به گونه‌ای که کارشناسان درباره آثار و پیامدهای منفی آن بر سلامت شهروندان اظهار نگرانی می‌کنند.
دکتر محمد جعفر ملکوتی، رئیس مؤسسه تحقیقات آب وخاک کشور و چهره ماندگار سال87 و دکترثوابقی فیروزآبادی رئیس دانشکده مهندسی آب و خاک دانشگاه تهران و دکتر علی اکبر حاج آقا محمدی فوق تخصص گوارش و کبد در گفت‌وگو با همشهری در باره سرطان‌زابودن میوه‌ها و سبزیجات پرورش‌یافته با کودهای شیمیایی سخن می‌گویند.
دکتر محمدجعفر ملکوتی، چهره ماندگار سال87 به همشهری می‌گوید: طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (7002)، رتبه بهداشتی جامعه ایران بسیار پایین (122) است که علت اصلی آن سوء‌تغذیه و نهایتا عدم رعایت اصول مصرف بهینه کود در مزارع و باغ‌هاست و وجود میوه‌ها و سبزیجات به‌ظاهر درشتی که فاقد طعم و خاصیت‌های چند دهه پیش خود است، ناشی از استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات و باقی‌ماندن ترکیبات آنها در محصولات است.
وی می‌افزاید: یارانه 008 میلیارد تومانی دولت به کود و سموم دفع آفات در حقیقت دادن یارانه به یک سم مهلک و مخاطره‌انگیز برای سلامت جامعه است.
به گفته وی با اطمینان می‌توان اذعان داشت که بسیاری از سبزیجات و میوه‌ها، به نیترات و کادمیم به‌عنوان ٢عامل بیماری‌زا و سرطان‌زا آلوده است.
این در حالی است که قانون مصوب سال87 برای دادن یارانه به کودهای آلی که ضرری برای انسان و محیط زیست ندارد هنوز اجرایی نشده است.
به بیان دکتر ملکوتی همبستگی تنگاتنگی بین سلامت خاک و امنیت غذایی وجود دارد. امروزه علت شیوع انواع بیماری‌ها را در پایین بودن کیفیت خاک‌های زراعی و برنگرداندن مجدد عناصر غذایی برداشت‌شده از خاک، به‌ویژه ریزمغذی‌ها می‌دانند.
رابطه خاک ، گیاه و انسان
دکتر ملکوتی که با اصلاح فرمول کود، موفق به کسب مقام نخست کشاورزی آکادمی علوم جهان سوم شده می‌افزاید: تحقیقات 03 ساله ما ثابت کرده است که رابطه تنگاتنگی بین خاک سالم، گیاه سالم و انسان سالم وجود دارد و منشأ اکثر کمبودها و بیماری‌های انسانی به سوء‌تغذیه برمی‌گردد.
تغذیه نامتعادل گیاهی که متأسفانه امروزه گریبانگیر بخش کشاورزی ما شده است، منجر به ایجاد عوارض زیادی در جامعه ایرانی مانند ریزش مو، بداخلاقی، سرماخوردگی‌های مزمن، کم‌حوصلگی، خستگی مفرط، درد مفاصل، پوسیدگی دندان، کوتاهی قد، افسردگی، کم خونی، ایمنی پایین بدن و سرطان‌های دستگاه گوارش شده است.
به گفته وی با وجود اصلاح فرمول کود، با اعمال سیاست‌های نادرست از سال83 کود اوره- فسفر کود اصلی مورد استفاده در کشاورزی شد.
کودهای فسفر وارداتی به‌دلیل داشتن کادمیم به میزان 03 میلی‌گرم در کیلوگرم کود از نظر سلامت مناسب برای استفاده نیست درحالی که در سال85 دو برابر میزان بهینه مصرف یعنی یک میلیون تن وارد شد و به تبع آن 30 تن کادمیم اضافه وارد محصولات کشاورزی و آب‌های زیرزمینی شد که اگر میزان آن در انسان به02 میلی‌گرم برسد کلیه‌های انسان از کار می‌افتد و اگر در مقادیر کم و به‌تدریج وارد بدن شود موجب سرطان و کوتاهی قد می‌شود؛
این در حالی است که محصول کارخانه‌‌های داخلی تولید کود که فاقد کادمیم است در چند سال گذشته یا تعطیل و یا محصول آن صادر شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که «فکر می‌کنید بیماری‌های جدید چگونه به وجود آمده و چرا سرطان‌ها زیاد شده است؟» می‌گوید: به علت مصرف بی‌رویه کودها و سموم دفع آفات شیمیایی و اینکه نمی‌دانیم چه موقع اثر آن در محصولات از بین می‌رود.
به نظر من اگر کود وارد نکنیم و از کودهای تولیدی استفاده کنیم به مقدار بسیار زیادی به محیط زیست و سلامت خود کمک کرده‌ایم.
برای اینکه از مصرف بی‌رویه کود جلوگیری کنیم باید یارانه را از کودها برداریم. دولت کودهای اوره - فسفات را با یک‌ششم هزینه وارداتی در اختیار کشاورزان می‌گذارد و کشاورزان نیز به‌طور بی‌رویه از این کودها استفاده می‌کنند چراکه ارزان و در دسترس است؛
در حالی که این یارانه باید صرف تولید بهتر و باکیفیت‌تر محصول شود. بیش از 80درصد کودهای مصرفی در کشاورزی را کود اوره- فسفر تشکیل می‌دهد و این ترکیب شیمیایی اکنون تبدیل به بزرگ‌ترین سم مهلک جامعه ما شده است؛
چراکه استفاده زیاد از این کودها به‌دلیل داشتن کادمیم و نیترات، باعث سرطان‌زایی می‌شود.
در واقع این عناصر و ترکیبات، جذب محصولات کشاورزی، سبزیجات و به‌ویژه سبزیجات غده‌ای مثل سیب‌زمینی و پیاز می‌شود؛
به همین دلیل در بیشتر اوقات متأسفانه میزان کادمیم و نیترات در محصولات کشاورزی و سبزیجات بسیار بیشتر از سطح استاندارد است و این محصولات، طعم خوب و کیفیت بالای قدیم را ندارد.
کود سرطان‌زا
وی پس از برشمردن موارد نادیده‌گرفتن توصیه‌های کارشناسان توسط دولت تصریح می‌کند: با کمک بخش خصوصی و برای جلوگیری از ابتلا به سرطان در نتیجه تجمع نیترات در بدن، کود اوره با پوشش گوگردی تولید شد که به‌دلیل عدم حمایت دولت، کارخانه آن تعطیل شد.
ما چند سال پیش به معاونت ترویج کشاورزی توصیه کردیم که در انتخاب تولیدکننده نمونه تنها کمیت و میزان برداشت در هکتار را در نظر نگیرند بلکه کمیت را در کنار کیفیت بسنجند و براساس آن کشاورز نمونه را انتخاب کنند؛
حتی ما پیشنهاد سنجش رایگان کیفیت سبزیجات را با ارزیابی میزان کادمیم و نیترات در آنها داده بودیم اما در کمال تأسف هیچ توجهی به پیشنهادهای ما نشد و حتی خود دست‌اندرکاران هم اهمیتی به این موضوع نمی‌دهند و میزان این ترکیبات سرطان‌زا را در محصولات نمی‌سنجند که نتیجه آن افزایش ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر سیاست‌های توسعه پایدار اظهار می‌کند: متأسفانه با تغییر مدیریت اجرایی کشور، کارهای زیربنایی انجام‌شده در بخش مصرف بهینه کود نیمه‌کاره رها شد و چند سال است که به تعطیلی گراییده است؛
با این حال من امیدوارم با رعایت اصول مصرف بهینه کود در مزارع و باغ‌ها، افزون بر افزایش 25درصدی عملکرد، کیفیت محصولات کشاورزی و به تبع آن سطح سلامت افراد جامعه نیز ارتقا یابد و با عملی‌کردن امر غنی‌‌سازی در مزارع و باغ‌ها، علاوه بر نیل به تولید پایدار، خودکفایی نسبی و تولید محصولات سالم، رتبه بهداشتی جامعه ایران که در حال حاضر متأسفانه بسیار پایین است، ارتقا یافته حداقل 2 رقمی شود.
دکترثوابقی فیروز آبادی، رئیس دانشکده مهندسی آب و خاک دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با همشهری یادآور می‌شود: مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی در اراضی کشاورزی سبب افزایش غلظت نیترات در آب‌های زیرزمینی و شرب، کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و افزایش بیماری‌های سرطانی در کشور می‌شود.
نظارت بی‌نظارت
دکتر علی‌اکبر حاج‌آقامحمدی فوق‌تخصص گوارش و کبد مرکز آموزشی - درمانی بوعلی‌سینای قزوین نیز در همین باره به همشهری می‌گوید: یکی از عوامل تجمع بیش از حد نیترات در بدن، مصرف بیش از حد کودهای نیتراته است که هم از طریق مصرف سبزیجات و صیفی‌جات و هم از طریق آب‌های آلوده زیرزمینی وارد بدن می‌شود که یک عامل مهم در بروز سرطان معده است.
نیترات واردشده به بدن توسط میکروب‌های معده تبدیل به ترکیب نیتروز آمین می‌شود که یک ماده سمی خطرناک و سرطان‌زاست.
وی با اشاره به این موضوع یادآوری می‌کند که در کشورهای پیشرفته با نظارت سختگیرانه بر مصرف بهینه کود و کنترل و سنجش دقیق از ورود یا مصرف محصولات و سبزیجاتی که میزان این ترکیبات خطرناک در آنها بیش از حد استاندارد است جلوگیری یا آنها را معدوم می‌کنند؛ در حالی که در ایران نظارتی بر میزان مصرف کود نمی‌شود.
