مشروطيت مدافعان و منتقدان
پاياني بخش - سياسي نوين انديشه‌هاي و مشروطيت علما ،
مشروطيت از را خود دفاع نجف ، عظماي مراجع قيام ، شروع با
و موضوعه قوانين رواج و تدوين از جديت با و كردند آغاز
نمودند حمايت ملي شوراي مجلس تشكيل
رضوي مسعود
متنوع ديدگاههاي به كوتاه اشارتي گفتار ، اين قبلي بخش در
آمده داشت وجود آن اهداف و مشروطيت درباره كه متفاوتي و
درخصوص روحانيون و علما نظرگاههاي به باتوجه سپس و بود
و شرع با آن انطباق در سعي و سياسي انديشه‌هاي و مسائل
جمله از.گرفت قرار توجه مورد ديدگاهها برخي ديني ، نصوص
."تحفه‌الملوك" رساله و كشفي سيدجعفر ديدگاه
اشاره‌اي با مي‌كنيم دنبال را مبحث همين دنباله اينك
عهد در سياسي مهم رساله و اثر چند معرفي در فهرست‌وار
:عناوين اين به مشروطيت
شيخ اثر "المشروطه وجوب في المربوطه اللئالي رساله"
علم بر تكيه با كه است آثاري از يكي محلاتي ، اسماعيل
.است شده نگاشته مشروطه وجوب تاييد در اصول ،
طبق بر كه "انصافيه رساله" در كاشاني ، ملاعبدالرسول
مشروطيت شده ، تحرير كاشاني ملاحبيبالله آيت‌الله دستور
مباني بر استدلال در و كرده قلمداد شريعت با مطابق را
كاشاني ، .است نموده ارائه جالبي و بكر نظريات مطابقت ، اين
با است مترادف مشروطيت تحقق كه است معتقد جمله از
.ظلم‌پذيري و ظلم از مردم عامه سرپيچي و استنكاف
نام ترشيزي الافاضل شمس يوسف ميرزا از مي‌توان او ، از پس
و سياسي ويژه محتواي گوياي رساله‌اش عنوان كه برد
جامعه كلمه":است چنين عنوان اين ;است آن جهت‌گيري‌هاي
و ملي شوراي مجلس و مشروطه و شوري معناي در كاشمري ، شمس
."اساسي قانون با مشروطيت توافق
تاييد در رساله چند از مي‌توان آثار ، براين علاوه
شيخ‌رضا قلم به "مرام توضيح" رساله منجمله مشروطيت ،
و گمنام مولفي اثر "بستان‌الحق" رساله و قاني دهخوار
معناي حقيقت" بيان در "مسافر حاجي" و "مقيم حاجي" رساله
نام اصفهاني نجفي نورالله حاجي نوشته "مطلقه و مشروطه
فتاواي و احكام از توجهي قابل تعداد اثر ، اين در.برد
.است شده ذكر مشروطيت تاييد در شيعه علماي
ايضاح و مشروطيت تبيين در دوره ، اين آثار از ديگر برخي
رساله‌هاي از است عبارت شرع ، با آن مناسبت و آن اركان
عصر ، آن برجسته فقيه و مجاهد و مبارز لاري ، عبدالحسين سيد
جمله ، از -شده‌اند ارزيابي موثر و توجه مورد بسيار كه
."ملت و دولت اتحاد در قانون" و "مشروعه مشروطه" رساله
كه آنجا از و بود فعال بسيار سياسي امور در شخصا لاري
فارس ، مردم علاقه مورد سخت داشت ، نيز والايي علمي مقام
نهاد و شورا مسئله بر وي.بود اصطهبانات و لارستان بويژه
شرع مقدسه احكام طريق از نهاد اين تاييد و شورا مجلس
در را شورا صوابديد و آراء صحت" و مي‌كند تاكيد بسيار
اساسي شرط او.مي‌شمرد معتبر اسلامي شرع قوانين چارچوب
و فسق به تظاهر عدم عقيده ، صحت شورارا اعضاي عضويت
راي هيچ و مي‌دهد قرار اولي‌الامر از مطلقه اطاعت و فجور
و انبياء شوراي و آراء صوابديد به جز را شورايي و نظر و
و اعتبار محل اسلامي شرع قوانين و قواعد و امر ولي فقيه
ابتدا از را روزگار مفاسد تمام علت او.نمي‌داند اعتنا
شوراي و حكم مخالفت در عالم انتهاي تا حال از و تاكنون
اختلال بي‌عدالتيها ، همه سرچشمه و مي‌كند قلمداد ملت
عدم از ناشي جامعه در را كمبودها و سوءمديريت‌ها نظم‌ها ،
(5)".مي‌داند اسلامي شوراي وجود
و دارد "ملي قانون" تحقق بر صريح تاكيدي همچنين سيدلاري ،
مدون "مشروعه مشروطه" كتاب در باب اين در را خود نظرات
به بخشيدن خاتمه براي ملي قانون" وي نظر به.است ساخته
ملل اتحاد بر و گرديده تدوين ملت و دولت جدايي موجبات
جهاد براي را اسلامي متحد جبهه تشكيل داردو تاكيد مسلمان
واجب و لازم اسلام دشمنان و بيگانگان مقابل در دفاع و
شريعت اصول برمبناي مي‌بايد البته قانون اين ".مي‌شمرد
اسلام شريعت مقابل در كه قانوني هر" زيرا شود ، وضع مقدسه
و بوده غلط و مفسده باشد ، كه رسم و اسم هر به شود ، وضع
(6)".مي‌سازد فراهم را تباهي و پليدي و گمراهي موجبات
شريعت به استناد با آن رد و مشروطه نقد
و مدافعان آن از شد ، معرفي و نقل اينجا تا كه ديدگاههايي
رد در نيز متعددي آثار مقابل ، در.بود مشروطيت خواهندگان
به مستدل نيز آثار آن كه شده نگاشته مشروطه نقد و
قديمترين.است شيعه اصول و فقه و احكام از خاص نظرگاهي
و المشروطه المرادمن كشف" رساله زمينه ، اين در رساله
.است تبريزي اكبر علي بن محمدحسين نوشته "الاستبداد
آيت نامدار ، فقيه مشروطه ، مخالف و منتقد معروفترين اما
تذكره" رساله در وي.است كجوري نوري فضل‌الله شيخ الله
و نموده مطرح را خود عمده نظريات "ارشادالجاهل و الغافل
و نامه‌ها در همو (7)است كرده حمله مشروطه به شدت به
جديد انديشه‌هاي و مشروطه رد در تفصيل به خويش ، لوايح
نقد منابع مهمترين درزمره آثارش و كرده استدلال سياسي
.است شده مطرح روزگار آن سنتي روحانيون ميان در مشروطيت
قضاء ، فتوي ، نظير شرعيه امور نوري ، شيخ‌فضل‌الله ازنظر
امام نائبان عنوان به فقيهان عهده به...و احكام استنباط
و سياست و سلطنت همچون دنيوي امور و مي‌باشد (عج) زمان
مي‌بايد سلطان البته ;بود خواهد سلطان برعهده عامه مصالح
اين.بكوشد اسلام بيضه حفظ در و باشد پناه اسلام
ديدگاه و داده تشكيل را شيخ نظرمرحوم مبناي تقسيم‌بندي ،
.است شده آغاز نقطه همين از مشروطه ، رد در قاطع‌وي
جعل لذا و است بشر نهايي قانون خود اسلام بود ، معتقد شيخ
نظر بهداشت خواهد الهي منزله آيين با تام منافات قانون
در دخالت نوعي غيرمعصومين ، سوي از قانون جعل و وضع وي
به اعتبار" اين بنابر.است آنان با تحدي و پيغمبران كار
چه قانون‌نويسي است ، غلط اماميه مذهب به آراء ، اكثريت
(8)".است اسلام همان مسلمانان ما قانون دارد؟ معنا
ابراز شيخ مرحوم سوي از مشابهي نظر نيز قوا تفكيك درباره
كه شعبه سه به مملكت قواي تقسيم مواد ، ازجمله":است شده
كه زيرا است محض ضلالت و بدعت اين و است مقننه قوه اول
كه هر حكم ، جعل و تقنين نيست جايز احدي براي اسلام در
(9)".نمايد تمام را او كسي كه ندارد ناتمام اسلام و باشد
مشروطه قانون" كه است معتقد صراحتا شيخ بدين‌ترتيب
علاوه (10)".مرتد حكم در آن به قائل و است اسلام منافي
مشروطيت آرمانهاي و شعارها برخي درباب وي نظرات آن بر
شده آوري جمع شيخ "لوايح" و" الغافل تذكره" رساله در نيز
به مفيد تواند مي بحث ايضاح جهت بدان مراجعه كه است
.باشد بحث در نتيجه
آثار از ديگري تعداد فضل‌الله ، شيخ لوايح و آثار جز به
رفع جهت كه گرديده تحرير موضوع همين در نيز مشروطه دوره
(11).است شده صرفنظر آن معرفي و ذكر از اطناب
مشروطيت از نجف بزرگ مراجع دفاع
قرار غفلت مورد نبايد عرصه اين در كه مهمي بسيار نكته
مشروطيت اهداف و انقلاب از نجف بزرگ مراجع دفاع گيرد ،
معروفيت "ثلاثه مراجع" به كه برجسته علماي ايناست
خراساني ، كاظم ملامحمد آخوند:از بودند عبارت داشتند ،
.تهراني حسين ميرزا و مازندراني عبدالله شيخ
مشروطيت از را خود دفاع نجف ، عظماي مراجع قيام ، شروع با
و موضوعه قوانين رواج و تدوين از جديت با و كردند آغاز
مراجع ، فتاواي در.نمودند حمايت ملي شوراي مجلس تشكيل
و جهد بذل و شده خواسته مطلقه سلطنت نفي و استبداد رفع
ركاب در جهاد منزله به مشروطيت ، استقرار بر سعي
.بود گرديده قلمداد (عج)امام‌زمان
مشروطيت با فعال و اثباتي برخورد اين مورخين ، از بسياري
.دانسته‌اند مشروطه انقلاب پيروزي در عامل مهمترين را
در ثلاثه ، مراجع حمايت صراحت و ابعاد روشن‌شدن براي
:مي‌گردد نقل ايشان استفتائات از فقره يك اينجا
براي مملكت عقلاء و محترمين از مركب مجلسي تشكيل"
الهيه احكام از حكمي چه آن ، محدودنمودن يا و ستم كم‌كردن
دارد؟
آن لزوم و ضرورت به عقل كه است الهيه واجبات از:پاسخ
و استنباط در اجتهاد و دليل و توضيح به نيازي و كند حكم
(12)".نيست احتياط و ترديد
:پانوشتها
در سيري) مشروعه مشروطه فكري زيربناي فقيه ولايت -5
سيدمحمدتقي نوشته ،(لاري عبدالحسين سيد مبارزات و افكار
-/ص6118 دوم 1376 ، چاپ اميركبير ، انتشارات آيت‌اللهي ،
استناد به حائري ، عبدالهادي دكتر مرحوم -7/ص 122 همان ،
نجفي ، مرعشي العظمي آيت‌الله فقيد ، مرجع از نقل‌قولي
.است دانسته نوري عبدالنبي شيخ از را تذكره‌الغافل رساله
-8/ (صفحه227 همان ، مشروطيت ، و تشيع:به شود رجوع)
شهيد شيخ روزنامه و...مكتوبات ، اعلاميه‌ها ، رسائل ،
چاپخش ، انتشارات تركمان ، محمد:گردآورنده نوري ، فضل‌الله
همان ، -/ص9104 مشروطه ، حرمت رساله جلد1 ، اول 1362 ، چاپ
رسايل معرفي و شناختن براي -11/ص 114 همان ، -10/ ص106
نظري مباني:كتاب به مي‌توانند خوانندگان مشروطه ، عهد
رجوع پيشين مشخصات به آباديان ، مشروعه ، و مشروطه حكومت
نيز مشروطه عهد سياسي رسايل اصل ديدن براي همچنين و كنند
شده داده مشخصات به زرگري‌نژاد ، مشروطيت ، رسايل:كتاب به
آقانجفي زندگينامه يا شرق سياحت -12/نمايند مراجعه
.ص86 اميركبير 1362 ، شاكري ، علي كوشش به قوچاني ،
|
معارف كتابخانه
|
الهدي نظم
و نثر و منظوم ترجمه با كريم قرآن چهارم تا دوم جزء
/سجادي ابراهيم سيد:سراينده و گردآورنده توضيحي ، مقالات
1142/صفحه 260/اول 1379 چاپ /اسلامي فرهنگ نشر دفتر
.تومان
كريم قرآن منظوم و نوين ترجمه از ديگري بخش نيز اثر اين
تفسيري ، توضيحات و آيات منثور ترجمه با همراه كه است
اثر اين از بخش سه تاكنون.است شده منتشر تاريخي و لغوي
و دربردارد را مجيد الله كلام چهارم جزء تا كه شده منتشر
تعداد پر گنجينه بر تازه‌اي منظوم ترجمه آن شدن كامل با
.شد خواهد افزوده كريم قرآن معاصر ترجمه‌هاي
عرفاني اصطلاحات فرهنگ
/روز فرزان پژوهش و نشر /دانش‌پژوه منوچهر دكتر تاليف
.تومان 1000/صفحه 200/رقعي قطع /اول 1379 چاپ
ما ساله هزار ادبيات در كه موضوعاتي و مطالب به اگر
كنيم ، توجه است بوده شاعران و نويسندگان توجه مورد
داستان ، تاريخ ، حماسه ، :عنوانهاي ميان از كه درمي‌يابيم
كه مطالب اينگونه همه و سنتها اخلاق ، مفاخرات ، اعتقادات ،
از "عرفان" عنوان مي‌دهد ، تشكيل را ما ادبي آثار محتواي
:چون بزرگاني بزرگ ، شاعران ميان از و است گسترده‌تر همه
جامي ، خواجو ، حافظ ، عراقي ، سعدي ، مولوي ، سنايي ، عطار ،
نيز نويسندگان ميان در و ديگر بسياري و بيدل صائب ،
نجم‌الدين ميبدي ، انصاري ، عبدالله خواجه همچون افاضلي
جمعي و غزالي احمد هجويري ، قشيري ، مولوي ، بهاءولد ، رازي ،
شهرت تصوف و عرفان اهل نويسندگان و شاعران نام به ديگر
و است اصطلاحاتي را علمي و دانش هر ديگر سوي از.دارند
بر متكي كه مي‌طلبد دانشي نيز عرفاني آثار.فهمي
عرفان ، ظرافت و گستردگي به توجه با و است عرفاني اصطلاحات
متون در مباحث جامع‌ترين و جالبترين از اصطلاحات بحث
بخش دو از "عرفاني اصطلاحات فرهنگ" كتاب.است عرفاني
كار به عرفاني اصطلاحات و لغات اول ، بخش.است شده تشكيل
و آشنايي كه عرفان ، و تصوف منثور و منظوم آثار در رفته
دوم بخشاست ضروري آثار اين فهم براي آنها معاني درك
آن در كه "العشاق انيس" نام به است كهن نامه‌اي واژه نيز
اشارت و كنايت در -آدمي اندام و اعضا درباره كه تشبيهاتي
شواهد ذكر با و رفته كار به پارسي ادب و شعر در -عرفاني
انيس" به تكمله‌اي حاضر ، كتاب در.است گردآمده مثال و
بر علاوه نيز ديگري شعري شواهد و شده افزوده "العشاق
.است شده چاپ آمده ، كهن متن آن در آنچه
باور اخلاق
نشر دفتر /ايران پژوهش و دانش توسعه موسسه /ملكيان مصطفي
.تومان 300/صفحه 25/اول 1379 چاپ /اسلامي فرهنگ
معمولا هستند؟ گزاره‌هايي نوع چه اخلاقي گزاره‌هاي
بد ، خوب ، :دارد تعلق مفهوم ده اين از يكي به اخلاقي مباحث
فضيلت ، مسئوليت ، وظيفه ، نبايد ، بايد ، نادرست ، درست ،
.رذيلت
عالم به كه است افعالي نيز ، انسان نفساني افعال از قسمتي
عوالم از بخشي كه مي‌شود مربوط معرفت و باور تفكر ، ذهن ،
نيابد و بايد هم فرد باورهاي درباره آيا اماماست باطني
برخي باشد؟ داشته مصداق مي‌تواند اخلاقي نادرست و درست و
كتابي نوزدهم قرن انگليسي متفكر كليفورد ، نظير متفكران
موضوع قدمت از نشان كه "باور اخلاق" عنوان با نگاشته
معاصر متفكر سوي از موضوع همين حاضر ، رساله در.دارد
در و گرفته قرار تحليل و بحث مورد ملكيان مصطفي استاد
زبان در را موضوع اين براي مجمل منابع معدود از يكي واقع
.است آورده پديد فارسي
|
|
