نگاه جدی به روابط عمومی در سال‌های اخیر باعث شده اظهارنظرهای گوناگون و گاه متفاوتی در برابر این حرفه قرار گیرد.
از سویی دستورالعمل‌های بازدارنده در مورد انتشار نشریات داخلی دستگاه‌ها و حرکت به سمت نشریات الکترونیکی فرصت‌ها و چالش‌هایی را در این عرصه به‌وجود آورده است و از دیگر سو عدم‌تخصیص بودجه مناسب، روابط عمومی دستگاه‌های زیادی را از حرکت فعالانه باز داشته است.
اهمیت، تنوع و تعدد حوزه‌های فعالیت روابط عمومی در دستگاه‌ها و سازمان‌ها باعث شده تا اخیراً گردهمایی و نشست‌های مختلفی حول محورهای مرتبط با این حرفه برگزار شود.
آنچه در پی می‌آید حاصل گفت‌وگو با دکتر داوود زارعیان رئیس انجمن متخصصان روابط عمومی است.
- قبل از هر بحثی در مورد جشنواره بفرمایید چه برنامه‌هایی در آن دنبال شد؟
جشنواره انتشارات روابط عمومی در 5 بخش برنامه ریزی شده بود. کارگاه‌های آموزشی که با 3 موضوع خبرنویسی مدرن، کاربرد عکس در انتشارات و انتشارات الکترونیک تدارک دیده شد و جمعاً در این 3 کارگاه حدود 300 نفر شرکت داشتند.
سمینار علمی که به بررسی جایگاه انتشارات در روابط عمومی، تکنیک‌های تهیه خبر و گزارش و پادکست در روابط عمومی توجه داشت. بخش سوم نمایشگاه انتشارات روابط عمومی‌ها بود که در آن 60 شرکت و سازمان کارهای انتشاراتی خود را به نمایش گذاشتند.
قسمت بعدی بخش رقابتی جشنواره در زمینه پوستر، بروشور، کاتالوگ، کتاب، نشریه داخلی، سایت و اینترانت بود که 193 واحد روابط عمومی با بیش از هزار اثر در آن حضور داشتند. البته لازم به ذکر است که در بخش اینترانت اثری به دبیرخانه ارسال نشد.
در نهایت بخش ویژه جشنواره یعنی بزرگداشت استاد علی میرسعید قاضی بود. وی از اساتید و پژوهشگران قدیمی حوزه روابط عمومی است و تاکنون خدمات ارزنده علمی و اجرایی بسیاری در این عرصه از خود به جا گذاشته است.
- تعداد واحد‌های روابط عمومی شرکت‌کننده در جشنواره گویای استقبال نه‌چندان مناسب این واحدها از جشنواره نیست؟!
خب، روابط عمومی اکثر وزارتخانه‌ها امکانات انتشاراتی خاصی در حد شرکت در بخش رقابتی ندارند اما سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ و توانمند در جشنواره حضور داشتند.
توان روابط عمومی وزارتخانه‌ها با توجه به بودجه و یک سری مقرراتی که در آنجا وجود دارد نسبت به شرکت‌ها کمتر است.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد که روابط عمومی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هایی که به شکل کاملاً دولتی اداره می‌شوند توان محدودتری در عرصه رقابت با شرکت‌های خصوصی دارند و اصولاً این قبیل سازمان‌ها در جشنواره شرکت نکرده‌اند.
از طرفی جشنواره آن طور که باید جا نیفتاده است و امیدواریم در دوره‌های آینده شاهد استقبال گسترده‌تری از جشنواره باشیم.
- بخشنامه دولت به دستگاه‌ها در مورد توقف انتشار چند نشریه داخلی در یک سازمان و نیز جایگزینی نشریات چاپی با نشریات الکترونیکی چه فرصت‌ها و چالش‌هایی را در این عرصه به‌دنبال دارد؟
این بخشنامه هنوز اثر خود را در سازمان‌ها نگذاشته است اما به عقیده من به هر میزانی که رسانه‌ها و انتشارات الکترونیک پیشرفت می‌کند به همان میزان نیز نیاز به رسانه‌های مکتوب وجود دارد.
رسانه‌های مکتوب تاریخ ماندگار یک سازمان، یک کشور و یک فرهنگ است و نمی‌توان آن را به راحتی کنار گذاشت. عرصه‌هایی که آنی و فوری است و ماندگاری آنها اهمیت زیادی ندارد می‌تواند الکترونیک باشد؛ اما اینها به این معنی نیست که ما می‌توانیم انتشارات یا اطلاع رسانی مکتوب چاپی را نادیده بگیریم.
- به جشنواره برگردیم. با توجه به اینکه حرفه روابط عمومی در دنیا به سمت فعالیت‌های برنامه ریزی شده و عملی حرکت می‌کند آیا ارزیابی پوستر و کاتالوگ و حتی سایت در جشنواره گویای عقب ماندگی ما در این حرفه نیست؟ افکار عمومی و مباحثی کلان در عرصه روابط عمومی دنیا موضوع بحث و مناظره نشست‌های روز دنیاست آیا ما همچنان باید به ارزیابی روابط عمومی‌های خود در این بخش‌ها بپردازیم؟
من موافقم که سنجش و ارزیابی روابط عمومی باید در کل انجام شود آن هم نه در فنون بلکه در برنامه. اما ما در جشنواره انتشارات نگاه تخصصی به یک رشته داریم. آن هم رشته‌ای که در روابط عمومی‌ها پرهزینه است و عموماً واحد‌های روابط عمومی در سال حداقل یک بروشور دارند یا نشریه داخلی تولید می‌کنند.
به همین دلیل این زمینه از فعالیت روابط عمومی‌ها را تحت ارزیابی و بررسی قراردادیم تا بتوانیم به ارتقای آن کمک کنیم. انجمن ما نمی‌تواند به تنهایی عرصه‌های مختلف روابط عمومی را مورد سنجش قرار دهد زیرا از توان ما خارج است اما سعی کردیم نگاهمان را حرفه‌ای کنیم و با تخصصی که انجمن در این زمینه دارد بخش انتشارات را مورد بررسی قرار دادیم.
- دولت نهم حجم بالایی از تولید و انعکاس اخبار را به‌خود اختصاص داده است. با این وجود عده‌ای معتقدند نقص اطلاع رسانی در دولت به چشم می‌خورد. عوامل آن چیست؟
در این مدت تعداد اخبار منعکس شده زیاد بود اما آیا کیفیت و زمان ارسال اخبار مناسب بود؟! به‌عنوان مثال زمانی که بحث بحران افزایش قیمت چای در کشور مطرح نبود آیا اطلاع رسانی در زمینه چای و قند خوب بود؟! اما وقتی بحرانی ایجاد شد و عده‌ای منافع خود را به‌دست آوردند و بعد ما اطلاع رسانی کردیم قطعاً نباید انتظار اثرگذاری مناسب خبر ارائه شده را داشته باشیم.
برخی اخبار نیز تدافعی بود؛ به این معنی که از طرف مخالف دولت موضوعی بیان می‌شد و اخبار بعدی در ادامه به دفاع از آن موضوع می‌پرداخت.
رامتین فرزاد
