مریم غفاری: چند روز پیش، دکتر غلامعلی عکاشه، رئیس انجمن ارتوپدی ایران، تعویض مفصل زانو را مهم‌ترین و جدیدترین مسئله روز دانست وگفت: 50درصد زنان بالای 55‌سال به‌دلیل ضعف زانو کاندیدای تعویض مفصل هستند.

زانو

به گفته وی، در مورد مفاصلی که هیچ کاری نتوان برای آنها کرد باید مفصل مصنوعی را جایگزین آنها کرد. درحقیقت اگر بخواهیم مفصل مصنوعی را با مفصل اصلی مقایسه کنیم، مانند دندان خرابی است که غیر از کشیدن هیچ راهی جز جایگزین شدن با دندان مصنوعی ندارد. آرتروز هم یک نوع خراب شدن مفصل در سطح غضروفات است که هیچ راهی غیر از جانشین شدن با مفصل مصنوعی ندارد.دکتر عکاشه تصریح کرد: بیشترین مفاصلی که دچار خرابی می‌شوند مفاصلی هستند که در معرض فشار ناشی از افزایش وزن قرار دارند. به‌همین دلیل مفصل زانو، بیش از سایر مفاصل دچار تخریب می‌شود و بعد از آن، مفصل لگن، مچ‌پا، شانه، آرنج و بقیه مفاصل در رده‌های بعدی از لحاظ آماری قرار دارند.به گفته این متخصص، سالانه 500 هزار مفصل مصنوعی زانو در آمریکا تعویض می‌شود ولی متأسفانه بیمارانی که کاندید‌ای تعویض مفصل هستند به دلایلی از قبیل ترس از عمل، به خطر افتادن شرایط اجتماعی و دلایل اقتصادی از عمل تعویض مفصل سر باز می‌‌زنند.

اگر زانوی فردی به هر دلیلی همچون ابتلا به آرتروز، ورم مفاصل یا هر نوع آسیب فیزیکی دیگر به‌شدت صدمه دیده باشد فرد توانایی انجام فعالیت‌های روزمره ساده مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله را نخواهد داشت و این در حالی است که این افراد حتی در وضعیت نشسته یا خوابیده نیز درد شدیدی را در ناحیه زانو احساس می‌کنند.

اگر تجویز دارو، کاهش سطح فعالیت‌های فیزیکی یا استفاده از تکیه‌گاه در هنگام راه رفتن نتواند در درمان موقتی بیمار مؤثر واقع شود، عمل جراحی زانو و تعویض کامل کشکک زانو آخرین راهکاری است که می‌تواند بیمار را از رنج و ناراحتی نجات دهد. به این ترتیب با تعویض و باز‌سازی‌ بخش‌های آسیب‌دیده و قسمت‌هایی که دچار ساییدگی شده‌اند فرد دیگر در ناحیه زانو دردی را احساس نخواهد کرد و با برطرف شدن محدودیت‌های ناشی از ایجاد بدشکلی در پاها فرد می‌تواند فعالیت‌های عادی زندگی خود را از سرگیرد.

بزرگ‌ترین، قوی‌ترین و سنگین‌ترین مفصل در بدن مفصل زانو است که حمایت، حرکت و تحمل تقریبا نیمی از وزن بدن را بر عهده دارد. این مفصل عملکردی مانند یک لولا دارد و بین انتهای بالایی درشت‌نی و انتهای پایینی استخوان ران واقع شده است. در اطراف آن لیگامنت‌ها و غضروف‌هایی وجود دارند که مفصل را ثابت کرده و از آن حمایت می‌کنند تا امکان حرکت بیش از حد به طرفین را محدود کند. اگر مفصل زانو دچار التهاب مفاصل شود، ممکن است پزشک، آرتروپلاستی زانو (تعویض زانو) را پیشنهاد دهد؛ این عمل، پروسه موفق و متداولی است که حرکت زانو را بهبود داده و امکان حرکت طبیعی بدون درد را مجددا برای بیمار فراهم می‌آورد.

به گفته متخصصان، عملکرد طبیعی زانو که به‌عنوان بزرگ‌ترین مفصل بدن شناخته شده است، نقش بسیار مهمی در انجام فعالیت‌های روزمره دارد؛ در حقیقت زانو شامل بخش انتهایی پایینی استخوان ران است که روی بخش انتهایی فوقانی استخوان ساق پا حرکت می‌کند.

کشکک زانو نیز بخش دیگری است که در فرورفتگی بخش انتهایی استخوان ران قرار گرفته است. رباط‌های متصل به استخوان ران و ساق پا نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل زانو دارند. سطح مفصل زانو در محل اتصال 3 استخوان ران، کشکک زانو و درشت نی توسط ماده نرمی پوشیده شده است که به‌صورت لایه‌ای روی استخوان‌ها قرار گرفته و سبب می‌شود آنها بتوانند به آسانی حرکت کنند.

روی سطوح دیگر قسمت‌های مفصل زانو بافت غشایی نازک و شفافی قرار گرفته که در نتیجه آزاد شدن یک ماده بخصوص از این بافت رشته‌ای، اصطلاک بین قسمت‌های مختلف مفصل زانو به حداقل رسانده شده و فرد می‌تواند به راحتی زانوی خود را خم و راست کند. در یک زانوی سالم هر یک از این قسمت‌ها به‌طور هماهنگ با قسمت‌های دیگر عمل می‌کنند اما در شرایطی که به هر دلیلی هماهنگی بین قسمت‌های مختلف زانو دچار اختلال شود، ماهیچه‌ها و عضلات زانو به‌شدت ضعیف شده و فرد به‌علت درد شدیدی که در مفصل زانو ایجاد می‌شود نمی‌تواند زانوی خود را به‌آسانی خم و راست کرده یا حتی حرکت دهد.

جراح ارتوپد برای این کار مفصل زانو را صیقل داده و قطعات صدمه دیده و بخش‌هایی را که بر اثر تحمل وزن فرسوده شده، با پروتز ساخته‌شده از آلیاژ فلزی، موادسرامیکی یا پلاستیک چگال تعویض می‌کند که این ایمپلنت‌های جدید را با سیمان اکریلیکی به استخوان متصل می‌کند. جراحی تعویض زانو معمولا برای بیمارانی با درد زانوی حاد و ناتوانی ناشی از آسیب به غضروف که به سبب آرتریت روماتوئید، التهاب مفاصل یا ضربه به‌وجود آمده پیشنهاد می‌شود. این عمل به‌طور موفقیت‌آمیزی در از بین بردن درد و برگرداندن عملکرد مفاصل تأثیر دارد.

طراحی ایمپلنت

به‌علت توانایی مفصل زانو در خم و راست شدن مانند لولای در، برای سادگی آن را به‌عنوان یک مفصل لولایی درنظر می‌گیرند. اما در حقیقت زانو ساختار پیچیده‌تری دارد چراکه خم شدن زانو مانند چرخش یک گوی است. طراحی‌های اولیه این ایمپلنت به‌صورت لولایی بود و شامل یک اتصال لولایی بین اجزا می‌شد. در طراحی‌های جدید ایمپلنت، پیچیدگی‌های مفصل شناخته‌شده و سعی شده تا حرکات پیچیده‌تر زانو را شبیه‌سازی‌ کنند، از لیگامنت‌های صلیبی خلفی (PCL) بهره برده و از لیگامنت‌های مجاور برای حمایت استفاده می‌کنند. امروزه بیش از 150 نوع ایمپلنت زانو طراحی شده است و کمپانی‌های زیادی وجود دارند که این ایمپلنت‌ها را می‌سازند. نوع ایمپلنت مورد استفاده توسط پزشک بستگی به عوامل مختلفی چون سن، وزن، فعالیت و حد سلامتی بیمار دارد.

کد خبر 118459

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز