از اختراعات مشهور ثبت شده در اين دوره، يك ماشين نارگيل پوست كني است كه توسط يك مخترع مالزيايي به ثبت رسيده است. آيا مخترعان ايراني برنده اين دوره به تبعيت از المپيادي ها دست به فرار گسترده مغزها خواهند زد. اميدواريم با حمايتي كه در اين دوره از سوي دولت جمهوري اسلا مي ايران صورت گرفته است، شاهد اين اتفاق نباشيم.
