بعضی از رانندهگان كه به آنها رانندگان پرخاشگر مي‌گوييم، با توسل به رفتارهای نامتعارف، اقدام به انجام اعمال خلاف مقررات راهنمایی و رانندگی می‌نمایند؛ اعمالی همچون تغییر مسیر ناگهانی و خطرناک، سبقت غیرمجاز، رعایت نکردن فاصله مناسب طولی و عرضی، بوق زدن‌های مکرر، استفاده از نور بالا برای تنبیه دیگران، حرکت سریع و تعقیب و گریز خودرویی، سرعت‌های نا‌بجا، مانور و تغییر مسیر به‌طور مکرر، اشغال طولانی خط سبقت، ترمزهای ناگهانی و مکرر، انحراف از مسیر اصلی و عبور از خط مقابل برای رهایی از ترافیک غیرروان و قانون‌شکنی و دیگر رفتارهای ناپسند همراه با فحاشی و هتاکی به دیگران. از عوامل مؤثر در بروز رفتار پرخاشگرانه رانندگان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صرف زمان، معطلی و کندی ترافیک
- مهارت نداشتن در رانندگی
- آلودگی‌های صوتی موجود در محیط
- مشکلات روانی راننده
- نابسامانی ترافیک
- تأثیر آلودگی هوا بر سیستم عصبی
این عوامل به‌طور مجزا باعث بروز عکس‌العمل‌های نامناسب یا کاهش توانایی‌های فکری و جسمی راننده خواهند شد.
رانندگی یکی از مواردی است که شخصیت انسان را در اجتماع آشکار می‌کند و تقریبا می‌توان گفت که ابعاد فرهنگی رشد اجتماعی و میزان ادب و علاقه او را نسبت به همنوعانش نشان می‌دهد. نیاز راننده به داشتن فرهنگ و تجربه بالا و اطلاع کافی از مسائل قانونی و فنی، مقوله‌ای ضروری برای نشان‌دادن عکس‌العمل‌های مناسب است.
اين افراد به نوعي دچار هيجان‌زدگي يا آزردگي هيجاني هستند که اين مسئله مي‌تواند متأثر از سه مؤلفه اصلي باشد که در اولين قدم نشانه وجود خصوصيات شخصيتي بي‌قرار، بي‌دقت و ناشکيبا است. دومين خصيصه قدرت طلبي و زور مداري برخي از رانندگان و سومين خصيصه بي‌پروايي است.
برخي پرخاشگري را رفتاري ميدانند كه به ديگران آسيب ميرساند يا بالقوه مي‌تواند آسيب برساند. بيشتر رانندگاني كه از وسيله نقليه خود جهت تنبيه ديگران استفاده ميكنند از پرخاشگري وسيلهاي استفاده ميكنند. هنگامي كه راننده پرخاشگر در شب پشت سر راننده جلويي خود با نور بالا حركت ميكند، زماني كه راننده پرخاشگر سرعت راننده عقبي خود را با حركت كند ميگيرد، و يا هنگامي كه راننده پرخاشگر با سرعت بالا و با بوقهاي ممتد قصد تنبيه ساير رانندگان را دارد همه از نوع رفتارهاي رانندگي پرخاشگري وسيلهاي است .
برخي از مطالعات نشان مي‌دهد ثبات پرخاشگري در زنها در طول زمان كمتر از مردان است. البته افراد هنگامي كه با وقايع تنش زاي روزمره مواجه ميشوند، نمود آن را در هنگام رانندگي و قرار گرفتن در صندلي راننده با پرخاشگري شديد از خود نشان ميدهند كه ممكن است جان خود و عده ديگري را به خطر بيندازند.
شکلی افراطی از رانندگی تهاجمی "خشم جاده‌ای" (road rage) است. "خشم جاده‌ای" رفتار خشمگینانه یا تهاجمی راننده اتومبیل یا وسیله نقلیه دیگر است. این رفتار ممکن است با ژست‌های بی‌ادبانه، ناسراگویی و رانندگی بی‌احتیاط و خطرناک از روی عمد باشد.
علائم شایع خشم جاده‌ای:
•رانندگی تهاجمی، شامل سرعت گرفتن ناگهانی، ترمز کردن، و سپر به سپر کردن باسایر ماشین‌ها و مانع شدن عامدانه از سبقت گرفتن ماشین‌هایدیگر.
•به صدا درآوردن بوق ماشین به صورتی آزارنده و تهدیدآمیز.
•رانندگی با سرعت بسیار زیاد در وسط جاده برای ترساندنراننده‌های در هر دو خط جاده.
لذت در رانندگی
رانندگي يکي از جمله فعاليت‌هايي است که در آن لذت و خطر در تضاد با هم قرار مي‌گيرند. اگر يک نفر بطور ايمن رانندگي کند نه تنها خودش بطور فردي سود آنرا مي‌برد بلکه تمام استفاده کنندگان از راه از آن بهره مند مي‌شود.
بطور کلي‌تر، رانندگي ايمن و مودبانه، موجب ترويج رفتار مشابه در ديگران مي‌گردد. اگر سرعت‌هاي متوسط کاهش يابد، پرسرعت‌ترين رانندگان نيز سرعت‌شان را کم مي‌کنند،
با رعايت اصول زیر می‌توان ميزان خطر رادر ترافيک کاهش داد:
1. آرامش را در اطراف خودرو خودمان حفظ کنيم. اين قانون ساده موجب بيشترين بهره در ايمني مي‌شود. هنگامي که در آزادراه مي‌رانيم تا جايي که شرايط اجازه مي‌دهد از ديگر رانندگان فاصله بگيريم. برای مثال در کنار کاميون‌هاي بزرگ به مدت بيشتر از آنکه براي سبقت گرفتن لازم است زمان در نظر بگیرید.
2. از رفتار خطر زای بعضی از رانندگان تعجب نکنيم. ما در محیطی رانندگي مي‌کنيم که در آن يک درصد از رانندگان ریسک بيشتري را نسبت به بقيه مي‌پذيرند.
3. . در طول یک سال زندگی عادی ، اتفاقات حادثه‌ساز بندرت رخ می‌دهد. اما در طول دوران رانندگي تعدادي رخدادهاي بينهايت نادر ممکن است رخ دهد.لذا چنان رانندگي کنيم که بتوانيم از عواقب رخدادهاي خطرناک جلوگيري نماييم.
4. تجربه به تنهایی معلم ضعيفي است زيرا ما را به اين باور مي‌کشاند که رانندگي ما ايمن است چون تا بحال منجر به عواقب بد نشده است. با اين وجود بايد بدانيم، موقعيت‌هايي که تا بحال تجربه نکرده‌ايم رخ مي‌دهد.
5. ايمني و مهارت‌هاي رانندگي خود را دست بالا نگيريم. به ياد داشته باشيم که ما به آن اندازه‌اي که فکر مي‌کنيم، مهارت و توانایی لازم را نداریم علاوه بر اين، بياد داشته باشيم که رانندگان ديگر نیز فکر مي‌کنند ماهرتر از ما هستند.
6. بياد داشته باشيم که رانندگي ايمن ما براي ديگران نيز به اندازه خودمان سودمند است. هنگامي که ما از مواجهه با یک راننده پرخطر و از یک تصادف حتمی اجتناب مي‌کنيم، بصورت ناشناس يک لطف بسيار بزرگ را به سلامت دیگر هموطن ما که در مقابل ما می‌باشد مي‌کنيم حتي اگر در صورت تصادف او مقصر باشد.
دكتر عليرضا اسماعيلي نوری
عضو هیت علمی دانشگاه علوم انتظامي و عضو مركز پیشگیری از مصدومیت دانشگاه شهيد بهشتي
نظر شما