و با وجود مقاومت کارکنان و اعضای هیأت علمی این مرکز تحقیقاتی، علاوه بر ریشه‌کن کردن شماری از درختان ارزشمند و حذف پوشش گیاهی، خاک بیولوژیک مورد تحقیق (پایش یا مونیتورینگ) را تخریب کرد.
اما با پیگیری مسئولان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، با حکم دادستان از بروز فاجعه در باغ گیاهشناسی جلوگیری شد. گزارش‌های دریافتی همشهری حاکی از آن است که اداره کل بنادر و دریانوردی مازندران پس از 15ماه می‌خواهد این عملیات را از سر بگیرد.
نگرانی کارشناسان
اداره کل بنادر و دریانوردی درحالی بر تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر اصرار می‌کند که می‌توانست در مکانیابی «بندرشهرستان نوشهر» که طی 5 سال اخیر احداث کرده با در نظر گرفتن نظرات مشفقانه کارشناسان، محل احداث بندر را به‌گونه‌ای انتخاب کند که راه دسترسی آن به کمربندی شهرستان نوشهر از داخل شهر عبور نکند. کارشناسان همچنین توصیه کرده بودند که مسئولان بنادر و دریانوردی با استفاده از سیستم ریلی و ایجاد بارانداز در جنوب کمربندی نوشهر، عملیات مرتبط با حمل کالا به بندر و از بندر به نقاط دیگر را همانجا ساماندهی کنند. با عملی شدن این گزینه، نیازی به تخریب باغ گیاهشناسی و ایجاد راه دسترسی نبود.
گزینه دیگر کارشناسان، استفاده از خیابان‌های موجود بود. براساس این گزینه مسئولان می‌توانستند از خیابان‌های موجود به‌ویژه از خیابان‌های منتهی به قسمت شرقی رودخانه نرسیده به پل رودخانه چالوس استفاده کنند اما اداره کل بنادر و دریانوردی وقعی به این توصیه‌های بخردانه نگذاشت و به‌جای آن گزینه‌ای را انتخاب کرد که به قیمت تخریب مهم‌ترین و با‌ارزش‌ترین پشتوانه تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی کشور تمام می‌شود. زمزمه از سرگیری عملیات تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر شمار قابل‌توجهی از کارشناسان را برآن داشت تا در تماس با روزنامه همشهری نسبت به بروز فاجعه در این ایستگاه بی‌نظیر تحقیقاتی هشدار دهند.
در پی این تماس‌ها، نظرات دکتر محمد امینی، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران را در این باره جویا شدیم. این عضو هیأت علمی پیش از هر چیز به اهمیت باغ گیاهشناسی نوشهر اشاره کرد و گفت: این باغ علاوه براینکه یکی از ذخایر ژنتیک کشور و دنیا به شمار می‌آید در حال حاضر به‌دلیل مجموعه منحصر به‌فرد گونه‌های گیاهی موجود در آن، به یک اکوسیستم کوچک تبدیل شده و مأمن و زیستگاه پرندگان بسیار متنوع است. اما آنچه اهمیت این باغ را دوچندان می‌کند وجود درختانی است که به‌طور مستمر پایش می‌شوند و اطلاعات رویش، فیزیولوژی و ژنتیک آنها طی یک فرایند علمی طولانی‌مدت و در طول دهه‌های مختلف ثبت و ضبط می‌شود تا براساس آن عکس‌العمل این درختان نسبت به محیط و تغییرات اقلیم زیر نظر متخصصان ارزیابی و بررسی شود. در واقع اثر تغییر اقلیم شمال کشور روی این درختان در حال مطالعه است.
جلوی تخریب می‌ایستیم
وی افزود: درختان و گونه‌های این باغ جنبه آزمایشگاهی دارند و با جنگل‌های بیرون باغ مورد مقایسه قرار می‌گیرند. همچنین از بذر این درختان برای تکثیر و توزیع نهال‌های گونه‌های نادر و در حال انقراض در مناطق جنگلی و پارک‌های شهری استفاده می‌شود. براساس آنچه گفته شد ما با هر گونه دخل و تصرفی در باغ مخالفیم اما کسانی که احداث مسیر را پیگیری می‌کنند حاضر نیستند از گزینه‌های دیگر استفاده کنند، درحالی که می‌توانند با خرید بخشی از اراضی کشاورزی و شماری از منازل مسکونی خیابان موجود را تعریض و راه دسترسی بندر به کمربندی نوشهر را ایجاد کنند.
امینی تصریح کرد: مأموران اداره‌کل بنادر و دریانوردی برای صرفه اقتصادی و به تصور استفاده مجانی از اراضی دولتی، آبان‌ماه سال گذشته بدون هماهنگی و بدون آنکه مجوزی از مراجع ذی‌صلاح داشته باشند با ماشین‌آلات سنگین راهسازی وارد باغ گیاهشناسی شدند و از 2جهت یعنی از شمال و جنوب شرق بخشی از دیوار باغ را تخریب و شماری از درختان نادر را قطع کردند اما خوشبختانه با ایستادگی اعضای هیأت علمی و کارکنان این ایستگاه و با حکم تاریخی دادستان محترم که دلگرمی و سپاس جامعه علمی منابع طبیعی و کشاورزی کشور را در پی داشت این تخریب‌ها متوقف و دیوار تخریب‌شده با دستور دادستان بازسازی شد.رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران افزود: اداره‌کل بنادر و دریانوردی مازندران در حالی اقدام به تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر کرد که مطابق با قانون، هیأت امنای سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تنها مرجع ذی‌صلاحی است که می‌تواند درباره اراضی تحقیقاتی تصمیم‌گیری کند؛ مرجعی که اعضای آن از چند وزیر، معاون وزیر و مدیران سطوح عالی کشور تشکیل شده و مصوبات آن در حکم قانون است. نکته قابل‌توجه اینکه، این مرجع تاکنون هیچ مصوبه‌ای برای تخریب باغ گیاهشناسی برای احداث راه دسترسی از کمربندی به بندر صادر نکرده است.
امینی در پایان گفت: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ضمن ارج نهادن به سایر نهادها، درصورت هرگونه اقدامی که منجر به تهدید باغ گیاهشناسی نوشهر شود از مسببان و عاملان به مراجع قضایی کشور شکایت خواهد کرد و اجازه نخواهد داد که باغی که پشتوانه تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی کشور و حاصل نیم قرن خون‌دل خوردن کارشناسان است قربانی احداث مسیری شود که با صرف هزینه می‌تواند از بخش دیگری عبور کند. تخریب این باغ گرچه ممکن است منافع محلی یا منطقه‌ای را تأمین کند اما برخلاف مصالح ملی کشور است.
باغ گیاهشناسی در یک نگاه
باغ گیاهشناسی نوشهر که به لحاظ وسعت، دومین باغ گیاهشناسی کشور محسوب می‌شود قبل از سال1335 و در عرصه‌ای به وسعت 35هکتار تأسیس شده و در حال حاضر، بیش از 800گونه منحصر به‌فرد از انواع گیاهان داخلی و خارجی را در خود جای داده است. علاوه براین، در این باغ که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، 20هزار نمونه گیاهی که از نقاط مختلف شمال کشور جمع‌آوری‌شده در هر باریوم(مجموعه) با آرشیو علمی و فنی نگهداری می‌شود.
