این معضل نه تنها گریبان پسته‌کاران کرمان را گرفته است، بلکه در بخش شرقی کشور زعفران‌کاران و تولید‌کنندگان کشمش نیز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. محمدرضا خباز، نماینده مردم کاشمر و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید با وجود آن‌که کاشمر دومین تولید‌کننده زعفران در دنیاست، مردم ساکن این شهرستان به نان شبشان محتاجند.
- در فصل تولید کشمش هستیم که حوزه انتخابیه شما یکی از قطب‌های تولید این محصول است، اما گویا تولید‌کنندگان کشمش به همان مشکلی بر خورده‌اند که برنجکاران شمال در فصل برداشت محصول درگیر آن بودند.
بزرگ‌ترین مشکل، نخریدن محصولات کشاورزی از سوی دولت است. الان کشمش آماده، روی دست مردم مانده است، در این میان دلال‌ها هم گرفتاری‌هایی برای کشاورزان مقروض درست کرده‌اند. تا چند وقت دیگر زعفران هم می‌آید. مردم نگرانند و می‌گویند وقتی که دولت برای خرید کشمش‌کاری نکرده است، لابد برای زعفران هم کاری نخواهد کرد. قیمت‌های تضمینی در قانون مشخص شده است و وزارتخانه‌های تعاون و جهاد کشاورزی باید خرید محصول را آغاز کنند.
از سوی دیگر شغل 80 تا 90 درصد مردم در شهرستان کاشمر کشاورزی است و اگر این محصولات خریداری نشود تمام آنها با مشکل معاش مواجه می‌شوند.
- کشمش و زعفران جزو اقلام صادراتی مهم کشور است. وزارت بازرگانی در این زمینه چه مسئولیتی دارد؟
هر دستگاه وظیفه‌ای دارد. وظیفه جهاد کشاورزی خرید محصولات به قیمت تضمین‌شده‌است و وظیفه وزارت بازرگانی جلوگیری از واردات بی‌رویه. الان کشمش چینی با قیمت پایین وارد و در کارتن کشمش‌های سبز قلمی کاشمر بسته‌بندی می‌شود و به فروش میرسد. متولی جلوگیری از این وضع کیست؟ وزارت بازرگانی باید تعرفه را آنقدر بالا ببرد که شاهد چنین ناهنجاری‌هایی نباشیم. وزارت بازرگانی می‌تواند تعرفه را تا 90 درصد، 100درصد و 120 درصد بالا ببرد. تعرفه را آنقدر بالا ببرد که برای وارد‌کننده کشمش، واردات در فصل برداشت محصول صرفه نکند.
اگر در زمستان و نزدیکی‌های عید دیدند که کشمش کمیاب شده و قیمتش به قدری بالا رفته است که مردم نمی‌توانند بخرند و به جامعه فشار وارد می‌آید، می‌توانند تعرفه‌ها را پایین بیاورند و اجازه واردات بدهند. در واقع تراز کردن بازار با وزارت بازرگانی است که با اعمال تعرفه‌ها جلو ی واردات بی‌رویه را بگیرد.
- میزان تولید کشمش کاشمر امسال چقدر است و اکنون با چه قیمتی فروخته می‌شود؟
سالانه 35 هزار تن تولید کشمش داریم. البته می‌دانید که خشکسالی‌ها و سرمازدگی‌های سال‌های گذشته باعث شده بود تولید کم شود. بعد از 3 سال ضرر و هزینه‌های سنگین که کشاورزان متقبل شدند امسال که می‌توانند به سود برسند و تولید به حد معمول رسیده است محصولات را به قیمت تعیین شده نمی‌خرند. چندی پیش هنگام سرکشی به حوزه انتخابیه دیدم کشمش‌های پیکانی دانه درشت، هر کارتن حدود 7 تا 8 هزار‌تومان فروخته می‌شد، در حالی که برای کشاورز بیش از اینها تمام شده است.
- امکان صادرات وجود ندارد؟
باید وزارت بازرگانی امکانش را فراهم کند. نمی‌گوییم که وزارت بازرگانی خودش محصولات را بخرد؛ باید زمینه را برای خرید یا صادرات محصول فراهم کند. ما اصلا مخالف این هستیم که دولت دخالت کند؛ ولی باید تجار و کسبه را بخواهد و بگوید من برایتان در فلان کشورها بازاریابی کرده‌ام، کشمش‌ها را از بازارهای داخلی بخرید و در این بازارهای خارجی بفروشید، سودش هم مال خودتان. در واقع معتقدیم پتانسیل دولتی را باید به کمک بازرگانی بیاورند. وزارت تعاون باید تعاونی تولید‌کنندگان کشمش تشکیل دهد. ما 2سال است که به‌دنبال تشکیل این تعاونی هستیم اما امروز و فردا می‌کنند.
- در 6 ماه اول سال تقریبا می‌توان گفت نمایندگان همه استان‌ها از واردات بی‌رویه میوه که به فروش محصولات داخلی آسیب می‌زند گلایه داشتند. ریشه این ناهماهنگی‌ها در کجاست؟
این سؤال را باید از وزیر بازرگانی پرسید. در چند جلسه‌ای که با مسئولان در این باره برگزار کردیم، قرار بر این شد که در فصل تولید، به هیچ وجه و برای هیچ محصولی اجازه واردات ندهند.
برای زعفران هم توافق شد اصلا وارد کشور نشود. قرار شد از 2 یا 3 ماه قبل از برداشت دیگر اجازه واردات ندهند که بازار منتظر کالای جدید یا فصل جدید محصول باشد و تا 3 یا 4 ماه بعد از پایان زمان برداشت یعنی تا تمام شدن محصول در بازار جلوی واردات را بگیرند.
مسئولان وزارت بازرگانی گاهی می‌گویند ما نمی‌توانیم اجازه واردات ندهیم. می‌گوییم درست! چون قانون برنامه پنجم هم گفته است، فقط از مکانیسم تعرفه برای کنترل بازار استفاده کنید. می‌گوییم تعرفه را که می‌توانید بالا ببرید. تعرفه کشمش را بیشتر کنید. اگر کشمش آن طرف 4 هزار تومان است وقتی با تعرفه 150درصد بخواهد وارد شود، وارد‌کننده برای هر کیلو باید
6هزار تومان اضافی‌تر پرداخت کند و بنابراین صرفه ندارد که وارد کند و به سراغ کشمش خودمان می‌رود.
وزارت بازرگانی هم هنگامی‌که احساس کرد کشمش از بازار جمع شده است، مردم نیاز به کشمش دارند و قیمتش در داخل از کیلویی مثلا 6تا 7 هزار تومان به 10 هزار تومان رسیده است فورا باید اجازه واردات بدهد. این هنری است که متأسفانه تا حالا نتوانسته‌اند از خود نشان دهند.
- گفتید زعفران‌کاران هم از این وضع نگرانند. همچنین خاطرنشان کردید که قرار شده است وارداتی صورت نگیرد و زعفران‌کاران کاشمری می‌توانند امیدوار باشند که از واردات آسیب نمی‌بینند؛ پس دلیل این‌که زعفران روی دست کشاورزان می‌ماند، چیست؟
همان‌طوری که می‌دانید، ایران نخستین تولید‌کننده زعفران دنیاست و 90 درصد زعفران دنیا در کشور ما تولید می‌شود. کاشمر هم دومین تولید‌کننده زعفران ایران است. با این‌حال بی‌سامان بودن تولید‌کنندگان مشکل اصلی است که باید با تدبیر دولت رفع شود. از دولت چه انتظاری هست؟ ما نمی‌خواهیم که دولت خودش وارد کار شود. ما به دولت می‌گوییم تو آقایی کن، مدیریت کن، برنامه‌ریزی کن. آقای وزیر تعاون! بیا یک تعاونی فراگیر برای 10 هزار تولید‌کننده زعفران ایجاد کن. این قدم اول.
وقتی تعاونی تشکیل دادید سرمایه در اختیار تعاونی بگذارید تا با اعطای وام قرض‌الحسنه از زعفران کاران حمایت کند. اگر این کار انجام شود، بعد از این‌که زعفران به‌عمل آمد به‌جای این‌که کشاورزان محصول را به دلال بدهند به تعاونی می‌دهند و پولی اگر لازم دارند از تعاونی می‌گیرند و دیگر اسیر بانک‌ها نمی‌شوند. از اینجا به بعد مسئولیت وزارت تعاون تمام است و وزارت جهاد‌کشاورزی باید وارد عمل شود. جهاد کشاورزی باید نظارت کند که زعفران، مرغوب و شایسته نام و سابقه ایران تولید شود و در مرحله سوم وزارت بازرگانی دستگاه‌های بسته‌بندی در اختیار زعفران‌کاران و تعاونی‌های چند‌منظوره قرار دهد و بالاخره زمینه صادرات را فراهم کند. در این صورت است که صنعت تولید زعفران در همه بخش‌ها به نان و نوایی میرسد، اما اکنون زعفران‌کاران با این همه تلاش و زحمت به نان شبشان محتاج هستند.
