این هدف‌گذاری در حالی صورت گرفته که اخیرا کشورهای غربی فعالیت‌های هسته‌ای مسالمت‌آمیز کشورمان را مستمسکی برای اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی بیشتر قرار داده‌اند و به این وسیله تلاش کرده‌اند تا به مانع تراشی در مسیر تحقق اهداف بپردازند. اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران سازوکاری است که از چندی پیش آمریکا و کشورهای غربی تلاش کرده‌اند با اتکا به آن روند رشد و توسعه کشورمان را به چالش بکشند. اکنون با گذشت بیش از نیم قرن از تاسیس جنبش کشورهای غیرمتعهد، کشورمان در حالی میزبان سران کشورهای عضو این جنبش شده که فشارهای سیاسی و اقتصادی برای عقب‌نشینی مردم ایران از اهداف پیش بینی شده افزایش یافته است. با توجه به اساسنامه تشکیل و ماهیت کشورهای عضو این جنبش به نظر می‌رسد استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تجاری ناشی از حضور هیأت‌های بلندپایه اعضای این جنبش در تهران، راهکاری برای مقابله با برخی چالش‌های پیش روست. دکتر عیسی کلانتری، وزیر اسبق کشاورزی و دبیر کل خانه کشاورز با تاکید بر ضرورت دور‌اندیشی مسئولان سیاسی و اقتصادی کشور برای تعیین دستور کار این اجلاس، تنش‌زدایی سیاسی را مقدمه رفع مشکلات سرمایه‌گذاری و توسعه روابط تجاری در بخش کشاورزی قلمداد می‌کند. این گفت‌وگو را می‌خوانید.
- با توجه به برگزاری اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در کشورمان چه ساز و کاری برای بهره‌گیری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه روابط تجاری در بخش کشاورزی باید صورت گیرد؟
باید توجه کرد که دستور کار اینگونه اجلاس‌ها از قبل مشخص شده و کشورهای مشارکت کننده در اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در تهران نیز بر اساس این دستورکار به بحث و رایزنی خواهند پرداخت. در واقع مطالبی که در اینگونه اجلاس‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد از قبل تعیین شده و امکان ورود موضوعات جدید به دستور کار به جز در موارد خاص وجود ندارد. اطلاع چندانی از دستور جلسات این اجلاس ندارم و باید دید که در محورهای دستور این اجلاس آیا موضوعاتی مانند توسعه امنیت غذایی یا شکل‌گیری سرمایه‌گذاری‌های مشترک و... در بخش کشاورزی پیش بینی شده است یا خیر؟
- جدای از مباحث پیش‌بینی‌شده در دستور کار این اجلاس آیا امکان بهره‌گیری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تجاری بخش کشاورزی در گفت‌وگو‌های دو یا چندجانبه مسئولان کشورمان با سران کشورهای عضو وجود دارد؟
این شیوه گسترش روابط ارتباط چندانی با اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد نداشته و به روابط دو یا چندجانبه کشورها مرتبط است. در اینگونه روابط نیز مسئولان سیاسی و اقتصادی کشورمان فرصت دارند در همه محورها به گفت‌وگو با کشورهای عضو این جنبش که از توانمندی‌های لازم در بخش کشاورزی برخوردار هستند بپردازند و برای سرمایه‌گذاری و ورود فناوری‌های روز تولید رایزنی کنند. با وجود این در مواردی که از سوی سازمان ملل با تحریم مواجه هستیم با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم بود. واقعیت این است در مدتی که رئیس شورای جهانی غذا بوده‌ام نمی‌توان موضوع جدیدی را به دستور کار اینگونه نشست‌‌ها وارد کرد بلکه باید از قبل این موضوعات را پیشنهاد و در کار‌گروه‌های کارشناسی بحث و بررسی کرد و پس از تصویب در این کار‌گروه‌ها و تایید گروه کارشناسی وزرای خارجه در زمان اجلاس این موضوع را پیگیری کرد. در واقع سران کشورهای جنبش عدم تعهد محورهایی را که از قبل کار کارشناسی آن انجام شده تایید یا رد می‌کنند.
- چه اقدامی برای استفاده بهینه از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی با برگزاری این اجلاس باید صورت می‌گرفت؟
اگر خواستار استفاده بهتر از این فرصت برای سرمایه‌گذاری و تسهیل روابط تجاری در بخش کشاورزی بودیم باید از هشت سال پیش که مشخص شده بود این اجلاس در تهران برگزار خواهد شد به نوعی پیش بینی می‌کردیم تا راهکاری برای دور زدن تحریم کشورهای غربی و احتمال سرمایه‌گذاری و توسعه روابط تجاری با کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها در بخش کشاورزی یا سایر بخش‌ها را فراهم کنیم. وزارت امور خارجه کشورمان می‌توانست از قبل سرمایه‌گذاری مشترک در کشورهای غیرمتعهد را در دستور کار قرار دهد اما اکنون فرصتی برای رفع بخشی از مشکلات داخلی کشورمان در اجلاس مذکور نیست و باید بیشتر به تنش‌زدایی سیاسی بپردازیم.
- در مذاکرات دو جانبه با سران کشورهای غیرمتعهدها باید چه ساز و کاری برای تامین نهاده‌های تولید و جبران کمبود محصولات کشاورزی مدنظر قرار گیرد؟
رئیس جمهور می‌تواند در مذاکراتی که با سران کشورهای بزرگ تولید کننده محصولات کشاورزی مانند برزیل، آرژانتین، چین، هند، اندونزی، مکزیک و سایر کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد دارد در مورد ورود فناوری روز تولید محصولات کشاورزی یا تامین نهاده‌های تولید یا کمبود مواد غذایی به رایزنی بپردازد. صادر کننده عمده نهاده‌های تولید مرغ کشورهای آرژانتین و برزیل هستند که می‌توانیم برای جلوگیری از تکرار بحران تامین نهاده‌های تولید مرغ در کشور به مذاکره با این کشورها بپردازیم. همچنین با توجه به تکنولوژی نسبتا پیشرفته تولید محصولات کشاورزی در کشورهای چین و هند از توانمندی این کشورها برای رفع کمبودهای داخلی استفاده کنیم.
- چه کشورهایی قادر خواهند بود از طریق بهبود روابط تجاری و سرمایه‌گذاری به توسعه کشاورزی ایران کمک کنند؟
باید توجه کرد که بسیاری از کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد هنوز هم تحت نفوذ کشورهای غربی به ویژه آمریکا هستند و در نهایت نیز از سیاست‌های این کشورها پیروی می‌کنند، حتی ممکن است در صورتی که تفاهمنامه‌ای با برخی از اعضای این جنبش امضا شود با توجه به تبعیت این اعضا از آمریکا در عمل نتیجه مثبتی را به دنبال نداشته باشد. باید سعی کنیم تا در اجلاس سران غیرمتعهدها سیمای سیاسی کشورمان را اصلاح کنیم؛ چرا که این عامل موجب شده تا تحریم‌های اقتصادی، پولی و بانکی علیه کشورمان اعمال شود. از سوی دیگر مسالمت‌آمیز بودن انرژی هسته‌ای کشورمان به باور این اعضا برسد.
- در این اجلاس چه محورهای اساسی بخش کشاورزی می‌تواند برای دور زدن تحریم کشورهای غربی مد نظر مسئولان کشورمان قرار گیرد؟
باید توجه کرد که اکنون مسائل اقتصادی به خودی خود برای کشورمان مشکل ساز نبوده بلکه مسائل سیاسی موجب شده است تا با اعمال تحریم‌ها علیه بانک مرکزی ، صادرات نفت و... اقتصاد کشورمان در تنگنا قرار گیرد.بر این اساس به نظر می‌رسد نمی‌توان مشکلات اقتصادی را از طریق مذاکرات دوجانبه و به دور از تنش‌زدایی سیاسی مرتفع کرد. حتی کشوری مانند چین سالانه حدود 500میلیارد دلار با آمریکا داد و ستد داشته و حداکثر سالانه 20میلیارد دلار با کشورمان دادوستد دارد. با این روند به نظر می‌رسد حتی توسعه روابط اقتصادی با چین نیز در گرو رفع مشکلات سیاسی است؛ چرا که حتی این کشور نیز منافع کلان و بلند‌مدت خود را قربانی منافع کوتاه مدت نخواهد کرد. یا در توسعه روابط تجاری بخش کشاورزی با کشوری مانند هند، گرچه در تامین برخی محصولات کشاورزی مانند گندم مشمول تحریم کشورهای غربی نیستیم اما برای گردش مالی انجام این مبادلات با مشکل مواجه هستیم. یا برای تامین نهاده‌های تولید دام و طیور از کشورهای برزیل و آرژانتین نیز مشکلی جز نقل و انتقال پول وجود ندارد.
- آیا می‌توان راهکاری برای رفع مشکلات پولی و بانکی در توسعه روابط تجاری بخش کشاورزی با کشورهای عضو این جنبش اتخاذ کرد؟
باید توجه کرد که حدود 120کشور عضو جنبش عدم تعهد بوده و هر دوره یک کشور میزبان برگزاری این اجلاس است که هیچ برتری نسبت به سایر کشورها ندارد. میزبانی دلیلی بر آن نیست تا بتوانیم تفاهمنامه‌ای ورای تحریم‌های سازمان ملل متحد با کشورهای عضو این جنبش امضا و اجرایی کرده یا قوانین سازمان تجارت جهانی را نادیده بگیریم. می‌توان گفت میزبانی جنبش عدم‌تعهد هم فرصت بوده و هم نیست؛ چرا که نمی توان طی مدت دو روز با سران همه کشورها مذاکره کرد. می‌توانستیم از قبل برنامه‌ریزی کرده و با توسعه روابط دوجانبه نیازمندی‌ها و توانمندی‌های بخش کشاورزی کشورمان را به اعضای جنبش عدم‌تعهد معرفی کنیم.
