مؤلف از محققان اهل سنت مرکز مطالعاتی یافا در قاهره است که سابقاً کتاب «علی امام مبین» نیز از وی ترجمه و از سوی ناشر همین کتاب عرضه شده است. تألیف این دو کتاب و نیز نوع نگاه و قضاوت مؤلف نشان می‌دهد که وی ارادت ویژه‌ای به خاندان عصمت و طهارت دارد. کتاب دارای هفت فصل است که از کودکی و فضای تربیتی حسنین آغاز و پس از شرح چگونگی هجرت امام از مدینه به مکه و سپس کربلا و توصیف شهادت امام و یارانش با ذکر ماجرای خروج مختار ثقفی پایان می‌یابد.
کتاب در پهندشت کربلا تکریم و تعظیم مفصلی از اهل‌بیت و خاصه سیدالشهدا به عمل آورده است، اما به لحاظ بررسی تاریخی واجد خصوصیت ویژه‌ای نیست. با خواندن این کتاب اطلاعات یا تحلیل جدیدی دستگیر خواننده نمی‌شود. ابهامات واقعه کربلا مورد بررسی واقع نشده‌است. چه بسا برای خواننده غیرشیعه جامعه مصر ابهامات دیگری نیز ایجاد گشته باشد.
البته برای خواننده ایرانی کتاب این فایده را دارد که روشن می‌کند یک محقق اهل سنت مصری درباره قیام امام حسین(ع) چگونه می‌اندیشد و در هر حال انتشار این کتاب گامی است در مسیر گفت‌وگوی فرهنگ‌ها. ضعف اساسی کتاب، عدم استفاده از منابع به طور مشخص و مورد به مورد است. نویسنده در پایان کتاب منابعی را معرفی کرده است، اما با این نحوه معرفی منابع روشن نمی‌شود که چه نکته‌ای از چه منبعی استخراج شده تا صحت و سقم و قوت و ضعف نظریات روشن گردد. چند نمونه از این قبیل را ملاحظه کنید: «و آن گاه که عثمان کشته شد، علی، حسین و حسن را تنبیه کرد که چرا اجازه دادید عثمان کشته شود پیش از آنکه شما کشته شوید»(ص12).
«معاویه وعده داد که خلافت پس از وی برای حسن باشد، اما حسن وعده او را رد کرد و خلافت را برای خود تنها از راه برگزاری شورا در میان مسلمانان پذیرفتنی دانست»(ص20). از طرفی نویسنده بسان یک محقق علاقه‌مند شیعی راجع به اهل بیت پیامبر اظهار ارادت کرده است: «حسین یکی از آن کسانی بود که خدا درباره آنان آیه فروفرستاد که: خداوند می‌خواهد از شما خانواده پیامبر پلیدی را ببرد و شما را پاک گرداند. در این هنگام پیامبر علی، فاطمه، حسن و حسین را در کنار گرفت و ردای خود را روی آنان پوشانید و فرمود بار خدایا اینان خانواده من‌اند»(ص79). و حتی بعضا به روایات اغراق‌آمیز که از نظر محققان شیعه نیز محل تردید است استناد کرده است.
در این زمینه می‌توان به خواب دیدن امام حسین(ع) که پیامبر وی را به رفتن به کوفه و جنگ تشویق می‌کند در صفحه 115 و گفت‌وگو و مراوده جنیان درباره واقعه کربلا در صفحه 210 اشاره کرد. اینها برای خواننده شیعه جذاب است. اما آنچه در دنیای اهل سنت مفید و مورد نیاز است پرداختن به واقعه از زاویه بررسی تاریخی و اثبات حقانیت حرکت امام و بررسی آثار این واقعه در تاریخ اسلام است. بر همین مبنا نظر دکتر طبیبیان مترجم کتاب را در این باره جویا شدیم. وی معتقد است نویسنده به خوبی توانسته شرایط منجر به وقوع واقعه عاشورا را بررسی کند و نشان دهد که امام برای حفظ ارزش‌های اسلامی چاره‌ای جز قیام نداشت.
او ادامه می‌دهد مولف با بحث‌های استدلالی و با استناد به سخنان امام و اطرافیانش و نیز مواضع دشمن، خواننده را توجیه می‌کند که حرکت امام صرفا یک اقدام حماسی نبوده بلکه برای حفظ رسالت این کار ضروری بود. آقای طبیبیان در پاسخ به این سوال که گرایش‌های شیعی نویسنده آیا در جامعه مصر عمومیت دارد یا مختص ایشان است، می‌گوید مصری‌ها از زمان حکومت فاطمی‌ها تحت تاثیر تشیع هستند. می‌توان از شیخ شلتوت، شیخ محمد عبده و ابن ابی‌الحدید نام برد. نیز نزار قبانی که قصیده‌اش تحت عنوان سمفونی پنجم درباره امام حسین(ع) معروف است.
- در پهندشت کربلا
- دکتر علی ابوالخیر
مترجم: دکتر سید حمید طبیبیان
ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی-5831
