حتما به ياد داريد كه طي 2سال اخير چه فرونشست‌هايي در تهران به‌وقوع پيوسته و چه مشكلاتي را به‌ويژه در مناطق جنوبي و جنوب غربي شهر به‌وجود آورده‌اند. در اين بين آنگونه كه آمار سازمان مديريت بحران شهر و دستگاه‌هاي ثبت فرونشست نشان مي‌دهد دشت تهران به‌طور ميانگين روزانه يك‌ميلي‌متر فرونشست مي‌كند. آسيب‌رساني به شريان‌هاي حياتي، فرسودگي شبكه آبرساني و در نتيجه آن هدررفت آب، برداشت‌هاي بي‌اندازه از سفره‌‌هاي زيرزميني آب، ساختمان‌هاي مسكوني، اداري و تجاري ازجمله پيامدهاي فرونشست‌هاي پي در پي زمين در تهران است.
به‌طور جزئي‌تر مي‌توان گفت كه حدود ۲۵ كيلومتر از طول كمربندي آزادگان، حدود ۲۸ كيلومتر از طول اتوبان قم، حدود ۲۱ كيلومتر جاده ساوه و بزرگراه بهشت زهرا كه همگي اين نقاط به‌عنوان اصلي‌ترين محورهاي جابه‌جايي كالا و مسافر در استان تهران شناخته مي‌شوند، با پتانسيل فرونشست مواجه هستند. خروجي‌هاي راه‌آهن تهران-جنوب و تهران- تبريز، شاخه‌هاي جنوبي مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر حضرت امام خميني(ره)، همچنين بخش‌هايي از خطوط مترو در مركز شهر و نيز بخشي از فرودگاه مهرآباد تهران، در اين محدوده مخاطره‌آميز قرار مي‌گيرد. در كل، حدود ۱۲۰ كيلومتر خط راه‌آهن و ۲۵ كيلومتر از خطوط مترو، حدود ۲۰۰ كيلومتر اتوبان‌هاي بين‌شهري، حدود ۲۳۰۰ كيلومتر راه‌ها و معابر شهري و بين‌شهري اصلي و فرعي، ۲ انبار مواد نفتي و سوختي و ۴۴ جايگاه پمپ بنزين، ۱۵ جايگاه پمپ گاز، ۷ ايستگاه گاز، ۳۰ كيلومتر طول لوله نفت و نيز بيش از ۷۰ كيلومتر خطوط فشار قوي و بيش از ۲۰۰ كيلومتر خطوط اصلي گاز در محدوده فرونشست تهران قرار دارد.
به هر ترتيب طبق پژوهش‌ها و آمار دشت تهران تا ١٠سال آينده، ٣.٦ متر فرونشست مي‌كند البته اين دشت در بيرون از پايتخت واقع شده اما بايد به اين موضوع نيز توجه شود زيرا روي كل شهر تأثير مي‌گذارد و نشان مي‌دهد كه سطح آب‌هاي زيرزميني به‌شدت در حال كاهش است و هر آن يك‌فرونشست زمين در بخشي از شهر مي‌تواند رخ دهد. براي جدي بودن اين مسئله نيز بد نيست نگاهي به آمارهاي جهاني انداخت؛ آنطور كه آمار نشان مي‌دهد فرونشست زمين در تهران 90برابر حد بحران اتحاديه اروپاست و پايتخت ايران با 36سانتي‌متر فرونشست سالانه بين كشورهاي جهان ركورددار است. بنابراين در وهله اول بايد با كنترل آب‌هاي زيرزميني از وقوع بيشتر فرونشست زمين پيشگيري كرد. اين موضوع نيز يك‌هماهنگي بين نهادهاي مختلف ازجمله وزارت نيرو و سازمان آب را مي‌طلبد تا برداشت‌هاي بي‌رويه و غيرمجاز آب از منابع زيرزميني پايان يابد. اينطور كه احمد صادقي، رئيس سازمان مديريت بحران شهر تهران و جواد ميبدي، مديركل دفتر نظام‌هاي بهره‌برداري و حفاظت آب و آبفاي وزارت نيرو تأكيد دارند جايگزيني پساب با چاه‌هاي كشاورزي در دشت‌هاي ممنوعه، تقويت و استقرار گروه‌هاي گشت و بازرسي، تهيه و نصب كنتور حجمي و هوشمند آب و برق، اطلاع‌رساني و ايجاد سامانه كنترل و نظارت و انسداد چاه‌هاي فاقد پروانه نيز بايد براي جلوگيري هرچه بيشتر فرونشست دشت تهران مورد اهميت قرار بگيرد چراكه هيچ دستاورد ديگري در وضعيت فعلي نمي‌تواند جلوي اين بحران را بگيرد. اينطور كه صادقي گفت هر آنچه از نظر مطالعاتي، نرم‌افزاري و سخت‌افزاري براي زلزله به‌عنوان يك‌اتفاق ناگهاني به‌كار گرفته مي‌شود در مورد فرو نشست زمين چندان توجيه كاربردي ندارد چراكه مي‌توان با يك‌مديريت صحيح جلوي اين بحران را كه هر روز شهر را تهديد مي‌كند، گرفت. بنابراين بايد با توجه به آسيب‌هايي كه برداشت‌هاي بي‌رويه آب از منابع زيرزميني به شهر مي‌رساند، از چنين مسئله‌اي جلوگيري كرد. به جاي آن بايد براي تقويت بخش مربوط به بازچرخاني آب به روش تصفيه فاضلاب‌ها و استفاده از پساب آنها براي آبياري فضاي سبز و مزارع اقدام كرد.
نظر شما