ارمنيان و ايرانيان فرهنگي پيوندهاي
نامه ايران
ارمنيان و ايرانيان فرهنگي پيوندهاي
.دارد ها هزاره در ريشه ارمنيان و ايرانيان دوستي
به نژادي تعلق علاوه‌بر ارمنستان و ايران در ساكن ملتهاي
ميلاد از پيش سال 612 از مشخص به‌طور اروپايي ، و هند قوم
هستند دوستي مكتوب تاريخ داراي
فرهنگي داراي و اروپايي و هند اقوام از ارمنيان :درآمد
تاريخي و فرهنگي پيوندهاي پيشينه.هستند ديرينه و پربار
زباني و نژادي ريشه‌هاي داراي كه -ارمنيان و ايرانيان
.تاريخي‌مي‌رسد دور بسيار گذشته‌هاي به -هستند مشتركي
يكي حكم در دوراني و همسايه چونان زماني ارمنيان چه اگر
به امروزه و پارتيان و هخامنشيان شاهنشاهي ايالتهاي از
حكم در بخشي و ايران در مذهبي اقليتهاي از يكي عنوان
روابط از هنوز ولي برده‌اند ، به‌سر سابق روسيه در همسايه
.برخوردارند ايرانيان با گسترده‌اي فرهنگي
شده ، گشوده فرهنگها گفت‌وگوي براي از روزنه‌اي كه امروزه
بازشناسي با ارمنيان و ايرانيان كه مي‌رسد نظر به ضروري
استواري جهت در خويش ، فرهنگي و تاريخي روابط سطح پيشينه
.بردارند گام سازنده فرهنگي گفت‌وگوي يك بنيانهاي
ارامنه ديني پيشواي ;اول آرام جاثليق سفر انگيزه به
احمد با داشتيم ايران‌گفت‌وگويي به سيسيل حوزه
.ايران در ارمني مطالعات بنيانگذار و پژوهشگر نوري‌زاده ،
فرهنگ و تاريخ:كتابهاي تاكنون زمينه اين در نوري‌زاده
نثر سال صد ارمنستان ، فرهنگ و تاريخ درباره ارمنستان ،
زيادي پژوهشهاي و مقالات و ارمني شعر سال صد ارمني ،
دوستداران براي را ارمني فرهنگ از ديگري بخشهاي درباره
.است كرده نشر بازار روانه ارمني فرهنگ بويژه و فرهنگها
:مي‌خوانيم هم با را گفت‌وگو اين
خسروي رضا :از گفت‌وگو
گفت‌وگو آغاز در باشد بهتر شايد نوري‌زاده آقاي *
.ارمني ملت نژادي منشا به باشيد داشته اشاره‌اي
در ميلاد از پيش دوم هزاره آغاز ازاست همينطور.بله *
-اقتصادي زندگي در ارمنستان ، شاخه هزار كوهستان‌هاي
اين به.بود شده حاصل بزرگي پيشرفت بومي اقوام اجتماعي
شده تشكيل قبيله‌اي بزرگ و مستحكم اتحاديه‌هاي كه صورت
بود گرفته شكل اجتماعي لايه‌بندي آنها ميان در كه بودند
در ارمني ملت.بود شده آغاز ارمني ملت تشكيل روند و
طايفه و قبيله تعدادي تدريجي اتنيك اختلاط و ادغام نتيجه
بودند ، گزيده سكني ارمنستان كوهستان‌هاي در ديرباز از كه
از بخشي طايفه‌اي و قبيله هر و است آمده وجود به
ارث به ملي مجموعه در را خود اتيك و اتنيك ويژگي‌هاي
فيزيكي خصوصيات از عبارتند ويژگي‌ها اين.است گذارده
در شده انباشته سنت‌هاي و معنوي و مادي فرهنگ انساني ،
اروپايي و هند زبان مركزي هسته گرد.متمادي قرون طول
گنجينه‌هاي طوايف و قبايل ديگر اقوام همين از يكي ارمني
گوناگون خانواده‌هاي به كه را خود زبان‌هاي واژگاني
.انباشته‌اند و آورده فراهم داشته‌اند ، تعلق زباني
خط به گلين الواح و سنگنوشته‌ها از آمده دست به اطلاعات
در ميلاد از پيش دوم هزاره در كه است آن از حاكي ميخي
هم با خويشاوند اقوام ارمنستان كوهستان‌هاي جنوبي گستره
اين بر علاوه.بودند ساكن اورارتو و (هورر) خورر يعني
مي‌بردند سر به ارمنستان كوهستان‌هاي در هم ديگري اقوام
قبيله‌اي مقتدر اتحاديه‌هاي آنها پراهميت‌ترين از كه
عناصر صورت به بعدها كه بودند آززي و (خاياسا) هاياسا
زبان.آمدند شمار به ارمني ملت دهنده تشكيل اوليه
پاره‌اي پايه بر اما نيست معلوم درستي به ها((هاياسا))
زبان با خويشاوند اروپايي و هند زبان به آنها شواهد
منابع در.مي‌كرده‌اند تكلم لوويائي - ختي زبان به مشهور
ميلاد ، از پيش دوازدهم قرن اوايل به مربوط آشوري سنگنوشته
ساكن اروپايي و هند زبان ارمني قبايل از پاره‌اي درباره
ارمنستان كوهستان‌هاي غربي جنوب در واقع مناطق در
منابع در بعدها قبايل اين.است شده داده گزارش‌هايي
كه مي‌بينيم بدينگونه.شده‌اند ناميده آرمن‌ها يوناني
از ارمنيان بلافصل اجداد يعني ارمني قبل ما قبايل اين
حاشيه از گسترده سرزمين‌هاي در ميلاد از پيش دوازدهم قرن
.مي‌زيسته‌اند ارمنستان ، در ساسون كوهستان تا فرات رود
اين در ساكن قبيله‌اي اتحاديه‌هاي و اقوام رفته رفته
پيش در را قومي -زباني ادغام و اختلاط راه مناطق
آغاز را ارمني يكپارچه ملت تشكيل روند و مي‌گيرند
با زبان ارمني قبايل روند اين جريان در كه مي‌كنند
قبايل ديگر اجزاي و عناصر توانسته‌اند خود شدن نيرومندتر
به را خود فرهنگ و زبان و درآميزند هم با را طوايف و
ارمن مستقل نام آمده وجود به ملت به و دهند انتقال آنان
.بدهند را
و قبايل نقش ملي ، -قومي اختلاط و ادغام روند اين در
به.است بوده چشمگير بسيار نيز هاياسا به موسوم طوايف
داده‌اند ملت به را ((هاي)) ملي نام قبايل اين كه گونه‌اي
((هاي)) را خود ارمني ، زبان به و دليل همين به ارمني‌ها كه
.مي‌نامند
واپسين از ارمني ملت تشكيل روند كه مي‌بينيم بدينگونه
تقريبا و مي‌شود آغاز ميلاد از پيش دوم هزاره قرن‌هاي
و مي‌رسد خود فرجام به ميلاد از پيش نخست هزاره پايان در
عرصه در يكپارچه و يافته انسجام صورتي به ارمني ملت
.مي‌شود ظاهر جهان تاريخ
ايران جغرافيايي دوواحد در ساكن ملتهاي دوستي سابقه *
مي‌رسد؟ كجا به ارمنستان و
در ساكن ملتهاي.دارد هزاره‌ها در ريشه دوستي اين *
و هند مادر قوم به نژادي تعلق بر علاوه ارمنستان و ايران
داراي ميلاد از پيش سال 612 از مشخص طور به اروپايي ،
به ارمني ملت سال اين در.هستند دوستي مكتوب تاريخ
ماد امپراتوري ياري به باروير نام به نفر يك سركردگي
را آشور ضعف حال در حكومت بابل ، همپيماني با تا مي‌شتابد
به ماد پادشاه طرف از باروير هم علت همين به براندازد ،
ارمني پادشاه اولين مثابه به و مي‌شود مفتخر تاج دريافت
اول داريوش وقتي بعدها ، .مي‌گردد پديدار تاريخ عرصه در
پديداري و ماد دولت سرنگوني دنبال به هخامنشي شاه
اين امپراتوري‌ماد ، همپيمان كشورهاي شورش‌هايي‌در
سركوب ميلاد از پيش 520-سال‌هاي 522 در را شورش‌ها
معروف كتيبه عيلامي و پارسي نوشته‌هاي متن در مي‌كند ،
ساكنان از و ((ارمينه)) سرزمين نام با ارمنستان از بيستون
شورش سركوب از پسميشود ياد ((ارمينيان)) نام با آن
كشور اين اول ، داريوش توسط ارمنستان مستقل نيمه پادشاهي
مي‌كند تنزل هخامنشي امپراتوري هاي((ساتراپ‌نشين)) رده به
به اما مي‌يابد ، ادامه قرن دو مدت تقريبا وضعيت اين و
ملتهاي سلاطين ، و شاهان ميان موجود كشمكش‌هاي رغم
خودرا برادرانه مناسبات و دوستي پيوسته ايران و ارمنستان
آن به بيشتري چه هر ژرفش روز به روز و كرده‌اند حفظ
.بخشيده‌اند
مناسبات ارمني‌ها و پارت‌ها تاريخي داده‌هاي اساس بر *
چه در تاريخي مناسبات اين.داشته‌اند مودت‌آميزژرفي
است؟ بوده سطحي
ارمنستان پادشاهان ميلادي اول قرن نخست دهه‌هاي در *
سال 51 در.مي‌شدند حمايت و برگزيده روم سوي از غالبا
و كارآمدترين از يكي (م 7851) اول بلاش ميلادي
به ارمنستان و مي‌نشيند تخت بر پارت شاهان مقتدرترين
برادر و مي‌شود اعلام اشكاني مستقل شاه‌نشين دومين عنوان
.مي‌كند جلوس آن شاهي تخت بر تيرداد يعني اول بلاش
حكومتي سابقه سال داراي 300 اشكانيان اخلاف از كه تيرداد
اين و داشت خود با را پارتي خاندان سنت‌هاي و خصايص بود ،
جا بر او كردار و رفتار در را خود نشان ناگزير به عوامل
حكومتي آداب و سنت‌ها هنوز زمان ، همين در اما.مي‌نهادند
بود نيرومند و زنده و ريشه‌دار چندان پيشين ارمني شاهان
اين و مي‌شدند ارمني ناگزير به ارمنستان پارتي شاهان كه
شاهان نام به كه ارمنستان اشكاني شاهان شدن ارمني روند
تيرداد خود از مي‌كردند ، سلطنت ارشاكياني يا آرشاكوني
بلكه پذيرفتند ، را او تنها نه ارمنستان مردم.شد آغاز
به را او خويش شفاهي ادبيات و فرهنگ در كه نپاييد ديري
.كردند ستايش خود ملي قهرمان بزرگ‌ترين و عزيزترين مثابه
تلفظ واقارش) دوم واقارش سلطنت زمان از يعني بعدها ،
نيز و نشست تخت بر ميلادي سال 180 در كه (است بلاش ارمني
(آرشاكوني‌ها)ارمني اشكانيان موروثي سلطنت اول ، خسرو
زمان آن تا.يافت ادامه ميلادي سال 428 تا و شد آغاز
اشكاني برجسته شخصيت‌هاي از كه ارمنستان اشكاني شاهان
.مي‌شدند منصوب پارت شاه سوي از بودند ،
بوده‌اند؟ باورهايي چه داراي مسيحيت از پيش ارمني‌ها *
كجا ايران‌از و ارمنستان اساطير در موجود همساني‌هاي
است؟ آمده
در جهان ، غربي و شرقي ملتهاي همه مانند نيز ارمني ملت *
.است بوده گوناگوني باورهاي داراي خود فرهنگي تاريخ طول
كيش تا گرفته توتميزم يعني بشري ابتدايي باورهاي از
گسترده مبارزه دليل به...و آتش سنگ ، آب ، پرستش
ارمنستان ، در شرك‌آلود باورهاي با مسيحيت پرچمداران
و جانبه همه آگاهي‌هاي ارمنستان اساطيري ايزدستان درباره
تحقيقي گزارش‌هاي اساس بر حال اين با.ندارد وجود كامل
ارمني اساطيري ايزدستان كه است شده روشن ارمني پژوهشگران
يعني غربي جنوب اساطيري ايزدستان‌هاي از عمده طور به
و صغير آسياي اساطيري ايزدستان يعني غربي ;بابلي -آشوري
اساطيري ايزدستان يعني شرقي جنوب نيز و (هيتي‌ها) ها((خت))
عاريت به را ايزداني و است پذيرفته تاثير باستان ايران
و يونان اساطيري ايزدستان تاثير ميان اين در.است گرفته
بوده چشمگيرتر ارمني اساطيري ايزدستان بر باستان ايران
نام آرامازد ارمنستان اساطيري ايزدستان ايزدان پدر.است
خود ، نام ويژه به خويشكاري‌ها ، و صفات برخي در كه دارد
بسيار تشابه باستان ايرانيان بزرگ خداي اهوره‌مزدا با
رعد ، جنگاوري ، شجاعت ، اساطيري ايزد اهاگن و تشابه.دارد
-ورترگنا)ورثرغنه با خورشيد و آتش پيروزي ، مطلق ، نيرومندي
در كه ارمني بانوي ايزد محبوبترين (آناهيت)آناهيد
ارمنستان ، زندگي و فره بانوي ايزد ارمنستان اساطير
بشر نژاد همه خيرخواه و خردها همه مادر زندگي‌بخش ،
زرتشتي بانوي ايزد آناهيتا يا ناهيد با مي‌شد ، قلمداد
اساطير در ميترا يا ميهر طور همين و ايران اساطير
باستان ايران مقتدر و محبوب بسيار ايزد مهر با ارمنستان
بودن عاريتي و است هم زياد بسيار بلكه نيست اندك تنها نه
ايزدستان.مي‌كند اثبات ارمني ايزدستان در را آنها
تا داشت رونق ميلادي چهارم سده آغاز تا ارمني اساطيري
مثابه به ارمنستان چهارم قرن دوم و اول دهه در آنكه
رسمي دين را آن و پذيرفت را مسيح دين تاريخ كشور اولين
.كرد اعلام خود
به يا است ايراني زبان‌هاي خانواده جزو ارمني زبان *
دارد؟ تعلق ديگري زباني خانواده
ها((هاياسا)).است بوده هاياسا قوم زبان ارمني زبان منشا *
در و بوده‌اند خويش اروپايي و هند ريشه‌اي زبان داراي
به ارمنستان ساكنان قومي اختلاط و ادغام روند كند جريان
روند اين در كننده شركت اقوام ساير به را خود زبان مرور ،
اقوام ساير زبان‌هاي از نوبه‌خود به و كرده‌اند تحميل
.پذيرفته‌اند تاثير اختلاط و ادغام روند در كننده شركت
اصلي ذخيره و خود ويژه دستوري قواعد هاياسايي زبان
صورت به كه بعدها زبان اين.است بوده دارا را واژگاني‌اش
نيرومندي و غني واژگاني ذخيره از درآمد ملي واحد زبان
.يافت وسيعي كاربرد و فراروييد ملي زبان به و شد برخوردار
عاليمقام روحاني يك ميلادي پنجم قرن آغازين دهه در
نوشتاري زبان ويژه الفباي ماشتوتس مسروب نام به ارمني
زبان‌شناسي علم.است حرف داراي 38 كه كرد ابداع را ارمني
هنگام به را ارمني خط يافته‌ها آخرين اساس بر معاصر
از كه شرقي ، يوناني خط بيزانسي شاخه در خطها جدولبندي
.مي‌دهد قرار است ، شده منشعب باستان يوناني
دارد ادامه
نامه ايران
... باستان گه نبشته دفتر ز
كه است پارسي ادب بي‌بديل و سترگ اثر فردوسي شاهنامه
.است درخشيده زمين ايران هنر و فرهنگ آسمان در همواره
شايان اثر اين در تفحص به بسياري دانشمندان و فرهيختگان
رساله‌ها ، آفرينش به منجر آن در غور كه پرداخته‌اند
ادب ، و زبان:چون حوزه‌هايي در زيادي مقالات و كتابها
.است شده..و تاريخي جغرافياي تاريخ ، اسطوره ، حماسه ،
رشته به شايسته اثر اين مورد در كه كتابهايي آخرين از
گه نبشته زدفتر..)) مقالات مجموعه است ، درآمده تحرير
مركز فرهنگي مفاخر و رجال گروه همت به كه است ((باستان
.است گرديده آراسته طبع زيور به شناسي خراسان
كشور فرهنگي مسئولين شايسته و خور در اقدامات جمله از
است ، زمين ايران ادب و علم بزرگان نام به روزي نامگذاري
در موجود مكتوبات از آثاري بزرگداشت‌هايي چنين نتيجه در
قرار علاقه‌مندان اختيار در ((مردان دانشي)) اين مورد
خواهد راهگشا ادب و علم عرصه نوباوگان براي كه مي‌گيرد
.بود
از يكي ((باستان گه نبشته زدفتر..)) مقالات مجموعه
ارديبهشت ، بزرگداشت 25 انگيزه به كه است كتابهايي
گرفته قرار علاقه‌مندان اختيار در شاهنامه تدوين سالروز
.است
فردوسي ايرانسراي)):به مي‌توان كتاب اين مقالات جمله از
اسلامي علي محمد دكتر قلم به ((بود؟ خواهد جايي چگونه
تحليل)) محصل ، راشد تقي محمد دكتر از ((فرخ فريدون)) ندوشن ،
منصور دكتر نوشته ((فردوسي شاهنامه در گفتن)) واژه معنايي
دكتر اثر ((شاهنامه در پيوند پيمان)) رستگارفسايي ،
دريافته‌هاي توس مدنيت نشانه‌هاي)) كزازي ، ميرجلال‌الدين
بيان)) خانيكي ، لباف رجبعلي استاد پژوهش به ((باستان‌شناسي
راشد محمدرضا دكتر خامه به ((فردوسي شاهنامه در نامه‌ها
.كرد اشاره...و محصل
سوي از ((باستان گه نبشته دفتر ز...)) مقالات مجموعه
شمارگان با رضوي قدس آستان شناسي خراسان مركز انتشارات
كتاب بازار به بهار 79 در تومان قيمت 1000 و نسخه 2000
.است شده عرضه
|
