در روزهای پیش از آغاز نمایشگاه بیستم در حالی که بخش داخلی درگیر مجموعه‌ای از دغدغه‌های اجرایی و اختلاف‌نظر میان مسئولان دولتی و ناشران بود، بخش خارجی در تدوین سیاست‌های جدید برای ارتقای این بخش می‌کوشید.
امسال برای حضور ناشران سایر کشورها در بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران، ضوابط و مقررات جدیدی در نظر گرفته شد تا سطح کیفی کتاب‌های ارسالی به تهران ارتقاء یابد.
محمد‌رضا وصفی، مدیر بخش خارجی نمایشگاه کتاب درباره این تغییر سیاست می‌گوید: «به منظور بهینه‌سازی بخش ارزی کتاب‌های خارجی تحول بسیار کلی در بخش خارجی نمایشگاه صورت گرفته و امسال با حمایت دولت، پرداختن یارانه فقط به کتاب‌های چاپ اول و کتاب‌هایی که از سال 2003 میلادی به بعد منتشر شده باشند، تعلق می‌گیرد.»
به گفته وصفی، این تغییر برای پاسخگویی به درخواست‌های بخش خصوصی بوده چون با تدوین این ضابطه، ناشران و شرکت‌های توزیع‌کننده خارجی که در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارند، ملزم به عرضه کتاب‌های جدید و به روز هستند.
حذف ناشران عرب از بخش ارزی
بیشتر ناشران عربی که برای شرکت در بیستمین نمایشگاه کتاب تهران اعلام آمادگی کرده بودند، حاضر به رعایت قانون و ضابطه جدید نمایشگاه کتاب تهران نشدند و در نتیجه با تصمیم مسئولان نمایشگاه کتاب، کتاب‌های آنها از بخش ارزی به قسمت فروش مستقیم و بازار کتاب‌های عربی منتقل شده است.
یک چهارم از فضای داخلی شبستان مصلی به برپایی بخش ارزی نمایشگاه کتاب تهران اختصاص داده شده است و واجدان حمایت یارانه‌ای دولت چون مؤلفان، مترجمان، اساتید دانشگاه، دانشجویان و ... با قیمت دلار 350 تومان می‌توانند از این بخش خرید کنند.
تغییر سیاست‌های بخش خارجی نمایشگاه فقط در رابطه با ناشران شرکت‌کننده در نمایشگاه و کتاب‌هایشان بوده و تغییری در نحوه و میزان حمایت‌های مرسوم دولت از صاحب‌نظران در این بخش ایجاد نشده است.
تعداد عناوین کتاب‌های خارجی رسیده به نمایشگاه بیستم، بیش از سالهای قبل است. این نوید با حادثه بارندگی روزهای پیش از افتتاح نمایشگاه بیستم همراه شد و آغاز به کار بخش ریالی نمایشگاه کتاب به تعویق افتاد. به گفته علیرضا ربانی، مدیر مؤسسه توزیع‌کنندگان کتاب ناشران بین‌المللی، خسارت چندانی به کتاب‌ها وارد نشده، اما به هم ریختن موکت‌ها و پانل‌ها موجب تأخیر 2 روزه در افتتاح بخش ریالی نمایشگاه شد.
در اولین تقسیم‌بندی‌ها رواق‌های شرقی شبستان برای برپایی بخش کتاب‌های خارجی در نظر گرفته شد. رفع مشکل آبگیری محل رواق‌ها در همان محل در جریان است. در این چند روزی که فعالیت بخش ریالی- یکی از پراستقبال‌ترین بخش‌های نمایشگاه کتاب تهران- آغاز شده، مشکلات دیگری چون نبودن کافی نور و تاریک شدن زودهنگام محل رواق‌ها بازدید‌کنندگان و ناشران شرکت‌کننده را آزار می‌دهد.
100 هزار عنوان کتاب هنری
رویکرد جدید دیگر در بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران، اختصاص بخش مجزا و ویژه‌ای به کتاب‌های هنری بوده است. مدیر بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران درباره این بخش می‌گوید: « بررسی‌های کارشناسی، نشان داد که در طول سالهای برپایی بخش خارجی نمایشگاه کتاب، درخواست برای کتاب‌های هنری بسیار بالا و بیشتر از سایر موضوعات و حوزه‌ها بوده است، به همین دلیل، امسال بخش ویژه‌ای را به کتاب‌های هنری اختصاص دادیم.»
بسیاری از شرکت‌های واردکننده کتاب‌های خارجی به دلیل بهای بالای کتاب‌های هنری از فعالیت‌های جدی و مستمر برای عرضه این کتاب‌ها در بازار ایران خودداری می‌کنند، اما با ایجاد بخش ویژه هنری، تدبیری اندیشیده شده که 10 هزار عنوان کتاب هنری در نمایشگاه امسال به طور مستقل ارائه شوند.
یکی دیگر از حرکت‌های جدید در نمایشگاه بیستم، ایجاد زمینه و بستر ارتباط و پیوند بین کشورهای همسایه در نمایشگاه کتاب امسال است. این رویکرد جدید در قالب فعالیت‌های فرهنگی و نشست و با همکاری سفارتخانه‌ها برنامه‌ریزی شده است. این حرکت، خاطره نشست مسئولان نمایشگاه‌های کتاب کشورهای اسلامی را که تا 2سال پیش در روزهای نمایشگاه کتاب تهران برپا می‌شود، زنده می‌کند.
این اجلاس، اهداف مشابهی را در میان کشورهای اسلامی دنبال می‌کرد و با فراموش شدن آنها در 2 دوره اخیر نمایشگاه کتاب، کسی از سرنوشت آن خبر ندارد.
غایبان بخش خارجی
واضح‌ترین و مشخص‌ترین غایب امسال بخش خارجی نمایشگاه کتاب، کشور آلمان است. تاکنون کشورهای ایران و آلمان، مراودات خوبی را با تکیه بر برپایی نمایشگاه کتاب تهران و فرانکفورت داشته‌اند.
نمایشگاه کتاب فرانکفورت از معدود نمایشگاه‌های کتاب بین‌المللی است که ناشران ایرانی در تمام حوزه‌ها در این نمایشگاه حضور فعال دارند.کشور آلمان هر سال در بخشی از نمایشگاه کتاب که به نمایندگان کشورهای مختلف اختصاص داشت، شرکت می‌کرد، اما امسال نیامد. سفارت آلمان دلیل عدم حضور خودش در نمایشگاه بیستم را تغییر رئیس نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت اعلام کرده است. از حضور 16 ناشر خارجی از کشورهای مصر، لبنان و اردن نیز ممانعت شده است.
این ممانعت از سوی گروه ارزشیابی محتوایی کتاب‌های بخش‌های خارجی صورت گرفته است.به گفته وصفی، یکی از وظایف معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برپایی نمایشگاه کتاب، جلوگیری از حضور ناشرانی است که با کتاب‌های خود به مسائل خرافی، اختلافات مذهبی و دینی دامن می‌زنند و وحدت جهان اسلام را خدشه‌دار می‌کنند.
ساعات کار بخش خارجی بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از 9 صبح تا ساعت 19 است و ناشران لاتین، عرب و بازار جهانی کتاب ایران 2 ساعت زودتر از ناشران داخلی به کار خود پایان می‌دهند.
