در فرهنگ فارسی مرحوم دکتر محمد معین «دوچرخه» این گونه تعریف شده است: «دستگاهی از وسایل نقلیه که با چرخ‌های دندانه‌دار به وسیلة گردش زنجیری به حرکت آید.» تعریفی که حداقل در زمان کنونی ناقص به نظر می‌رسد و کارکردهای گوناگون آن نادیده گرفته شده است.
دکتر معین، اگر در عصر حاضر به سر می‌برد بدون شک واژه‌هایی مانند ورزش، رکاب زدن، رکورد، پیام صلح و دوستی، مبارزه با آلودگی هوا و ترافیک را نیز به تعریف فوق اضافه می‌کرد. دکتر معین هیچ‌وقت فکر نمی‌کرد با این چرخ‌های دندانه‌دار به کجاها می‌شود سفر کرد و چه می‌توان دید.
فرهنگنامه‌ها چقدر پر از حرف‌های نگفته‌اند. عباس رزاقی، متولد 1339 و ساکن یکی از محله‌های جنوب تهران است، اما قهرمان و دوچرخه‌سوار مسافت‌های طولانی به هیچ عنوان نشانی از افراد 46 ساله ندارد. او شاداب و سرزنده از اهدافی که در سر داشته و دارد حرف می‌زند و جزءبه‌جزءِ مسیرهایی که رکاب زده است را با علاقة فراوان تعریف می‌کند.
سال گذشته، عباس پس از طی مسافتی بیش از 33 هزار کیلومتر، نام ایران را بر سر زبان‌ها انداخت و با عبور از 23 کشور جهان موفق شد دور دنیا را در مدت 616 روز با دوچرخه طی کند.
مسیرهایی که کم و بیش خطراتی را نیز برای او به همراه داشته است و نیز خاطراتی فراموش ناشدنی. کتاب و کتابخوانی و ورزش برای او در درجه اول اهمیت قرار دارند و هیچ‌وقت از آن‌ها جدا نبوده است.
جوان برتر دوهای استقامت در سال‌های قبل از جنگ، به دلیل مصدومیت، مجبور به استفاده از وسیله‌ای دیگر برای ادامة فعالیت‌های استقامتی خود می‌شود، وسیله‌ای که داستان‌هایی دیگر دارد: از دوچرخة کرایه‌ای برای زیارت گرفته تا گرفتن مالاریا در آفریقا. از کم توجهی مسؤولان داخلی تا بی‌‌تفاوتی سفارتخانه‌های ایران در اقصا نقاط جهان. از تأسیس فرهنگسرای کوبه تا فروش گنجینه‌های خودش.
شاید هنگامی که ژول ورن، کتاب دور دنیا در هشتاد روز را می‌نوشت، فکر نمی‌کرد که کسی دور دنیا را با دوچرخه طی کند، وسیله‌ای که هر لحظه امکان روبه‌روشدن با مشکلات و موانع را دارد و شایع‌ترین مشکل آن پنچری است.
«پنچری دوچرخه، بزرگ‌ترین مشکل دوچرخه‌سواران است که هیچ موقع قابل پیش‌بینی نیست و با تمام پیشرفت‌هایی که علم کرده است هنوز راه‌حل مؤثری برای مقابله با پنچری پیدا نشده است.» عباس در سال‌های قبل از انقلاب، کتاب 80 روز دور دنیا اثر ژول ورن را با اشتیاق تمام می‌خواند، اثری که تأثیری مثبت روی او گذاشته و ادامة ورزش و زندگی او را رقم زد.
او در 16 سالگی با دوچرخه‌ای که کرایه می‌کند به قصد زیارت به حرم شاه عبدالعظیم حسنی که مسیر زیادی است می‌رود و دیر هنگام بازمی‌گردد، اگر چه با دعوا و پرداخت هزینه‌ای سنگین روبه‌رو می‌شود، ولی به نکات و اهداف تازه‌ای دست یافته و آن آموخته‌ها را در مسیرهای بعدی زندگی به کار می‌برد.
30 سال پس از جریان شاه عبدالعظیم، مدالی از فرانسه به دست او می‌رسد که مختص قهرمانان ملی فرانسه است و در نامه‌ای که همراه مدال برای او فرستاده شده نیز آمده: «این مدال به قهرمانان ملی فرانسه اختصاص دارد، ولی به پاس زحمات بی‌پایان و کار ارجمند شما تقدیمتان می‌شود...»
از اولین گام‌ها تا سرزمین ماراتن
از سال 1360، نخستین حرکت‌ها و برنامه‌های عباس شروع می‌شود و در طول پنج سال به رکاب‌زنی بین شهرهای داخلی می‌پردازد. در سال 65، برنامة دور ایران را با بیش از 10 هزار کیلومتر و با موفقیت کامل به پایان می‌رساند و به رکورد 9 هزار کیلومتری ایران که در مسیر تهران به لندن و در سال 1329 به دست آمده بود پایان می‌بخشد.
اگرچه عده‌ای آن را به رسمیت نشناخته و اعلام می‌کنند که رکورد داخلی با رکورد برون مرزی متفاوت است. ولی عباس رزاقی، اهداف مهم‌تر و بزرگ‌تری در سر می‌پروراند.
سال 67، مسیر تهران ـ استانبول ـ تهران با بیش از 5500 کیلومتر، مقدمه‌ای می‌شود برای سال 68 که مسیر تهران ـ آتن ـ تهران را طی می‌کند و رکورد 10 هزار کیلومتری را از خود بر جای می‌گذارد: «در این مسیر عده‌ای از دانشجویان یونانی پس از آگاهی از حرکت دوچرخه‌سوار ایرانی و محاسبة این که در چه روزی به کدام منطقه خواهم رسید مرا غافلگیر کردند و من فهمیدم که افرادی نیز هستند که در حال پیگیری برنامه‌هایی اینچنینی هستند.»
بدین ترتیب عباس با حرکت خود از ایران به یونان، تاریخ را به گونه‌ای دیگر رقم می‌زند و نوعی دیگر از برخورد را به معرض نمایش می‌گذارد، او با طی مسیر 10 هزار کیلومتری، جنگ خشایارشاه با یونانیان و واقعة ماراتن را تداعی می‌کند و رنگ و بویی دیگر به آن می‌بخشد.
پیام‌رسان صلح و دوستی به تمام جهانیان اعلام می‌کند که من به عنوان یک ایرانی از جنگ و کشتارهای آن بیزارم.
از بیماری مالاریا تا دور دنیا
سال1369 عباس به رکورد تازه‌ای دست می‌یابد و اروپا را با بیش از 14 هزار و 750 کیلومتر طی می‌کند. اگرچه با ناملایمات دوست و غریبه روبه‌رو می‌شود، از سفیر ایرانی وقت گرفته که دیدار با یک نویسندة غربی را مهم‌تر از رسیدگی به برنامه‌های قهرمان ایرانی می‌داند تا افسران سوئیسی که به خاطر گذشتن 2 روز از مهلت ویزا او را مجبور به برگشتن می‌کنند و بسیاری اتفاقات ناخوشایند که به طور عمدی اجرا می‌شدند.
اگرچه خودش می‌گوید: «کاری که من شروع کرده بودم آگاهانه و از روی شناخت بود و به طور طبیعی این کار همانند زندگی روزمره دارای نوسانات زیادی است و تلخی و شیرینی را با هم داراست.»
پس از بازگشت از اروپا سفرنامة «دور اروپا» را به رشتة تحریر درآورد. پس از 7 سال از سفر دور اروپا، مسافت 4 هزار کیلومتری تهران – آتن را رکاب می‌زند و در سال1378 به سرزمینی قدم می‌گذارد که با تمام سختی‌ها و مشکلاتی که دیده و کشیده، بهترین کار خود می‌داند:«کار آفریقا را خیلی دوست دارم، مردمان خونگرم، طبیعت سرسبز و بکر. آفریقا، با مسیرهایی ناشناخته هر انسانی را شیفتة خود می‌سازد.»
اگرچه عباس در آفریقا سهولت راه‌های اروپا را نمی‌دید و سه بار به بیماری خطرناک مالاریا مبتلا شد، ولی باز از آفریقا به نیکی یاد می‌کند: «بار اولی که به بیماری مالاریا مبتلا شدم، خودم امید به زنده ماندن نداشتم.
خدا نصیب هیچ‌کس نکند. آدم به وضعیتی می‌رسد که به جز گریه کردن، راه دیگری ندارد...» عباس کار آفریقا را کار شاخص خودش می‌داند؛ به خاطر مرارت‌هایی که کشیده. او دل کندن از آفریقا و مردمانش را بسیار سخت توصیف می‌کند.
در سال‌های 79 و 80 مسیر تهران ـ آنکارا و تهران ـ صوفیا را با بیش از 8600 کیلومتر طی می‌کند و آمادة بزرگ‌ترین برنامة خود یعنی دور دنیا می‌شود.
از فرهنگسرای کوبه تا فروش گنجینه
سه‌شنبه 18 فروردین83، حرکت عباس رزاقی، دوچرخه‌سوار شناخته شدة ایرانی به دور دنیا شروع می‌شود. مسیری که پیمودن آن حدود 20 ماه طول می‌کشد.او در این مسیر از 23 کشور جهان عبور کرد. عباس بی‌اعتنا به مشکلات به راه خود ادامه می‌دهد.
از ترکیه عبور کرده وارد یونان و سپس ایتالیا می‌شود، تغییراتی در سیستم داخلی به وقوع می‌پیوندد و قول و قرارها به فراموشی می‌پیوندد. یا باید باز گردد و یا... راه دوم را انتخاب می‌کند. فروش مجموعه‌های نفیس خود را بدون کوچک‌ترین تردیدی انجام می‌دهد.
مجموعه‌هایی که قرار بود تبدیل به فرهنگسرا شوند. عباس مجموعه و کلکسیونی از کوبه‌های قدیمی ایرانی که در مسیرهای خود از شهرهای مختلف ایران جمع‌آوری کرده بود را به همراه دورة کامل مجموعة صحافی شده 69ساله مجلة ورزشی، برای ادامة مسیر و هدف بزرگ‌تری که داشت به چوب حراج می‌گذارد و به راه خود ادامه می‌دهد.
اتریش، آلمان، هلند، بلژیک، فرانسه، کانادا، برزیل، اروگوئه، استرالیا، مالزی، تایلند، لائوس، ویتنام، بنگلادش، هندوستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان و سرانجام ایران شاهد برتری ارادة یک انسان بر مشکلات مادی و راه‌های رسیدن به آن می‌شوند.
616 روزی که عباس مسیر دور دنیا را رکاب زد، هر کدام خاطراتی فراموش نشدنی به شمار می‌روند. خاطراتی که خطرات زیادی نیز به دنبال داشته است. امثال عباس رزاقی را در ایران بسیار کم داریم، قدر آن‌ها را بیشتر بدانیم. اگرچه خود او می‌گوید: «من به آن چیزی که می‌خواستم رسیدم.»
بیش از 90 هزار کیلومتر رکاب‌زنی
برنامة هدفمند عباس رزاقی برای رکاب‌زنی مسیرهای بین شهری از سال1360 شروع شد:
در سال1365 برنامة دور ایران با بیش از 10 هزار کیلومتر
سال1367 مسیر تهران ـ استانبول ـ تهران با 5500 کیلومتر
سال1368 مسیر تهران ـ آتن ـ تهران با 10 هزار کیلومتر
سال1369 دور اروپا با بیش از 14750 کیلومتر
سال1376 تهران ـ آتن در حدود 4 هزار کیلومتر
سال 1378 دور آفریقا با بیش از 7500 کیلومتر
سال1379 تهران ـ آنکارا ـ تهران با 4300 کیلومتر
سال1380 تهران تا صوفیا با بیش از 4300 کیلومتر
سال‌های 84 و 1383 دور دنیا با بیش از 33320 کیلومتر
مسیر برنامه دور دنیا
برنامة دور دنیا در 616 روز و در 23 کشور دنیا اجرا شد:
ایران – ترکیه – یونان – ایتالیا – اتریش – آلمان – هلند – بلژیک – فرانسه – کانادا – برزیل – اروگوئه – استرالیا – مالزی – تایلند – لائوس – ویتنام – بنگلادش- هندوستان – تاجیکستان – ازبکستان – ترکمنستان – آذربایجان و ایران
مسیرهای «فرانسه – کانادا»،
«کانادا – برزیل»، «اروگوئه – استرالیا» و «استرالیا – مالزی» به دلیل وجود مرزهای آبی و مشکلات سیاسی، با هواپیما طی شده است.
