به این ترتیب بحران بیکاری فارغ‌التحصیلان در راه است. براساس اعلام وزارت علوم، در کنکور امسال حدود یک میلیون و 250 هزار داوطلب ثبت نام کرده‌اند در حالی که ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها یک میلیون و 500هزار نفر است. بدین‌ترتیب ظرفیت دانشگاه 250هزار نفر بیش از تعداد داوطلبان است.
نکته‌ای که در این بین حائز اهمیت است اینکه داوطلبان در رشته‌هایی پذیرفته می‌شوند که بازار کار ندارد و اشباع شده‌است. بین بازار کار و نیازهای جامعه با رشته‌های دانشگاهی و تعداد فارغ‌التحصیلان تناسبی وجود ندارد. به همین دلیل نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در کشور بسیار نگران کننده‌است.
بحران فارغ‌التحصیلان بیکار
نرخ بیکاری در کشور در حالی روندی صعودی در پیش گرفته که رئیس فراکسیون کارگری مجلس و معاون سازمان فنی و حرفه‌ای نیز اعلام کرده‌اند نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان نگران‌کننده‌است.
براساس آمار سالانه بالغ بر یک‌میلیون تا یک میلیون و 500 هزار نفر فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها وارد بازار کار می‌شوند. به گفته وزیر کار نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان بالغ بر 6/15 درصد است.
از طرفی بنا بر اظهارات وزیر علوم، سالانه یک‌میلیون فارغ‌التحصیل در کشور متقاضی کار هستند. آمار نشان می‌دهد که 45 درصد بیکاران ایران را دانش‌آموختگان تشکیل می‌دهند که این آمار نگران‌کننده است.
علیرضا محجوب، دبیر‌کل خانه کارگر در این باره می‌گوید: براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 85 حدود 2میلیون و 600 هزار شغل تخصصی قابل دسترسی برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی وجود داشته که در مقابل، در سال‌های اخیر خروجی از دانشگاه‌ها بیش از حد انتظار بوده است.
کارشناسان معتقدند که افزایش مزمن تعداد فارغ‌التحصیلان و کمبود شغل‌های مناسب، این مشکلات را پدید آورده، اما حجم بر‌کناری‌‌‌ها و اخراج‌های کارگران در ماه‌های اخیر، وضعیت را بدتر هم کرده است.
نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان
نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان بیش از نرخ متوسط بیکاری جامعه است. این در حالی است که افراد دیپلمه به‌دلیل نداشتن مهارت، بیکاری و فشارهای اجتماعی، سعی می‌کنند هر طور که شده وارد دانشگاه شوند، پس از فارغ‌التحصیلی نیز توقع دارند با وضعیت بهتری نسبت به گذشته جذب بازار کار شوند.
ولی آمار نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان نشانگر مشکلات ساختاری در بازار کار کشور است. از سوی دیگر این موضوع ناکارآمدی و نامتناسب بودن سامانه برنامه‌ریزی در نظام آموزش عالی با نیازهای بازار کار کشور را به اثبات می‌رساند.
در حالی که آمار نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بالاست، فارغ‌التحصیلان مراکز مهارت‌آموزی با کمترین نرخ بیکاری مواجه هستند.
به اعتقاد کارشناسان، بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با تحصیلات آکادمیک و دانش تئوریک بالا ولی سطح مهارت و تخصص پایین، نشانگر این واقعیت است که بازار کار کشور بسیار هوشمند عمل می‌کند و به تخصص نیروی کار بیش از مدرک آنها اهمیت می‌دهد.
در این میان مسئولان و برنامه‌‌‌ریزان وزارت علوم بارها اعلام کرده‌اند که اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی هیچ ربطی به آنها ندارد و این وظیفه سایر دستگاه‌هاست.
افزایش ظرفیت پذیرش
در ایران رشد کمی آموزش عالی در چند سال اخیر به نحو چشمگیری صورت گرفته است.
وزیر علوم معتقد است که افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی کشور یکی از موفقیت‌های دولت نهم است.
در دولت نهم به جایی رسیدیم که دغدغه ورود به آموزش عالی به حد صفر رسیده، هر داوطلب ورود به آموزش عالی مطمئن است که یک صندلی خالی برای وی در دانشگاه‌ها وجود دارد که این کار بزرگی بوده که شکل گرفته است.
در نقطه مقابل رئیس کمیسیون آموزش مجلس با انحرافی خواندن این آمار تاکید می‌کند که این افزایش ظرفیت‌ها بیشتر در دانشگاه پیام نور اعمال می‌شود.
در حالی که دانشگاه پیام نور هم‌اکنون از لحاظ کیفیت شدیدا دچار مشکل است ولی با وجود این مدام در حال افزایش ظرفیت است.
اغلب کارشناسان تاکید می‌کنند که افزایش ظرفیت در رشته‌های پر طرفدار مانند پزشکی، دامپزشکی، مهندسی‌‌ها، حقوق، حسابداری و روانشناسی نبوده‌است. رئیس کمیسیون آموزش مجلس نیز در تایید این اظهارات گفت: نوعی ایستایی در ظرفیت مشاهده می‌شود.
با توجه به علاقه‌مندی که درخصوص ورود به دانشگاه‌های دولتی و برتر وجود دارد قطعا این دانشگاه‌ها می‌توانند بسیار مطلوب‌تر عمل کنند و بدون کاهش و تحت‌تأثیر قرار گرفتن کیفیت، ظرفیت را افزایش دهند.
