در ایران اولین بار این سرویس را شرکت خدمات انفورماتیک ارائه داده است. این شرکت با تعدادی از بانک‌های کشور قرارداد دارد و خدمات بانکداری با تلفن همراه را به مشتریان این بانک‌ها ارائه می‌دهد.
سابقه این خدمات به خرداد سال 86 برمی‌گردد. البته در آن زمان سیستم SMS Banking راه‌اندازی شد که اساس آن تبادل SMSهای متنی بود و فقط خدمات غیرمالی یعنی اطلاعاتی چون مانده حساب و سه گردش آخر حساب را در اختیار مشتری قرار می‌داد.
«نرم‌افزار همراه بانک را ما برای اولین بار در ایران پیاده کردیم. نسخه یک این نرم‌افزار را تیر‌ماه 87 ارائه کردیم که این نسخه به‌تدریج کامل شد و تا بهمن 88 به مرور نسخه‌های 1.1، 1.2، 1.3 و 1.4 را در اختیار بانک‌های طرف قرارداد و مشتریانشان قرار دادیم که هر نسخه نسبت به قبلی از نظر امکانات و یا عملکرد برتری داشت. به‌طور کلی در نسخه یک تا 1.4 همراه‌بانک امکاناتی چون مانده حساب، صورتحساب، انتقال وجه بین حساب‌های مشتری، استعلام چک، پرداخت قبض، خرید شارژ سیم‌کارت، دریافت اطلاعات سه شارژ آخر، نرخ ارز، دریافت و تغییر رمز حساب و اعلام کد شبا وجود دارد.»
مهران افسری، رییس گروه تلفن‌بانک و همراه‌بانک شرکت خدمات انفورماتیک در گفتگو با همشهری آنلاین، با بیان این مطلب از ارائه نسخه دوم این نرم‌افزار از آذرماه سال 89 می‌گوید: این نسخه در سطح یک علاوه بر سرویس‌های نسخه یک، اعلام مفقودی کارت و مانده کارت شتابی به آن اضافه شده و در سطح دو، انتقال وجه به حساب دیگران در همان بانکی که مشتری حساب دارد، انتقال وجه بین بانکی و پرداخت اقساط تسهیلات را برای مشتریان بانک از طریق تلفن همراهشان مقدور می‌سازد.
نرم‌افزاری بر پایه پیامک
سال 86 و زمانی که برای اولین بار نرم‌افزار همراه بانک در ایران ارائه شد، خبری از GPRS در کشور نبود و طبیعی‌ترین انتخاب همان پیامک بود. اما حالا که چند وقتی است سر و کله GPRS در موبایل‌های ایرانی پیدا شده، این نرم‌افزار همچنان از سرویس پیام کوتاه استفاده می‌کند. سرویسی که مسلما نسبت به GPRS مشکلاتی چون آنلاین نبودن و احتمال تاخیر و یا حتی نرسیدن پیام کوتاه دارد. به این معایب این نکته را هم اضافه کنید که برای انجام یک عملیات بانکی با استفاده از نرم‌افزاری که بر پایه پیام کوتاه کار می‌کند، لازم است تا چندین پیامک میان کاربر و بانک رد و بدل شود و هزینه این پیامک‌ها هم بر مبنای پیامک انگلیسی محاسبه می‌شود و این ماجرا یک هزینه اضافی هم به بانک و هم به مشتری بانک تحمیل می‌کند.
با این اوصاف چرا همچنان از این شیوه استفاده می‌شود؟ مهندس افسری در پاسخ به این سوال همشهری آنلاین می‌گوید: «چون سیستم پیام کوتاه گستردگی بیشتری بین کاربران شبکه همراه در ایران داشت ما از ابتدا نرم‌افزارمان را بر مبنای پیام کوتاه نوشتیم. از آن گذشته سال 86 که ما کار را شروع کردیم اصلا GPRS در ایران ارائه نشده بود و بعد از آن هم ترجیح دادیم روی همین سیستم پیش برویم چون الان هم درصد کمی از کاربران شبکه همراه در کشور از خدمات GPRS استفاده می‌کنند.
از همه این‌ها گذشته برای استفاده از GPRS باید تنظیمات حرفه‌ای‌تری روی گوشی انجام شود تا کاربر بتواند بانکداری با موبایل را تجربه کند.»
ساده‌تر بودن شناسایی مشتری با استفاده از SMS نکته دیگری است که افسری به آن اشاره می‌کند: هنگامی‌که یک کاربر با استفاده از SMS با نرم‌افزار بانک ارتباط برقرار می‌کند، شماره موبایلش مشخص است و شناسایی بسیار ساده می‌شود، درحالی‌که با استفاده از GPRS لازم است هربار شماره موبایل و شماره حساب مشتری فرستاده شود و این کار را سخت می‌کند.
نگران امنیت سیستم نباشید
اما شاید یکی از شایع‌ترین دلایل استفاده نکردن خیلی از مشتریان بانک‌ها از سرویس‌های بانکداری با تلفن همراه، بی‌اعتمادی آن‌ها نسبت به امنیت این سرویس‌ها باشد.
« اگر افراد توصیه‌های ایمنی را جدی بگیرند، امنیت این سیستم هیچ مشکلی نخواهد داشت.»
رییس گروه تلفن‌بانک و همراه‌بانک شرکت خدمات انفورماتیک، روش انتقال وجه در این سیستم را این‌گونه تشریح می‌کند: برای اینکه شخصی بخواهد از حساب خودش به حساب دیگر خودش انتقال وجه انجام دهد، محدودیتی وجود ندارد، اما اگر بخواهد از یک حساب به حساب شخص دیگر در همان بانک و یا بانک دیگر انتقال وجه داشته باشد، باید یک بار به صورت حضوری به بانک مراجعه کند و شماره موبایل و شماره حسابش را در فرمی ثبت کند و برای فعال‌سازی این سرویس درخواست دهد. در این صورت هنگامی‌که از نرم‌افزار استفاده می‌کند چون شماره موبایلش ثبت شده و شناسایی می‌شود، مشکلی به وجود نمی‌آید.
گم شدن یا به سرقت رفتن گوشی، مشکل امنیتی دیگری است که افسری به آن اشاره می‌کند: در این صورت هم مشکلی پیش نمی‌آید، مگر اینکه شخص تمام اطلاعات حسابش را در دفترچه موبایلش ثبت کرده باشد که البته ما توصیه می‌کنیم افراد مرتکب یک چنین بی‌دقتی نشوند. اگر هم موبایلی گم شود طبیعتا اولین کار صاحبش باید سوزاندن سیم‌کارت و بستن حساب بانکی باشد. در نهایت هم سقف انتقال وجه از طریق موبایل محدود و 500هزار تومان در شبانه‌روز است.
میزان استقبال، هر روز بیشتر از دیروز
با همه این اوصاف استقبال از Mobile banking تاکنون خوب بوده است. به‌گونه‌ای که از سال 86 که این سیستم ارائه شده، هرسال مشتریان 3 برابر و تعداد تراکنش‌ها 4 برابر شده است.
به گفته افسری، از میان همه سرویس‌های که از طریق موبایل‌بانکینگ ارائه می‌شود، اعلام مانده حساب، صورتحساب، پرداخت قبض، خرید شارژسیم‌کارت و انتقال وجه از پرطرفدارترین سرویس‌ها هستند.
البته اگر ملاک استفاده مشتریان بانک‌ها از این سیستم را به جای رشد سالانه، درصد حساب‌های بانکی که از این سرویس استفاده می‌کنند قرار دهیم، نتیجه زیاد هم رضایت‌بخش نخواهد بود. چراکه کمتر از 10 درصد مشتریان بانک‌های طرف قرارداد شرکت خدمات انفورماتیک از موبایل‌بانکینگ بهره می‌برند. مهندس افسری در این زمینه می‌گوید: «ملاک درصدگیری ما تعداد مشتریانی که از این خدمات استفاده می‌کنند نسبت به کل حساب‌های بانکی موجود در یک بانک است. اما خیلی از حساب‌های بانکی را نمی‌توان در این مورد دخیل کرد. حساب‌هایی مثل حساب یارانه‌ها، حساب‌های دانش‌آموزی و از این قبیل را.»
وی ادامه می‌دهد: به‌طور کلی در بانک‌های جدید فرهنگ استفاده از ebanking بهتر است. کیفیت مشتریانی که در یک بانک حساب دارند هم در این موضوع دخیل است. اما باید قبول کنیم که استفاده از این سیستم‌ها احتیاج به فرهنگ‌سازی دارد تا اعتماد مردم جلب شود. مردم باید بدانند که مثلا کسی که یک گوشی و خط تلفن همراه دارد با استفاده از نرم‌افزاری چون همراه بانک واقعا کمتر دلیلی برای مراجعه حضوری به بانک دارد.
مشکلات مخابراتی مثل دیر رسیدن و یا نرسیدن پیامک‌ها و دانش فنی از دیگر موانع فراگیر شدن بانکداری همراه از نظر افسری است: مثلا نصب نرم‌افزار روی گوشی به حداقلی از دانش فنی نیاز دارد. روی وب‌سایت بانک‌ها نرم‌افزار و دستورالعمل نصب آن روی گوشی قرار دارد و معمولا هم کارشناسانی برای پاسخگویی تلفنی به کسانی که در این زمینه با مشکل مواجه می‌شوند، در دسترس هستند. اما باز هم بعضی افراد با این مساله مشکل دارند.
به هرحال حالا موبایل‌بانکینگ در ایران یک تجربه 5 ساله را پشت سر گذاشته است. فرهنگ‌سازی در زمینه استفاده بیشتر از این سرویس، رفع کردن مشکلات این سیستم مانند همخوان نبودن نرم‌افزار با بعضی مدل‌های گوشی که از نرم‌افزارهای جدید استفاده می‌کنند و اقداماتی چون درنظر گرفتن سیستم‌های تشویقی برای کسانی که از این شیوه استفاده می‌کنند شاید راهی باشد برای استفاده بیشتر از این سیستم و جلوگیری از مسافرت‌های غیرضروری شهری.
