سياسي جرم
قانون در كه است موضوعاتي جمله از سياسي جرم :اشاره
و گرفته قرار خاص توجه مورد ايران اسلامي جمهوري اساسي
اما ;است شده برخوردار ارفاقي رژيم يك از آن با مقابله
تعيين براي عادي قانونگذار به اساسي قانون تكليف علي‌رغم
تاكنون آن ، با مرتبط موضوعات و شرايط ثغور ، و حدود
هر ;است نگذشته مقننه قوه تصويب از رابطه اين در قانوني
صورت مهم اين انجام جهت اقداماتي اخير سالهاي در چند
.است گرفته
در كامل ، و جامع قانوني تصويب براي بسترسازي جهت لذا
با همراه مختلف ديدگاههاي از سياسي جرم تعريف حاضر مقاله
نظر دقت و بحث مورد آن اقسام همچنين و پيشنهادي تعريف
هستند سياسي ماهيت داراي كه جرايمي پايان در و قرارگرفته
ارفاقي رژيم از ولي (خارجي امنيت عليه جرايم مانند)
فصلنامه از كه مقاله اين.است شده مطرح شده‌اند ، استثنا
:مي‌گذرد نظرتان از شده گرفته "مفيد نامه"
پيوندي غلامرضا
سوي از اقدامي تاكنون كه اساسي قانون موضوعات از يكي
يكصد اصل موضوع نگرفته ، صورت آن به نسبت عادي قانونگذار
جرم شرايط و تعريف بايد آن براساس كه است هشتم و شصت و
موازين طبق منصفه هيات اختيارات و انتخاب نحوه و سياسي
در قانوني كشور جاري قوانين در ولي مي‌شد ، مشخص اسلامي
تمسك با نمي‌توان همچنين.نمي‌شود ديده سياسي جرم خصوص
عمومي جرايم از را آنها سياسي ، جرايم به مربوط قوانين به
نيست ، ما كشور حقوقي سيستم خاص مساله ، اين (1).داد تميز
;مي‌شود مشاهده كشورها حقوقي سيستمهاي از بسياري در بلكه
شده اشاره سياسي جرم مفهوم به كشورها اين اكثر در البته
گشته متمايز عادي مجرمين از مجرمين اين با برخورد طرز و
قوانين در مذكور اهداف تحقق براي نيز اقداماتي و است
.است شده برداشته عادي و اساسي
بيان به.است "سياسي جرم" تعريف موضوع مشكلات ، از يكي
به جزايي قانونگذاريهاي اكثر حقوقي ، نويسندگان از يكي
نسبت مي‌دهند ترجيح و نشده وارد سياسي جرم تعريف ميدان
تعريف سختي اساس و ريشه ايشان نظر به.كنند سكوت آن به
گسترده بسيار تعبير يك "سياسي" وصف كه است آن سياسي جرم
بگوييم اگراست متفاوت توضيحات و معاني داراي كه است
سياسي خطر از كشف كه مي‌شود گفته جرايمي به سياسي جرم
مضر كشور سياسي نظام اساسي مصلحتهاي براي يا و مي‌كند
اصطلاحي كردن تفسير" تعريف ، اين ايشان قول به است ،
سياسي مصالح كه چرا ;"مي‌باشد مبهم اصطلاح همان بوسيله
و تعريف به نياز خودشان كه هستند مفاهيمي سياسي خطر يا
(2).دارند توضيح
دانشمندان از بعضي كه است بوده مشكلات همين خاطر به شايد
نبرده بكار را "سياسي جرم" تعبير جرايم نوع اين خصوص در
انتخاب است ، كمتر مشكلات داراي كه ديگري اسم آن براي و
اين اما ،"دولت شخصيت عليه جرايم" تعبير مثل ;كرده‌اند
در مساله اين زيرا.نمي‌كند حل را ما مشكل نيز نامگذاري
الفاظ جاي به الفاظي كردن جايگزين و كلمات با بازي واقع
مشكل كردن‌ها جايگزين و تغييرات اين كه اين چه.است ديگر
.نمي‌كند حل را است دقيق تعريفي ارائه همان كه ما اساسي
نتايج جرايم نوع اين از جامع نسبتا تعريفي ارائه (3)
اعدام مجازات نفي مثل ;داشت خواهد دنبال به را مهمي عملي
با منطبق كه زندان خاص نظام از برخورداري آنها ، به نسبت
مجرم يك براي كه امتيازاتي تمام و باشد سياسي مجرمين
.است شده گرفته نظر در سياسي
مجرمين به نسبت انساني جوامع در كه مزيتهايي از ديگر يكي
را آن مرتكبين عمومي افكار كه است اين است ، مطرح سياسي
بهره‌مند آنها ، به نسبت ارفاق و اغماض از حدودي تا
راه در و بوده شرافتمندانه انگيزه داراي زيرا.مي‌سازد
.مي‌دارند بر قدم سياسي نظام و جامعه اصلاح
مجرم كه شده گفته آنچه كه است اين توجه قابل نكات از يكي
ممكن و بوده برخوردار شرافتمندانه هدف و انگيزه از سياسي
شود ، منظور خودش جامعه ملي قهرمانان از يكي آينده در است
مي‌كنند؟ مجازات را او دولتها و بوده جرم وي عمل چرا
بايد باشد واضح و ابتدايي شايد كه سوال ، اين به پاسخ در
:گفت
;كرد انكار را سياسي مجرم بودن خطرناك نمي‌توان اولا
نظم حدي تا افراد ، از دسته اين ارتكابي اعمال كه چرا
و اموال عليه جرايم آن دنبال به و مي‌كند مختل را عمومي
.مي‌گذارد افزايش به رو اشخاص
انگيزه و داعي قبول حقوقدانان از يكي عقيده به ثانيا
;مي‌باشد مشكل موارد غالب در سياسي مجرمين براي بي‌غرضانه
جاه‌طلبي و انتقام حس روي از كه هستند عده‌اي آنكه براي
جامعه سعادت دنبال به كه كسي و طلب اصلاح را خود..و
(4).مي‌كنند معرفي است ،
انقلاب از بعد قانونگذار كه است آن مشكلات از ديگر يكي
مرزي اسلامي موازين براساس جزايي قوانين تصويب با اسلامي
قرار (سياسي جرم) بغي و في‌الارض افساد و محاربه ميان
مجازات قانون در مذكور جرايم از مواردي.است نداده
ولي هستند ، سياسي جرم محتوي ، و مفهوم نظر از اسلامي
يا و است داده قرار محارب حكم در را آنها قانونگذار
كه است بديهي و واضح ولي ;است كرده اطلاق محاربه عنوان
.است بسيار مذكور جرايم ميان تفاوت
سياسي جرم ثغور و حدود و قلمرو بتوانيم كه آن براي حال
خلاصه زير شرح به گفتار دو در را مباحث بشناسيم را
:مي‌كنيم
.سياسي جرم تعريف و جايگاه:اول گفتار
.سياسي جرم استثنائات و اقسام:دوم گفتار
سياسي جرم تعريف و جايگاه
جرايم طبقه‌بندي در سياسي جرم جايگاه -الف
مختلف حيثيتهاي از را جرايم عمومي جزاي حقوق در
جرم حقوقدانان از بعضي.مي‌كنند طبقه‌بندي و تقسيم‌بندي
ماهيت و طبيعت حيث از جرايم طبقه‌بندي زمره در را سياسي
كشور مجازات قانون ماده 20 (5).كرده‌اند دسته‌بندي جرم ،
الي طبيعتها حيث من الجرائم تقسيم":مي‌دارد مقرر عراق
(6)".سياسيه و عادي
كرده مطرح رواني عنصر بحث ذيل در را سياسي جرم ديگر بعضي
و عمومي دسته دو به جرايم رواني ، عنصر حسب بر گفته‌اند و
از يكي سياسي جرم ديگر عبارت به ;مي‌شوند تقسيم سياسي
(7).است اخلاقي عنصر براساس جرايم اقسام
سياسي جرم به مربوط مواد و تعريف نيز سوريه مجازات قانون
(8).است آورده جرم رواني عنصر عنوان ذيل در را
از جرايم تقسيم‌بندي در را سياسي جرم نيز ديگر عده‌اي
حقوقدانان از يكي.كرده‌اند طبقه‌بندي آنها ، موضوع حيث
عليه جرايم به را جرايم موضوع ، حيث از مي‌توان مي‌گويد
تقسيم...و دولت حاكميت يا موسسات ، يا اموال ، يا اشخاص
(9).نمود
عنصر حيث از را سياسي جرم نيز حقوقدانان از ديگر بعضي
تقسيم‌بنديهاي از يكي مي‌گويند و كرده طبقه‌بندي قانوني
و سياسي و عمومي به جرايم تقسيم قانوني ، عنصر حيث از جرم
(10).است نظامي
سياسي جرم تعريف -ب
موضوعي هر از دقيق تعريف يك ارائه گفتيم كه همان‌گونه
از "سياسي جرم" تعبير.است مشكل بسيار سياسي جرم خصوصا
تشكيل كلمه ، دو بين اضافه يك و "سياسي" و "جرم" كلمه دو
است ، روشن حدودي تا سياست و جرم تعريف هرچند.است شده
نظر اختلاف و آراء تشتت سياست تعريف در كه خاطرآن به ولي
مشكل را مطلب "سياسي" به "جرم" اضافه است ، بسيار
جرايم ساير مانند سياسي ، جرم كه اين علاوه.مي‌نمايد
عناصر توصيف با بتوان تا ندارد مشخصي و ثابت عيني وجود
جرم مفهوم.كرد تعريف را آن خصوصيات ، ساير و دهنده تشكيل
فرانسه كشور قانون وارد سال 1830 در رسمي به‌طور سياسي
ارائه آن از تعريفي ولي (11)شد جدا عادي جرايم از و شد
قوانين در.شد اشاره آن مصاديق به فقط بعدها ، و نشد
برده آن امتيازات و سياسي جرايم از اسمي تنها نيز ايران
حقوقدانان لذااست نشده آن از خاصي تعريف ولي شده ،
به‌طور خارجي متون و نوشته‌ها از الهام با نيز ايراني
نيز بين‌المللي سطح درپرداختهاند موضوع اين به اجمال
در و بوده سياسي جرم به جدي توجه قبل مدتها از
و حدود تعيين براي بين‌المللي مجامع سوي از كنفرانسهايي
(12).است شده تشكيل سياسي جرم تعريف و ثغور
سوي از شده ارائه تعاريف به كوتاه مقدمه اين با حال
و بين‌المللي كنفرانسهاي دكترين ، كشورها ، از بعضي قوانين
ايران در سياسي جرم به مربوط لايحه پيشنهادي پيش‌نويسهاي
.مي‌دهيم ارائه را پيشنهادي تعريف سپس و پرداخته
جرم تعريف و تعيين در:خارجي حقوق در سياسي جرم تعريف -1
به را سياسي جرم گاهي كشورها از بعضي قانونگذاران سياسي
نيز گاهي ;مي‌كنند مشخص مستقيما قانوني تعريف وسيله
و مي‌كنند ذكر سياسي جرم عنوان تحت را جرايم از قسمتي
كردن مشخص يا كردن ، تعريف بدون غيرمستقيم ، به‌طور گاهي
و مجازات نظر از را سياسي مجرمان وضع سياسي ، جرم مصاديق
.مي‌كنند تعيين دادرسي طرز
جرم اساسا نيز اسپانيا و انگلستان مانند كشورهايي قانون
خود حقوقي سيستم در و نداده قرار توجه مورد را سياسي
براي را خاصي شرايط بلكه نكرده‌اند ، آن به اشاره‌اي
آن دانستند صلاح اگر تا شناخته‌اند باز سياسي مجرمان
يكي عقيده به هرچند (13).كنند بار جرمهايي بر را شرايط
انگلستان در سياسي جرم تعريف يافتن براي نويسندگان از
(14).كرد جستجو حقوقي تفسيرهاي و قضايي رويه‌هاي در بايد
است نكرده سياسي جرم تعريف به مبادرت هرچند فرانسه قانون
با ولي است ، پرداخته جرايم از دسته اين احصاي به فقط و
مجرمين استرداد به راجع م قانون 1927 مقدمه در وجود اين
است كسي سياسي مجرم":مي‌گويد چنين سياسي مجرم تعريف در
را او اندازه‌اي به سياسي عقيده از ناشي حرارت و شور كه
(15)".است شده قانون خلاف مرتكب كه است رانده جلو به
تعريف كامل به‌طور را سياسي جرم كه قوانيني از بعضي
:است زير شرح به نموده‌اند
:مجرمين استرداد مورد در:آلمان قانون 1929 ماده 3 -1/1
كشور ، اساس ضد بر كه است كيفري قابل عمل هر سياسي بزه"
اعضاي از يكي برضد يا كشور ، رئيس برضد يا آن ، امنيت يا
يا موسس ، مجلس برضد يا است ، حكومت عضو كه جهت آن از دولت
يا شونده ، انتخاب يا كننده انتخاب سياسي حقوق برضد
(16)".شود ارتكاب بيگانگان با حسنه روابط برخلاف
قوانين اجراي نظر از":ايتاليا مجازات قانون ماده 8 -2/1
عليه يا باشد ، كشوري سياسي مصلحت عليه كه جرمي جزايي ،
;است سياسي جرم شود ، انجام شهروندان سياسي حقوق از يكي
انگيزه‌هاي از بعضي يا همه كه غيرسياسي جرايم همچنين
(17)".است سياسي جرم باشد ، سياسي آن ارتكاب
دارد ادامه
:ها پاورقي
لايحه واحده ماده از بتوان شايد است ذكر به لازم -1
تعريفي مصوب 8/1/1358 سياسي محكوميتهاي آثار رفع قانوني
كه كساني كليه محكوميت":كرد مجسم ذهن در سياسي جرم از
به اهانت و كشور امنيت عليه اقدام به اتهام عنوان به
ديگر سياسي اتهامات و مشروطه سلطنت با ضديت و سلطنت مقام
كان شده‌اند ، محكوم قطعي حكم به تاريخ 16/11/1357 تا
تبعي آثار كليه و مي‌گردد الاثر ملغي و لم‌يكن
".بود خواهد الاجرا موقوف مزبور محكوميتهاي
جمهوري رسمي روزنامه نشريه سال 1358 ، قوانين مجموعه)
.(ص 1 ايران ، اسلامي
.و 197 ص 196 السياسي ، الاجرام عبدالوهاب ، حومد ، -2
.همان -3
فردوسي ، انتشارات جنايي ، حقوق عبدالحسين ، علي‌آبادي ، -4
.ص 98 ج 1 ، ش ، سوم ، 1373 چاپ
ترجمه عمومي ، جزاي حقوق ديگران ، و گاستون استفاني ، -5
تهران ، طباطبايي ، علامه دانشگاه انتشارات دادبان ، حسن
المبادي حسن ، علي الخلف ، ;ص 279 ج 1 ، ش ، اول ، 1377 چاپ
;ص 298 م ، بي‌چا ، 1982 بي‌نا ، العقوبات ، قانون في العامه
عوده ، ;ص 297 ج 2 ، عمومي ، جزاي حقوق دوره مرتضي ، محسني ،
عليرضا ، فيض ، ;ص 100 ج 1 ، الجنايي ، التشريع عبدالقادر ،
.ص 228 اسلام ، عمومي جزاي حقوق در تطبيق و مقارنه
صادق صباح تدوين ،(عراق)تعديلاته و العقوبات قانون -6
.ص 11 م ، پنجم ، 1997 چاپ النهضه ، مكتبه جعفر ،
وليدي ، ;ص 389 ج 1 ، عمومي ، جزاي حقوق پرويز ، صانعي ، -7
چاپ تهران ، راد ، نشر دفتر عمومي ، جزاي حقوق صالح ، محمد
شرح محمود ، حسني ، نجيب ;و 326 صص 325 ج 2 ، ش ، سوم ، 1374
النهضه دار ،(القسم‌العام) اللبناني العقوبات قانون
مدني ، ;ص 458 ،((1984م ق بي‌چا ، 1404 بيروت ، العربيه ،
آبادي ، علي ;ص 328 ج 6 ، ايران ، در اساسي حقوق جلال‌الدين ،
.ص 97 ج 1 ، جنايي ، حقوق عبدالحسين ،
م ، عطري ، 1998 ممدوح تدوين ،(سوريه) العقوبات قانون -8
.و 75 ص 74
النظريه) العام الجنائي القانون مصطفي ، العوجي ، -9
ج م ، بيروت ، 1988 دوم ، چاپ نوفل ، موسسه ،(للجريمه العامه
دارالعلم الجنائيه ، الموسوعه عبدالملك ، جندي ;ص 221 1 ،
.ص 47 ج 3 ، بي‌تا ، دوم ، چاپ بيروت ، للجميع ،
انتشارات عمومي ، جزاي حقوق اسماعيل ، محمد افراسيابي ، -10
ص 340 ج 1 ، ش ، دوم ، 1376 چاپ تهران ، فردوسي ،
.فرانسه جزاي 1830 قانون ماده 7 -11
;بروكسل در م كنفرانس 1930 ;ورشو در كنفرانس 1927 -12
;مادريد در م كنفرانس 1932 پاريس ، در م كنفرانس 1931
م اوت 1935 كنفرانس 21 و پاريس م ژانويه 1935 كنفرانس
.(ص 17 سياسي ، جرم عباس ، زراعت ، ).كپنهاگ
.ص 33 سياسي ، جرم تطبيقي بررسي محمد ، اصغري ، -13
اسلامي جمهوري در اساسي حقوق جلال‌الدين ، مدني ، -14
.ص 332 ج 6 ، ايران ،
.ص 280 همان ، ديگران ، و گاستون استفاني ، -15
.ص 197 السياسي ، الاجرام عبدالوهاب ، حومد ، -16
.ص 198 همان ، -17
|
