اجلاس عادی اتحادیه آفریقا هر 6 ماه یک بار به‌صورت یک در میان در اتیوپی و در یک کشور دیگر عضو برگزار می‌شود. محور اصلی اجلاس دوازدهم، توسعه زیرساخت‌ها در آفریقاست. شاید در نگاه اول انتخاب این محور از راه دراز آفریقا برای ساختن آینده‌ای بهتر حکایت کند.
این البته درست است اما آفریقا تا همین جا هم راه درازی را پشت سر گذاشته است.
دوازده اجلاس پی در پی اتحادیه آفریقا که از سال 2002 جایگزین سازمان وحدت آفریقا شد، در حالی برگزار شده که آخرین کشور آفریقایی استقلال یافته یعنی زیمبابوه فقط
29 سال قبل مستقل شده است. آفریقا راه درازی را با هوشمندی در سال‌های کوتاهی طی کرده است. آفریقایی‌ها موفق شده‌اند در فضایی به دور از تنش و اختلاف افکنی، با هم متحد شوند و با تشکیل ساختاری واحد در پی تامین منافع‌شان برآیند. بر این اساس 53 کشور آفریقایی از 54 کشور این قاره عضو اتحادیه آفریقا هستند.
تنها مغرب به‌دلیل به رسمیت شناخته شدن و عضویت جمهوری عربی صحرای دمکراتیک در سال 1982 در متن سازمان وحدت آفریقا (سابق)، از آن سازمان جدا شد و بعدها با تاسیس اتحادیه آفریقا و جایگزینی این یکی به جای سازمان وحدت آفریقا، در ساختار جدید نیز حضور نیافت. البته در حال حاضر دو کشور موریتانی و گینه به‌دلیل کودتاهایی که در این کشورها در سال 2008 اتفاق افتاده است، از اتحادیه تعلیق شده‌اند. این تعلیق در راستای اهداف اعلام شده منشور پایه‌گذار اتحادیه قرار دارد که استفاده از زور را برای رسیدن به قدرت منع می‌کند. این دو کشور تا زمانی که شرایط حاکمیت شان به حالت عادی قدرت دمکراتیک بازنگردد، در حالت تعلیق باقی می‌مانند.
نهادهای اتحادیه آفریقا
اتحادیه آفریقا که به وضوح از همتای اروپایی اش و سازمان ملل دست کم در ساختار شکلی الهام گرفته است، بعد از گذشت 6 سال دارای نهادهایی مانند کنفرانس سران، شورای اجرایی، کمیسیون، پارلمان آفریقایی ( مشورتی)، شورای صلح و امنیت ( شامل 15 عضو)، شورای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مشورتی)، دادگاه عدالت، دادگاه حقوق بشر و ملت‌ها، کمیته‌های فنی و دائمی و نهادهای مالی است که برای مسائل و موضوعات مختلف قاره چاره اندیشی می‌کنند و به ارائه راهکار می‌پردازند.
اتحادیه آفریقا همچنین به مانند اتحادیه اروپا دارای رئیس دوره‌ای است که اکنون این ریاست در اختیار تانزانیاست اما قدرت اجرایی در اتحادیه در اختیار رئیس کمیسیون اجرایی آن است که به همراه اعضای کمیسیون برای دوره‌های چهارساله انتخاب می‌شوند. هم‌اکنون ژان‌پینگ، وزیر امور خارجه سابق گابن در سال‌های متمادی که دیپلمات کارکشته‌ای در سطح بین‌الملل محسوب می‌شود، رئیس کمیسیون است و پیش از وی نیز آلفا عمر کوناره، رئیس‌جمهور سابق جمهوری مالی، این مسئولیت را به‌عهده داشته است.
اتحادیه آفریقا به جز سیاستگذاری‌های کلی و ارائه صورت کار و فعالیت به اعضا، به منظور پیشبرد اهداف مشترک سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، در سال‌های اخیر به‌خصوص در عرصه‌های مداخله‌های صلح‌جویانه با هدف برقراری حکومت قانون در سطح آفریقا موفق بوده است. بهترین نمونه‌های مداخله اتحادیه در این حوزه را باید در توگو در سال 2005، در بوروندی، آفریقای مرکزی، موریتانی و البته در سودان و سومالی با اعزام نیروهای پاسدار صلح به دو کشور اخیر جست‌وجو کرد.
در بحث اقتصادی اتحادیه آفریقا با ارائه برنامه نپاد ( مشارکت نوین برای توسعه) به‌عنوان مانیفست اقتصادی‌اش، جلوه تازه‌ای از ابتکار عمل آفریقایی را به نمایش گذاشت. این طرح که براساس آن صلح و دموکراسی به‌عنوان پیش‌شرط‌های توسعه مطرح شده‌اند، به زبان ساده از اشتیاق آفریقا برای پذیرش شرکای جدید حکایت می‌کند؛ شرکایی غیر از کشورهای استعمار‌گر سابق و کشورهای صنعتی که به مواد اولیه ارزشمند آفریقا چشم دوخته‌اند؛ شرکایی مانند چین که در سال‌جاری میلادی میزان مبادلات خود با آفریقا را به بیش از 105 میلیارد دلار ارتقا داده است تا رشد متوسط 30درصدی را در این حوزه از سال 2000 به این طرف به ثبت برساند؛
شرکایی مانند ترکیه، هند و برزیل که برخی از آنها بعد از تحکیم مبادلات اقتصادی‌شان با آفریقا درصدد توسعه روابط سیاسی شان با ایجاد سفارتخانه‌های مقیم برآمده‌اند. این شرکای جدید که می‌توان با اغماض ایران را نیز در زمره آنها دانست، در دوازدهمین اجلاس اتحادیه آفریقا در آدیس‌آبابا به‌عنوان ناظر حضور دارند.
اجلاس دوازدهم و ایران
در اجلاس دوازدهم به جز بحث اصلی توسعه زیرساخت‌ها که طی آن بیشتر به موانع توسعه در آفریقا و دعوت از شرکا برای مشارکت بیشتر در این بخش پرداخته خواهد شد، آخرین وضعیت سیاسی کشورهایی مانند جمهوری دمکراتیک کنگو، سومالی، موریتانی، گینه و زیمبابوه نیز مورد بررسی و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. با توجه به محور اصلی اجلاس و نظر به اینکه ایران در زمینه‌های ساخت و ساز و توسعه، اعم از راه‌سازی، فرودگاه‌سازی، نیروگاه‌سازی، توسعه شبکه‌های آب و برق و...، از توان بالای صادرات خدمات فنی و مهندسی بهره می‌برد، این اجلاس می‌تواند فرصت مناسبی برای تحکیم روابط کشورمان با کشورهای عضو اتحادیه آفریقا باشد.
کشورمان به‌عنوان عضو ناظر در این اجلاس حاضر است و علاوه بر مباحث معمول آن، رایزنی برای تدارک اجلاس سران آفریقا و ایران را نیز که قرار است در همین سال 2009 در تهران برگزار شود، در دستور کار دارد. پیش از این کشورمان در اجلاس قبلی در شرم‌الشیخ، به‌عنوان یکی از چند شریک راهبردی آفریقا معرفی شده است و اگر برخی سنگ‌اندازی‌ها و مانع تراشی‌های کشورهایی مانند لیبی و مصر مانع نشود، دیپلمات‌های کشورمان می‌توانند زمینه را برای برگزاری موفق اجلاس ایران و آفریقا در کشورمان فراهم کنند.
با این حال در آنچه به روابط ایران و آفریقا مربوط می‌شود، کشورمان حتی قبل از برگزاری هر گونه اجلاسی، به شناخت بیشتر و واقعی‌تر قاره بزرگ آفریقا نیاز دارد؛ قاره‌ای که فرصت‌های بی‌نظیری برای تبدیل شدن به یک متحد سیاسی قدرتمند در عرصه معادلات بین‌المللی و یک شریک تجاری و اقتصادی دائمی در اختیار ما قرار می‌دهد و بعد از پیروزی انقلاب بارها در عرصه‌هایی مانند تصویب قطعنامه‌های حقوق بشری، برادری‌اش را به ایران ثابت کرده است.
با این حال ساده لوحی است اگر فکر کنیم این فرصت‌ها جاودانه هستند و هر بار و هر زمانی که ما بخواهیم می‌توانیم آنها را عینی کنیم. این عین واقعیت است که آفریقا 50 سال بعد از تثبیت اولین استقلال‌ها، به سرعت پخته‌تر می‌شود و 53 کشور آفریقایی با ایجاد یک بلوک محکم، توان فوق‌العاده‌ای در چانه زنی‌های سیاسی در مجامع بین‌المللی را به تصویر می‌کشند. به علاوه بازار مصرف بالغ بر 800 میلیونی و منابع کم نظیر انرژی و معدنی، در عرصه اقتصادی نیز آفریقا و اتحادیه آفریقا را به بازیگری مهم در عرصه بین‌المللی تبدیل کرده است و از این لحاظ کشورهای کوچک و بزرگ جهان به رابطه محکم‌تر و همه جانبه‌تر با آفریقا چشم دوخته‌اند و درصورت تعلل، فرصت‌های رابطه و پیوند مرتبا کاهش می‌یابد و کمرنگ می‌شود.
