مقام‌هاي تركيه مي‌گويند جنگنده روسيه حريم هوايي تركيه را نقض كرده و مسكو اين مسئله را رد كرده است. در تمامي روزها و ماه‌هاي گذشته به‌ويژه با آغاز عمليات نظامي مسكو همه شاهد جنگ لطفي تركيه و روسيه بوده‌اند. احمد داوود اوغلو، نخست‌وزير تركيه يك روز پيش از اين حادثه در گفت‌وگو با خبرنگاران با زبان تهديد اعلام كرد كه اين كشور حاضر به انجام «هرنوع اقدام لازم» در داخل سوريه براي حفاظت از گروه‌هاي تركمن مخالف دولت سوريه است.
اتفاقا حادثه سوم آذر ماه هم در همين منطقه اتفاق افتاده كه درباره آن تنش بسياري وجود داشته است. رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه هم بارها به‌عنوان تكرار نقض حريم هوايي طي روزهاي گذشته به روسيه تاخته است و حتي سفير مسكو در تركيه توسط وزارت امور خارجه اين كشور احضار شده است.
اما براي نخستين بار نيست كه بر سر مسئله سوريه، 2 كشورتركيه و روسيه به اين نقطه بحراني مي‌رسند. در 4سال گذشته اختلاف‌هاي دوطرف به‌صورت جدي ادامه داشته و پس از اين هم به‌خاطر منافع متفاوت دوطرف اين مسئله باز هم وجود خواهد داشت. حادثه روز گذشته به‌طور حتم يك مسئله مهم است كه به اوج رسيدن اين تنش‌ها را نشان مي‌دهد. بعد از دوران جنگ‌سرد براي نخستين بار در جهان است كه يكي از اعضاي ناتو به جنگنده‌اي از روسيه حمله كرده و اين مسئله‌اي حساس به‌حساب مي‌آيد.
با وجود اين آنطور كه بعضي‌ها مي‌گويند اين برخورد باعث رخ دادن يك جنگ جهاني سوم نخواهد شد. بدون شك ناتو در بيانيه خود نقض حريم هوايي يكي از اعضاي خود را با تأكيد بر حمايت از تركيه محكوم مي‌كند اما در دوره فعلي همه مي‌دانند كه همه‌‌چيز به سوي تنش‌زدايي براي مقابله با داعش پيش مي‌رود. حتي خود رجب طيب اردوغان هم هفته گذشته از حضور پوتين در اجلاس گروه20 در آنتاليا هيجان زده بود و تلاش داشت آبي‌بر‌آتش اختلاف‌ها با روسيه بريزد.
اما تاختن مقام‌هاي تركيه چند روز پس از پايان اين اجلاس عليه روسيه و اتفاق روز گذشته نشان مي‌دهد كه رئيس‌جمهور روسيه كه حالا كشورش وارد جنگي تمامي عيار با گروه‌هاي تروريستي حاضر در سوريه شده حاضر به پذيرفتن خط و روش آنكارا نشده است. مقام‌هاي تركيه از زمان آغاز بحران سوريه همواره بر تغيير رژيم در اين كشور و سرنگون كردن حكومت بشار اسد پافشاري داشته‌اند؛
حتي زماني كه آمريكايي‌ها از لزوم تشكيل دولت انتقالي و فرصتي براي برگزاري انتخابات طي مذاكرات وين حرف زدند. اين كشور به همين‌خاطر اصرار دارد كه گروه‌هايي كه دست به عمليات مسلحانه عليه ارتش سوريه مي‌زنند آزادانه رها شوند تا به فعاليت‌هاي خود برسند؛مسئله‌اي كه پوتين هم روز گذشته در واكنش خود به آن اشاره داشت.
تركيه هر چند همواره به دنبال آن بوده كه ماده 5 معاهده ناتو را (كه حمله به يكي از متحدان را حمله به كل ناتو حساب مي‌كند) مورد استفاده قرار دهد اما مقام‌هاي اين كشور مي‌دانند كه در موقعيت مناسبي قرار ندارند. پس از حملات پاريس فرانسوا اولاند، رئيس‌جمهور فرانسه به‌عنوان يكي از اعضاي ناتو از پوتين خواست تا به تشكيل ائتلافي بزرگ عليه داعش كمك كند. روابط گسترده تجاري تركيه و روسيه را هم بايد به خوبي مدنظر داشت.
روسيه دومين شريك تجاري تركيه است و آنكارا براي تأمين 60درصد گاز مورد نياز خود به مسكو وابستگي جدي دارد. تركيه و روسيه طي همين سال‌ها چندين توافق ازجمله براي لغو ويزا و افزايش حجم مبادلات تجاري به بيشتر از 32.7ميليارد دلار امضا كرده‌اند. روسيه علاوه بر اين با امضاي قرارداد احداث نيروگاه هسته‌اي به ارزش بيشتر از 20ميليارد دلار در تركيه، سرمايه‌گذاري هنگفتي در بخش انرژي اين كشور داشته است.
همه اظهارنظرهاي روز گذشته هم نشان مي‌دهد كه دوطرف به‌دنبال افزايش بيشتر تنش‌ها و كشاندن آن به يك تقابل نيستند. يك مقام تركيه به خبرگزاري رويترز گفته كه هدف قرار دادن هواپيماي سوخوي روسيه، اقدام عليه هيچ كشور خاصي نبوده و پوتين هم هر چند اقدام آنكارا را محكوم كرد و اين كشور را حامي تروريست‌ها خواند اما در حرف‌هايش نگذاشت كه آتش اختلاف‌ها شعله‌ور‌تر شود.
تنش ميان تركيه و روسيه جدي است و بدون شك مسكو به اين مسئله در جايي واكنش نشان خواهد داد.
شايد هيچ وقت هم رابطه تركيه و روسيه به دوران قبل از ماجراي سوريه بازنگردد. پوتين اما وقتي وارد نبرد با گروه‌هاي تروريستي در سوريه شد مي‌دانست كه جنگي تمام عيار در پيش رو دارد و تلفات، جزئي از هر جنگ است. اردوغان و پوتين شبيه به هم هر كدام بيشتر از يك دهه است كه در قدرت هستند و با تجربه‌اي كه دارند مي‌دانند كه بايد تنش را در همين نقطه نگه دارند. بحراني‌تر شدن اوضاع در شرايط فعلي به نفع هيچ‌كدام از دوطرف نيست و منافع تركيه و روسيه را تأمين نمي‌كند.
نظر شما