طالقاني آيت‌الله درنگاه شورا
زندان و مبارزه قرآن ، با همواره طالقاني سياسي حيات *
و بود شورا و عدالت آزادي ، او مانوس مفاهيم.بود عجين
با كه بود مردي آزاد او.مي‌تپيد آن براي همواره قلبش
جامعه رشد و بقا براي شورا و عدالت آزادي ، ضرورت دريافت
بگيرد ، با نظر در را خود دنيوي مصالح اينكه بدون اسلامي ،
طبقاتي حكومت و قطبگرايي طلبي ، انحصار استبداد ، هرگونه
مي‌نمود مخالفت
انقلاب پيروزي از پس كه عمده‌اي موانع و شوراها مسائل
و انقلابيون توجه همواره بوده ، آن راه برسر اسلامي
ميان اين در.است داشته معطوف خود به را اصلاحگران
از برخاسته كه طالقاني آيت‌الله تلاشهاي و ديدگاهها
را ويژه‌اي جايگاه بود ، وي سياسي حيات و قرآني آموزه‌هاي
.است داده اختصاص خود به ايران معاصر سياسي تاريخ در
گفته طبق كه بود ديني اصلاحگر روشنفكران از يكي طالقاني
او.آورد مردم اقشار همه سوي روبه قرآن مطابق خودش ،
رضاخان مقابل در شجاعانه كه زماني پدرش به خدمت بواسطه
تشكيل از پس.گرفت قرار مردم توجه مورد بود ، ايستاده
وارد ملي ، جبهه شوراي اعضاي از يكي عنوان به ملي جبهه
نهضت و ملي مقاومت نهضت تاسيس با و شد سياسي مبارزات
.بخشيد تداوم آن در را خود سياسي فعاليت آزادي
عجين زندان و مبارزه قرآن ، با همواره طالقاني سياسي حيات
قلبش و بود شورا و عدالت آزادي ، او مانوس مفاهيم.بود
دريافت با كه بود مردي آزاد او.مي‌تپيد آن براي همواره
اسلامي ، جامعه رشد و بقا براي شورا و عدالت آزادي ، ضرورت
هرگونه با بگيرد ، نظر در را خود دنيوي مصالح اينكه بدون
مخالفت طبقاتي حكومت و قطبگرايي طلبي ، انحصار استبداد ،
.مي‌داد هشدار را انقلاب پيروزي از پس جامعه و مي‌نمود
عمده موانع از شوراها حاكميت و قانوني نهادهاي وجود
اجتماعي تجربيات.است فرمانروايان استبداد و خودكامگي
و فردي رهبري و حكومت و استبدادي سيستم كه مي‌دهد گواهي
آنها تبديل و قانوني نهادهاي نابودي باعث شخصي ، قيموميت
.مي‌شود خودكامه حكومتهاي طرف از فرمايشي ، نهادهاي به
نهادهاي و نظامي و اقتصادي قدرت حكومتها ، كه وقتي تا
دارند ، اختيار در را اطلاعات و تبليغات يعني آن به وابسته
بي‌اثر دمكراسي اصول و قانوني كنترلهاي و تمهيدات تمام
انحصاري كنترل از بايد اساسي منابع اين بنابر مي‌ماند ،
قانوني ، نهادهايي نظارت تحت و شود خارج اشخاص و حكومتها
.گيرد قرار مردم نمايندگان و شوراها
-رسمي و قانوني شوراهاي -مردمي نهادهاي نيست كافي تنها
بلكه باشند ، داشته را بازرسي و نظارت و تصميم‌گيري حق
نيروهاي و مالي منابع يعني حكومت قدرت اصلي منابع بايد
ترتيب بدين.نمايند عمل نهادها اين نظارت تحت نيز نظامي
نهادها ، عنوان به مردم مستقيم كنترل و نظارت و حاكميت
دمكراسي نظام بقاي و دوام ضامن مردمي ، مجامع و شوراها
خود سياسي سرنوشت در را مردم مشاركت زمينه و شده اسلامي
.مي‌كند فراهم
شوراها نظام برپايي خطرات ، و ضرورتها اين درك با طالقاني
او.داد قرار انقلاب از پس خود مبارزات سرلوحه در را
انقلابي‌ترين را شورايي نظام و بود شورايي نظام مظهر
و ديكتاتوري هرگونه محو به كه مي‌دانست ايده‌آلي سيستم
به دادن شخصيت با و مي‌انجاميد استبداد و انحصارطلبي
.مي‌كرد سهيم خويش سياسي سرنوشت تعيين در را آنان توده‌ها
از مهمتر شورا ، وجود بود معتقد طالقاني آيت‌الله
به چون مي‌آيد ، بيرون شورا از كه است اصل‌آرايي
اين.شده‌اند رانده خودشان سرنوشت مسير از كه انسانهايي
كنند تعيين را خودشان سرنوشت كه شده داده شخصيت و حق
:مي‌گويند اسلام در آن پيشينه و شورا كلمه توضيح در ايشان
را عسل.است "شارالعسل" از لغوي‌اش ماده در "شور" كلمه
خيلي بايد كنند ، استخراج كندو از كه مي‌خواهند وقتي
و تحريك زنبورها كه كنند عمل الحيل لطائف با و آهسته
يعني.بياورند بيرون را عسل كم‌كم تا نشوند متواري
احساساتشان بايد كنند مشورت هم دور مي‌خواهند كه افرادي
دور صميميت با "واقعا نباشد ، جهتي يك عليه نشود ، تحريك
قدرت فكر ، 5 مجموع 5 مسئله‌اي ، يك مورد در.بنشينند هم
خانواده ، يك سرنوشت در كه قاطعي راي يك مي‌توانند فكري
(1).بگيرند است موءثر كشور يك و محل يك
مسلمانها ، با مي‌نشست عظمتش آن با پيغمبر ، اجرائيات در"
شهر از چيست؟ نظرتان شما خندق ، جنگ احد ، جنگ بدر ، جنگ در
خندق جنگ در نظرتان شما بمانيم؟ شهر در يا بشويم خارج
اينها بدهيم عرب قبايل از عده يك به را خرماها چيست؟
در.ندهيم يا بشود ايجاد اختلاف اينها بين تا كنار بروند
وقتي.نكنيم يا كنيم جنگ نبودند ، جنگ آماده كه بدر جنگ
اسلام پرتو در كه آنوقتي ما يارسول‌الله مي‌گويند آنها
ميان در خانه در چرا حالا مي‌رفتيم ، دشمن مقابل نبوديم ،
رسول‌الله يا.برويد بفرمائيد مي‌فرمود ، باشيم؟ شهر
باج عربها به نبوديم موحد و نبوديم مسلمان ما كه آنوقتي
نه ، :فرمود اينها ، به بدهيم خرما باج حالا نمي‌داديم ،
كه كاريست اين.مي‌جنگيم اينست؟ نظرتان شما مي‌جنگيم ،
نيامده‌ايم ، جنگ براي ما ميفرمائيدبكنند مردم همه بايد
مكه ، از تجهيزات با كردند حركت كه قشون همه اين بدر ، در
يا بجنگيم باشيم ، نداشته را آنها توان و تاب شايد
(2)"نجنگيم؟
خانوادگي زندگي درباره قرآن در مي‌كنيد ملاحظه شما" يا و
مردم نظر از نمي‌آيد هم چشم به هيچ كه بچه شيردادن يعني
بعد...باشد بايد مشورت با مي‌گويد نيست ، هم مهمي مسئله
بگيرند شير از را بچه بخواهند اگر..مي‌فرمايد ضمن در
هست؟ بچه صلاح كنند ، مشورت بشوند ، راضي مادر و پدر بايد
.كنند استفاده مخصوصشان پزشك از يا هست؟ مادر صلاح
بايد مي‌گويد بچه شيردادن و خانوادگي امر در قرآن وقتي
رسد چه دهكده ، يك اداره به رسد چه باشد ، مشورت با همراه
.كشوري يك يا شهري يك اداره به رسد چه روستا ، يك اداره به
اكرم پيغمبر خود آيا.باشد شورائي واحدهاي بايد همه
جهت از دنيا همه و وحي جهت از ما داشت؟ شورا به احتياج
رايش كه معترفيم همگي خدا ، رسول فكري برتري و تعقل قدرت
خود به معذالك.بود راي‌ها صائبترين داراي و بود صائب
بياباني عرب يك "الامر في هم شاور و" مي‌كند خطاب پيغمبر
كار در كه بكند شخصيت احساس او بگذار نگير ، ناديده را
(3)".دارد دخالت خودش سرنوشت
مشورت مردم اين با:مي‌گويد عظمتش آن با پيغمبرش به حتي"
متكي دارند ، مسئوليت كه بدانند بده ، شخصيت اينها به كن ،
(4)".نباشند رهبر شخص به
و اسلامي مهم اصول از يكي شورا طالقاني ، آيت‌الله بزعم
ديده ائمه و اسلام پيامبر سنت و عملكرد در كه است قرآني
برروي ايستادگي با هركس است فرموده (ع)علي حضرت.مي‌شود
هركس و شد نابود و هلاك دانست ، درست آنرا تنها خود نظر
شريك عقلهايشان در نشست نظر تبادل و كنكاش به مردان با
انتخاب و مجلس تشكيل حد در نه را شورا اصل او.است شده
به را مشورت و شور بلكه مي‌داند ، ملت طرف از نمايندگان
ضروري و لازم آنرا و داده ارتقاء مردم توده سطوح تمام
و فكري اصول از يكي را مردمي شوراهاي تشكيل و دانسته‌اند
شهرها ، روستاها ، تا آن صحنه كه مي‌دهند قرار خود عملي
.مي‌يابد گسترش احزاب و مطبوعات كارخانه‌ها ، موءسسات ،
آيت‌الله كه اصولي از يكي اسلامي ، انقلاب پيروزي از پس
بدان جمعه نماز خطبه‌هاي و سخنرانيها اغلب در طالقاني
تمامي در شوراها برپايي داشتند ، قاطعانه و فراوان تاكيد
انقلاب سرنوشت از كه خاصي نگراني ايشان.بود جامعه سطوح
ايماني با لذا.بود شوراها اجراي عدم داشتند ، مردم و
به شوراها برپايي موانع با پولادين اراده‌اي و راسخ
چون دارد ، تقدم [شوراها] هم من نظر از":برخاستند مبارزه
در شركت حق بايد همه مردم آنكه براي هست هم آيه‌اي
مسئله ما انقلاب نظر از اين و باشند داشته سرنوشت‌شان
سرنوشت در مردم دخالت يعني دموكراسي ديد از هم.است مهمي
هرچه بايد مسئله اين كه مي‌رسد بنظر اسلامي ، نظر از هم و
كه اختياراتي و حدود و شود بررسي طرحش و ابعادش زودتر
از پس مردم و بگيرد انجام دارند روستايي و شهري شوراهاي
دخالت.بودند بركنار خود اجتماعي و سياسي زندگي از سالها
سبكتر هم دولت مسئوليت بار نتيجه در و باشند داشته فعال
(5)".مي‌شود
و عملي شوراها وعده‌هاي داشت انتظار طالقاني..آيت‌ا
خود سرنوشت "واقعا و آيند بحساب "واقعا مردم شوند ، پياده
را راهي بتوانند مردم رهگذر ، اين از تا گيرند بدست را
و مردم نجات راه ايشان (6).كنند پيدا خود زندگي براي
شوراها اجراي در را خود صحيح مسير در انقلاب حركت
ما علماي و نبود تازه كه مسئله‌اي".مي‌دانستند
يعني.بودند آورده اساسي قانون جزو پيش سال هفتادوچندي
دهكده و روستا و شهر هر در ولايتي و ايالتي انجمن‌هاي
خود بوسيله مردم اطمينان مورد افراد و آمده بوجود بايد
بدست خودشان نظارت با را خود سرنوشت و شوند انتخاب مردم
مي‌كند پيدا پايه ما انقلاب كه است مرحله اين درگيرند
(7)".مي‌گيرد پايه و
مسئله در خود ممتد پي‌گيري‌هاي با طالقاني آيت‌الله
كنند ، تهيه را شوراها طرح توانستند ، سرانجام شوراها ،
جلسه از پس تلويزيون و راديو با كه مصاحبه‌اي در ايشان
:نمودند اعلام داشتند ، قم عالي
و شد اعلام هم روزنامه‌ها در كه شده تهيه شوراها طرح"
بايد طرحها اين تركيب و مجموع از كه هست هم ديگري طرحهاي
و دهات در اكنون هم از و شود تهيه كاملي و جامع طرح
را شوراها انتخابات مي‌توان دارند آمادگي كه شهرهايي
(8)".داد انجام
كه محلي شوراهاي براي طالقاني پيشنهادي‌آيت‌الله طرح
در بود ، گرديده تهيه ايشان برگزيدگان از نفر توسط 6
طالقاني آيت‌الله حضرت دفتر.گرديد منتشر روزنامه‌ها
روزنامه‌ها ، در درج از پس طرح اين كه بود كرده درخواست
تاييد تكميل ، صلاحيت صاحب و عقايد و افكار صاحبان طرف از
علاقه‌مندان از "ضمنا و گيرد قرار پشتيباني مورد و
دفتر به را خود اصلاحي پيشنهاد نوع هر كه بود شده خواسته
.دارند ارسال آيت‌الله
كه محلي شوراهاي براي طالقاني آيت‌الله پيشنهادي طرح متن
:است شرح اين به گرديد چاپ روزنامه‌ها در
تامين منظور به و شوراها اصل از پيروي به" -ماده 1
رعايت و عمومي اداره‌امور در ناحيه هر مردم مشاركت
استان‌هاي و شهرها مذهبي و جغرافيايي و تاريخي مقتضيات
سنن و زبان و فرهنگ اشاعه و حفظ در تدابير اتخاذ و كشور
استان ، و شهرستان و شهر و بخش و ده شوراهاي قومي ، و بومي
است ، معين قوانين در كه سياسي و جغرافيايي تقسيم مبناي بر
".مي‌شود تشكيل كشور سراسر در
ترتيب بدين سال دو مدت براي محلي ، شوراهاي " -ماده 2
".ندارد مانعي آن اعضاي انتخاب تجديد و مي‌شوند انتخاب
مي‌شود انتخاب مستقيم بطور اهالي طرف از ده هر شوراي "-1
".است نفر پنج آن اعضاي و
در كه ده شوراهاي منتخب نمايندگان از بخش هر شوراي "-2
يك شورا ازهر و مي‌شود تشكيل دارد ، قرار بخش آن حوزه
".دارد حضور آن در نماينده
شهر آن در كه كساني طرف از مستقيم طور به شهر شوراي -3
هفت شورا اعضاي تعداد حداقل.مي‌شوند انتخاب دارند سكونت
جمعيت نفر هزار از 300 بيش كه شهرهايي براي و است نفر
مي‌شود ، افزوده نماينده يك نفر صدهزار هر نسبت به دارد
تجاوز نفر بيست از صورتي هيچ در نمايندگان تعداد ولي
.نمي‌كند
و شهر شوراي منتخب نمايندگان از شهرستان شوراي -4
شوراي كه ترتيب بدين.مي‌شود تشكيل ناحيه آن بخش شوراهاي
شهرستان شوراي در شركت براي را خود اعضاي از يكي بخش هر
نفر هزار هر 100 تناسب به شهرنيز شوراي و مي‌كند انتخاب
.برمي‌گزيند شهر شوراي اعضاي از نماينده يك شهر اهالي
از بيش حال هر در نبايد شهر شوراي منتخب اعضاي تعداد ولي
.باشد نفر هفت
شهرستان شوراهاي منتخب نمايندگان از استان شوراي -5
يك خود ، اعضاي تعداد از نظر قطع شورا ، هر و مي‌شود تشكيل
.دارد آن در نماينده
نژادي و مذهبي ويژگي‌هاي از نظر قطع انتخابات ، " -ماده 3
آن در شركت حق محل ساكنان تمام و مي‌شود انجام زباني ، و
ماه شش لااقل كه مي‌رود شمار به محل ساكن كسي.دارند را
".باشد مقيم درآنجا انتخابات شروع از پيش
و است تمام سال هيجده انتخابكنندگان سن حداقل" -ماده 4
".باشند داشته سن سال از 25 كمتر نبايد شوراها اعضاي
امجدي جليل
دارد ادامه
يادداشتها
شورا از طالقاني الله آيت" شهادت ، تا آزادي از -1
.ص 473 ،(تهران ، 1359) ابوذر ، انتشارات ،"مي‌گويد
نمازجمعه آخرين و نمازجمعه ششمين خطبه دومين" همان -2
.ص 318 شهريور 1358 ، بهشت‌زهرا ، 16 در طالقاني الله آيت
.ص 472 ،"مي‌گويد شورا از طالقاني الله آيت " همان ، -3
الله جمعه‌آيت نماز آخرين و خطبه دومين همان ، -4
.ص 317 بهشت‌زهرا ، در طالقاني
پس طالقاني الله آيت تلويزيوني راديو مصاحبه" همان ، -5
.ص 185 خرداد 58 ، كيهان 3 از نقل به ،"قم عالي جلسه از
،"فيضيه مدرسه در طالقاني الله سخنراني‌آيت" همان ، -6
.ص 148 فروردين 1358 ، 31
و شورا" انقلاب ، و هجرت:به كنيد نگاه و ص 148 همان ، -7
.ص 14 ،"مردم حاكميت
پس طالقاني الله آيت تلويزيوني راديو مصاحبه" همان ، -8
.ص 186 ،"قم عالي جلسه از
|
