مسعود میرکاظمی، وزیر بازرگانی، در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری، این ادعا را بی‌پایه خواند و با بیان این‌که دستگاه‌های میکروفیدر در تمام کارخانجات نصب شده گفت: هزینه‌ای بالغ بر10 میلیارد ریال یارانه که برای تهیه پرمیکس لازم بوده است باید در بودجه وزارت بهداشت لحاظ می‌شده است.
به گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، قرار بوده بر اساس تعهد وزارت بازرگانی مبنی بر خرید و تأمین پرمیکس که ماده اولیه مورد نیاز برای غنی‌سازی آرد با آهن و اسید فولیک است، از ابتدای امسال آرد همه نان‌های کشور به صورت غنی شده در اختیار نانواها و کارخانه‌های تولید نان صنعتی قرار گیرد، اما به علت عمل نکردن وزارت بازرگانی به تعهد خود، این طرح ملی در اکثر استان‌های کشور متوقف شده است.
به گفته دکتر صفوی، درحالی‌که وزارت بازرگانی در سال 84 متعهد شده بود که هزینه‌های تبعی غنی‌سازی آرد را که شامل تأمین پرمیکس مورد نیاز کارخانه‌های آرد است، تأمین کند، اما اکنون که اقدامات لازم برای اجرای طرح ملی غنی‌سازی آرد با آهن و اسید فولیک از اول سال 86 فراهم شده است، معلوم شده که وزارت بازرگانی هیچ اقدامی برای تأمین بودجه خرید پرمیکس که حدود 5 میلیارد تومان در سال است، انجام نداده است.
در واکنش به گفته‌های مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، وزیر بازرگانی به پرسش خبرنگار همشهری این‌طور پاسخ داد: وزارت بازرگانی در لایحه سال 86 پیشنهاد داده بود، اما سازمان مدیریت آن را حذف کرد، با این حال و با توجه به اهمیت غنی‌سازی و تولید نان با کیفیت، ما قضیه را پیگیری می‌کنیم تا وزارت بهداشت این اعتبار را تامین کند.
وی اضافه کرد: البته در صورتی که وزارت بهداشت نسبت به تخصیص بودجه لازم برای غنی‌سازی آرد اقدام نکرد، وزارت بازرگانی تلاش می‌کند تا از محل منابع داخلی خود نسبت به تامین این اعتبار اقدام کند.
مبارزه با فقر آهن
کم‌خونی فقر آهن، گسترده‌ترین و شایع‌ترین نوع کمبود ریزمغذی‌ها در جهان است و تقریباً یک سوم جمعیت جهان را گرفتار کرده است. بر اساس آمارهای جهانی حدود 50 درصد کودکان خردسال در کشورهای در حال توسعه کم‌خون هستند. گرچه زنان و کودکان سنین قبل از مدرسه (2 تا 5 سال) بیشتر در معرض کم‌خونی قرار دارند ولی کم‌خونی در کودکان بزرگتر و مردان هم دیده می‌شود.
در کشور ما نیز، با شیوع 20 درصدی کم‌خونی فقر آهن، سالیانه در حدود 575 میلیون دلار به کشور ضرر و زیان وارد می‌شود که شامل افزایش موارد مرگ‌ومیر و بیماری، روزهای غیبت از کار و مدرسه، افت تحصیلی و مردودی، کاهش قدرت کار و تولید است؛ ضرر و زیانی که معمولاً از دید مسئولین برنامه‌ریز و تخصیص دهندگان اعتبارات دور می‌ماند و سرمایه‌گذاری برای غلبه بر آن را با مشکل مواجه می‌کند.
بر اساس تحقیقات انجام شده از سوی وزارت بهداشت در سال1380 مشخص شد که متاسفانه حدود 33 درصد کودکان زیر دو سال، 26 درصد کودکان 6 ساله، 23 درصد نوجوانان دختر و پسر و 43 درصد زنان باردار از کمبود آهن رنج می‌بــرند و حدود 38 درصد کودکان زیر دو سال و 18 درصد کودکان 6 ساله و 21 درصد زنان باردار مبتلا به کم خونـــی هستند. شیوع کمبود آهن در استان سیستان و بلوچستان، جنوب خراسان و جنوب کرمان بالاتر از سایر نقاط کشور بود.
به همه این دلایل و با رایزنی‌های متخصصین و متولیان امر تغذیه و بهداشت از چند سال قبل، غنی‌سازی آرد به عنوان بهترین راهکار برای حل بحران پیش رو که پیش از این هم در سایر کشورهای دنیا نیز به اجرا درآمده بود، عنوان شد.
طرح غنی‌سازی آرد با آهن ابتدا به‌صورت پایلوت در سال 1375 در منطقه شاهین شهر اصفهان به اجرا درآمد و با توجه به مثبت بودن نتایج در سال 1380 برنامه غنی‌سازی آرد در استان بوشهر به مورد اجرا گذاشته شد. برنامه از نظر چگونگی اجرا، همکاری بین بخشی، نظارت و کنترل و برنامه ریزی موفق بود و بررسی‌ها نشان می‌داد که غنی‌سازی در بوشهر توانسته است از افزایش مشکل جلوگیری کرده و تا حدودی از کمبود پیشگیری کند.
با تمام این تفاسیر قرار بر این بود که برنامه غنی‌سازی آرد در سال جاری در تمام استانها به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت بهداشت به اجرا درآید. اما بنا بر اظهارات دکتر صفوی، اکنون حداکثر کارخانه‌های آرد 10 استان کشور با کمک استانداری‌ها یا با استفاده از پرمیکس‌های مانده از قبل به غنی‌سازی آرد ادامه می‌دهند که استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، آذربایجان شرقی و غربی، اصفهان، کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان و هرمزگان هستند و بقیه استانها با وجود تجهیز کارخانه‌های آردشان با دستگاه‌های میکروفیدر امکان غنی‌سازی را ندارند.
هزینه اثربخشی فراموش شده
دکتر ربابه شیخ‌الاسلام، مدیر سابق دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و یکی از مجریان طرح پژوهشی در وضعیت ریزمغذی‌های ایران با بیان این‌که غــنی‌سازی مواد غذایی بسیار کم‌هزینه است و هزینه اثربخشی آن قابل توجه است، می‌گوید: هزینه غنی‌سازی آرد به ازای هر فرد در سال حدود 120-100 تومان است در حالی که با شیوع 20 درصدی فقر آهن و GDP معادل 1700 دلار در سال 1380، کارشناسان سازمان جهانی بهداشت ضرر و زیان حاصل از کم خونی فقر آهن را برای هر فرد در سال 7600 تومان برآورد کـرده‌اند.
او می‌گوید در مجمــوع با صرف هزینه‌ای بالغ بر 8 میلیارد تومان می‌توان تمامی آردهای موجود در کشور را غنی کرد که بدین ترتیب از ضرر و زیان معادل 282 میلیون دلار در سال که حاصل از اختلالات ناشی از کم خونی فقر آهن در کشور است جلوگیری خواهد شد.
