همانطور كه مقام‌هاي ايراني اعلام كرده بودند براي نخستين‌بار تاريخ مشخصي براي انتشار گزارش درباره پي‌ام‌دي مشخص شده است. از مذاكرات لوزان با فشار غرب مسئله پي‌ام‌دي وارد مذاكرات ايران شد اما در برهه كنوني مقام‌هاي ايران در تلاش هستند اين پرونده گزارش‌هاي جعلي را يك‌بار براي هميشه همزمان با اجرايي شدن توافق احتمالي ببندند. با گرت پورتر، روزنامه‌نگار آمريكايي بلافاصله پس از صحبت‌هاي روزگذشته آمانو با خبرنگاران در وين حرف زديم.
پورتر به‌عنوان يك روزنامه‌نگار تحقيقي ۸ سال براي نوشتن كتاب مشهور خود «بحران ساختگي» وقت گذاشته و براي اين كار هزاران سند مطرح شده عليه ايران را به‌صورت كامل بررسي كرده است. او با تأكيد بر تعيين نقطه‌اي براي پايان مسائل ايران و آژانس اعتقاد دارد كه اين نهاد سازمان ملل بايد راه و روش خود را به‌صورت كامل تغيير دهد.
- يوكيا آمانو به خبرنگاران گفت كه آژانس و ايران به يك توافق كلي رسيده‌اند اما هنوز مسائلي ميان دوطرف حل نشده باقي‌مانده است. فكر مي‌كنيد چه مواردي هنوز ميان دوطرف محل اختلاف است؟
واقعيت اين است در شرايط فعلي نمي‌توان اين مسائل را به‌صورت دقيق گفت اما براساس حرف‌ها و سابقه گذشته، مقام‌هاي آژانس اصرار دارند كه با دانشمندان هسته‌اي ايران حرف بزنند و مقام‌هاي ايران در يك موضع مشخص و صريح به اين درخواست پاسخ منفي داده‌اند. به‌نظر مي‌رسد براي همكاري با آژانس، دولت ايران يك راه‌حل جايگزين ديگر را پيشنهاد داده است و مقام‌هاي ايران قصد دارند كه درباره سؤالات آژانس پاسخ‌هاي خود را به آنها ارائه كنند. من حدس مي‌زنم اين همان توافق كلي است كه آمانو امروز در مقابل خبرنگاران درباره آن حرف زد.
- ايران اما به هيچ وجه اطميناني به آژانس ندارد. از وقتي آژانس با دانشمندان ايراني مصاحبه داشت اطلاعات محرمانه درباره دانشمندان به‌دست سازمان‌هاي اطلاعاتي رژيم صهيونيستي و غرب رسيد كه ترور آنها را به‌دنبال داشت. چطور مي‌توان به اين آژانس اعتماد كرد؟
بله، اين يك مشكلي مهم در آژانس است كه اطلاعات محرمانه كشورها از آن به بيرون درز مي‌كند و منجر به ترور دانشمندان هسته‌اي ايران از سوي اسرائيل شده است. به همين‌خاطر است كه مقام‌هاي ايران اجازه مصاحبه با دانشمندان هسته‌اي ايران را نمي‌دهند. آژانس سابقه طولاني در اين مسئله و نفوذ سازمان‌هاي اطلاعاتي دارد. حتي در موارد بسياري از سوي سازمان‌هاي اطلاعاتي غربي آژانس منحرف شده است. اين سابقه‌اي است كه آژانس دارد. من نمي‌دانم چه راه‌حلي براي آن مي‌تواند وجود داشته باشد. آژانس نتوانسته در همه اين سال‌ها مستقل از سياست آمريكا باشد. آنها استقلال ندارند و نتوانسته‌اند مستقل عمل كنند.
- درباره پي‌ام‌دي (ابعاد احتمالي نظامي) در كتاب‌تان آورده‌ايد كه در پرونده آژانس هيچ مدرك و سند مستدلي عليه ايران وجود ندارد. چرا پس بارديگر روي آن تأكيد مي‌شود؟
آژانس ابزار آمريكا در طول اين سال‌ها بوده است. آژانس بايد بارديگر معيارها و موازين خودش را مورد بررسي قرار دهد. توطئه‌هاي مختلفي با دستكاري اطلاعات و پرونده‌سازي عليه ايران و آنچه پي‌ام‌دي خوانده مي‌شود طي سال‌هاي گذشته صورت گرفته است. اين مسئله حساس و مهم است. شايد به‌عنوان قدمي لازم باشد آمانو از آژانس برود. اين روند هر چند از زمان البرادعي شروع شد اما آمانو به هر حال انتخاب آمريكايي‌ها به‌حساب مي‌آيد. حتي درصورت اعلام توافق بايد اين مسئله را حل كرد.
- ايران چطور مي‌تواند در اين شرايط به آژانس اطمينان كند؟
به‌نظرم آژانس بايد استقلال بيشتري از خود نشان دهد و وابستگي گذشته را در چندين سال گذشته نداشته باشد. از سال۲۰۰۹ همانطور كه در كتابم بحران ساختگي آورده‌ام آژانس هيچ استقلالي از آمريكا نشان نداده است. آژانس در‌واقع حامي سياست آمريكا براي فشار به ايران بوده است. اين مسئله بايد تغيير كند تا بتواند حل شود. فكر كنم موقعيت توافق هسته‌اي ايران موعد مناسبي است كه گذشته كنار گذاشته شود و آژانس به‌خودش بيايد و به‌عنوان ابزار از سوي آمريكا مورد استفاده قرار نگيرد.
- به‌نظرتان در چنين شرايطي مسائل ايران با آژانس به‌ويژه مسئله پي‌ام‌دي مي‌تواند حل شود؟
اين مسئله قابل دستيابي است. به شرطي كه دوطرف اراده سياسي لازم را داشته باشند. هر دو طرف مي‌دانند بايد به هر حال به يك نقطه پايان براي گذشته برسند. يقين دارم كه ايراني‌ها آماده هستند تا توضيحات لازم را ارائه كنند و از سوي ديگر همانطور كه گفتم آژانس بايد اطلاعات جعلي گذشته را كنار بگذارد. به‌عنوان يك محقق هر كدام از مسائلي كه از سوي آژانس مطرح شده را مورد تحقيق قرار دادم و گفته‌ام كه هيچ سند و مدركي درباره آنها وجود ندارد. همه مسائل مطرح شده در پي‌ام‌دي جعلي است.
- در كنار مسئله پي‌ام‌دي به‌نظر مي‌رسد اكنون مسئله اختلاف‌ها ميان 6قدرت جهاني در مذاكره با ايران هم وجود دارد؟
به‌طور حتم اينطور است. كشورهاي1+5 اختلاف‌هاي جدي دارند و هر كدام به‌دنبال اهداف خود هستند. مذاكره‌كنندگان ايران اما وحدت رويه و روند خوبي داشته‌اند. اكنون اما وقت آن است كه اعضاي 1+5 اختلاف‌هاي خود را كنار بگذارند تا به يك راه‌حل مشترك با ايران برسند.
- اما به‌نظر مي‌رسد غربي‌ها يك وابستگي عاطفي با تحريم‌ها پيدا كرده‌اند و فكر مي‌كنند درصورت لغو تحريم‌ها هيچ‌چيز ديگر در دست نخواهند داشت؟
واقعاً اينطور است. سازوكار تحريم‌ها بسيار پيچيده بوده و وزارت خزانه‌داري آمريكا يك پاي اصلي آن است. در دولت آمريكا آنهايي كه تحريم را دنبال كرده‌اند قدرت بسياري دارند. كاخ سفيد، وزارت امور خارجه آمريكا و وزارت خزانه‌داري اين كشور به همين‌خاطر در طول همه مذاكرات، خيلي علاقه داشته‌اند كه بخشي از تحريم‌ها را همچنان نگه‌دارند كه بتوانند از آن بار ديگر استفاده كنند. طرف ايراني اما با قدرت اعلام كرده كه تحريم‌ها بايد كامل لغو شوند. غربي‌ها و آمريكا اصلاً دوست ندارند از اين تحريم‌ها جدا شوند اما اكنون وقت تسليم شدن آنهاست.
- كشورهاي عربي و رژيم صهيونيستي به‌شدت از توافق احتمالي ايران و 1+5 دلخور و خشمگين هستند. چه چيزي اين‌قدر آنها را نگران كرده است؟
آنها درصورت توافق هسته‌اي احساس نا‌امني در رابطه خودشان با آمريكا مي‌كنند. سال‌ها آمريكا، عربستان و اسرائيل را مهم‌ترين متحدان خود در خاورميانه ديده و اكنون توافق هسته‌اي وزن آنها را در اين زمينه كم مي‌كند. عربستان به‌ويژه به‌شدت نگران اين قضيه است كه اهميتش را از دست مي‌دهد اما آمريكا مسئول خواسته‌هاي عربستان نيست. رياض و رژيم اسرائيل مي‌دانند كه ديگر توانايي گذشته را براي تأثيرگذاري در سياست خارجي آمريكا عليه ايران نخواهند داشت.
- فرض كنيد توافق هسته‌اي ايران همين حالا اعلام شده است. درباره زرادخانه هسته‌اي اسرائيل چه كاري بايد صورت بگيرد؟
به‌نظرم بايد جهان كاري كند كه اسرائيل مجبور به پيوستن به معاهدات بين‌المللي ازجمله ان‌پي‌تي شود. اين اقدام اگر صورت بگيرد يك قدم بسيار مهم در ثبات و امنيت جهان خواهد بود. مسئله اصلي اين است كه آمريكا و غرب هنوز تمايلي در اين زمينه ندارند. اين مسئله مهمي در جهان است اما واقعيت روي ميز اين است كه هنوز جهان نتوانسته به اين نقطه برسد.
- خبرنگار اعزامي همشهري به وين
نظر شما