اما با ورود ایمپلنتهای دندانی به دنیای دندانپزشکی، دیگر کسی مجبور نخواهد بود به‌دلیل از دست دادن دندان‌هایش شیوه تکلم، غذاخوردن، خندیدن و بالاخره زندگی خود را تغییر دهد.ایمپلنتهای دندانی این فرصت را برای همه فراهم کرده است که از یک تا تمامی دندان‌های ازدست‌رفته را به بهترین شکل ممکن جایگزین کنند.هرساله بیش از 400 هزار مورد ایمپلنت تنها در کشور آمریکا کار گذاشته می‌شود. ایمپلنتهای دندانی چند سالی است که در کشور ما نیز رایج شده است.
در تحقیقی که در کشور سوئیس روی 104 فرد دریافت‌کننده ایمپلنت انجام شد، نتایج جالب توجهی به‌دست آمد. همه ایمپلنتهای انجام شده لااقل 5 سال عمر کرده و 93 درصد از آنها بعد از 10 سال هنوز کاملا سالم بودند. تقریبا تمام افرادی که در این تحقیق شرکت کرده بودند، از ایمپلنتهای خود راضی بودند و عملکرد آن را تقریبا شبیه به دندان طبیعی خود ارزیابی می‌کردند.
94درصد از این افراد اعلام کردند که درصورت لزوم دوباره نیز ایمپلنت دریافت خواهند کرد و 87 درصد گفتند که ایمپلنت‌ها با وجود قیمت بالای آنها، درمان‌هایی سودمند و ارزشمند هستند. حالا اگر به فکر جایگزین کردن دندان از دست رفته خود هستید، ایمپلنت را به‌عنوان یکی از انتخاب‌ها به یاد داشته باشید. دکتر امین یمنی متخصص جراحی دهان، فک و صورت و عضو هیأت مدیره انجمن جراحان فک و صورت در رابطه با این روش کاشت دندان در این گفت‌وگو بیشتر توضیح می‌دهد:
- با این سؤال شروع کنیم که برتری ایمپلنت نسبت به روش‌های قدیمی و سنتی کاشت دندان چیست؟
برای برطرف کردن مشکل بی‌دندانی روش‌های مختلفی هست؛ یکی، استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی که برای فرد بریج یا پروتزهای پارسیل می‌ساختند. یکی از روش‌های تقریبا جدید هم که حدود 15سال است در ایران برای جایگزینی نواحی بی‌دندان از آن استفاده می‌شود، روش درمانی ایمپلنت است.
بخش عمده‌ای از افرادی که به ما مراجعه می‌کنند افراد سالمند هستند؛ سالمندانی که در گذشته دندان خود را از دست داده‌اند و از دست‌دندان‌های مصنوعی استفاده می‌کنند. نیازهای این افراد هم براساس گذشت زمان تغییر می‌کند به‌طوری که اوایل که از دست دندان مصنوعی استفاده می‌کنند خیلی راضی هستند به این دلیل که فک و شرایط مخاطی خوبی دارند و موقع حرف زدن یا غذا خوردن مشکل خاصی برایشان ایجاد نمی‌شود.
ولی با همه این اوضاع، میزان نیرویی که دندان‌های مصنوعی برای جویدن غذا نیاز دارند، با دندان طبیعی زمین تا آسمان فرق دارد. این نیرو به یک ششم و بعد از گذشت چند سال به یک شصتم می‌رسد و این باعث می‌شود که بعد از گذشت چند سال فرد نتواند غذاهای فیبری را بخورد مثل کاهو. طبیعتا رژیم غذایی چنین فردی تغییر کرده و دچار مشکلات گوارشی می‌شود.
- اما چرا این دندان‌ها اوایل خوبند و بعد از مدتی فرد احساس ناراحتی می‌کند؟
طبق قوانین فیزیولوژیکی بدن، وقتی دندانی از دست می‌رود، چون نیروهای فشاری از روی استخوان برداشته می‌شود، تراکم استخوانی کاهش پیدا می‌کند. برای همین است که بعد از مدتی ما می‌بینیم که فک شروع به تحلیل رفتن می‌کند درصورتی که پروتز برای بیمار ثابت است و تغییری نمی‌کند. دست دندان هم در این هنگام شروع به جابه‌جایی می‌کند و متحرک می‌شود. پس با هر حرکت عضله این دست دندان حرکت می‌کند. برای همین است که اگر فردی در سنین 35 تا 40 سالگی به‌طور کامل از دست دندان استفاده کند، دچار پیری زودرس می‌شود.
- خب چرا این اتفاق می‌افتد؟
به این دلیل که ارتفاع صورت کم شده و چین و چروک‌های آن زیاد می‌شود.
- پس این افراد نیاز دارند که هر 4 تا 5 سال در پروتزشان بازنگری شود. اینطور نیست؟
بله و به جایی می‌رسند که یا از این پروتزهای متحرک خسته می‌شوند و یا اینکه این پروتزها دیگر برایشان کارایی ندارد. برای همین این افراد به سمت درمان‌های مکمل می‌روند. قبلا چون ایمپلنت درمانی نبود که برای همه شناخته شده باشد مردم به سمت دندان‌های مصنوعی کشیده می‌شدند، ولی الان این درمان شناخته شده است.
- برای همه کسانی که از بی‌دندانی رنج می‌برند، این روش کاربرد دارد؟
ببینید، فردی که با بی‌دندانی کامل به ما مراجعه می‌کند خواسته‌های متفاوتی دارد از قبیل اینکه می‌گوید من می‌خواهم دیگر پروتز متحرک را نداشته باشم و پروتزم ثابت باشد. این کار شدنی است به این صورت که تعداد پایه‌های پروتز را برای این چنین فردی در نظر می‌گیریم و در نواحی مختلف فک استفاده می‌کنیم و از این پایه‌ها به‌عنوان نشستگاه ثابت فک استفاده می‌کنیم.
- با این حال چون این افراد به‌مدت طولانی از پروتز متحرک استفاده کرده‌اند استخوان فک‌شان خیلی اوقات شرایط مناسبی ندارد!
همینطور است برای همین این افراد احتیاج به اقدامات مکمل دارند مثلا ما برایشان پیوند استخوان می‌زنیم و لثه را بازسازی می‌کنیم و یا اینکه از تعداد ایمپلنتهای بیشتری استفاده می‌کنیم. هرچه ما تعداد ایمپلنت‌ها را بیشتر کنیم، پیش‌آگهی درمان‌مان به سمت بهتر شدن می‌رود و استحکام پروتز بیشتر می‌شود.
- گاهی اوقات هم پروتزهای متحرک برای افراد در نحوه حرف زدن یا جویدن غذا مشکل ایجاد می‌کنند. ایمپلنت برای این بیماران هم کاربرد دارد؟
بله اکثر این بیماران کسانی هستند که با اینکه پروتزشان ثابت باشد یا متحرک مشکلی ندارند ولی پروتزشان دیگر نمی‌تواند برایشان ایفای نقش کند. چون این پروتز در نحوه غذا خوردن و حرف زدن فرد ایجاد مشکل کرده است و به راحتی از دهانش در می‌آید. این به خاطر این است که نشستگاه پروتز دیگر صاف شده و پروتز دیگر نمی‌تواند ثبات داشته باشد. ما به این بیماران پیشنهاد می‌کنیم که از تعداد ایمپلنتهای کمتری استفاده کنند ولی همان دندان‌های مصنوعی به جای اینکه دیگر همه حمایتش را از استخوان و بافت نرم بگیرد، بخشی از این حمایت را از ایمپلنت‌ها می‌گیرد.
- پس دلیل این اتصالات و ایمپلنت‌ها این است که فرد دیگر موقع حرف زدن یا غذا خوردن پروتزش جابه جا نشود.
درست است، چون خیلی اوقات در خیلی از بیماران این پروتزها در حدود 12 تا 13میلی‌‌متر حرکت می‌کند و همین حرکت باعث می‌شود که تحلیل استخوان مجددا تسریع شود؛ پس این راه دوم است و البته خیلی وقت‌ها انتخاب ما همین راه دوم است چون وقتی فک خیلی تحلیل رفته باشد، بیمار نمی‌تواند تعداد بیشتری ایمپلنت را تحمل کند.
- در مورد هزینه ایمپلنت چطور؟ همه بیمارانی که مبتلا به بی‌دندانی هستند می‌توانند این روش درمانی را انتخاب کنند؟
بخش سوم بیماران کسانی هستند که مشکلات زیادی از قبیل مشکلات مادی دارند. در این شرایط ما پیشنهاد مینی‌ایمپلنت‌ها را می‌دهیم. مینی‌ایمپلنت‌ها از خیلی از جهات برای خیلی از بیماران ارجحیت دارند از قبیل صرفه مادی و راحت الوصول بودن. حسن عمده این کار این است که بیماری که با یک پروتز متحرک به ما مراجعه می‌کند در یک جلسه مینی ایمپلنتش گذاشته می‌شود و همان جلسه با یک پروتز ثابت‌تر به خانه برمی‌گردد. این درمان زمان خیلی کمتری نسبت به درمان‌های سه تا چهار ماهه می‌برد.
- یعنی برتری مینی‌ایمپلنت‌ها نسبت به ایمپلنت فقط در راحت‌الوصول بودنش است؟
نه، چون بخش دیگری از بیماران ما کسانی هستند که مشکلات سیستمیک دارند و ما نمی‌توانیم برایشان درمان‌های تهاجمی انجام دهیم مثلا اینکه بافت را برش دهیم و از این قبیل. این افراد کاندیداهای خوبی هستند برای اینکه آنها را به سمت مینی‌ایمپلنت‌ها ببریم. چون درمان مینی‌ایمپلنت‌ها کم‌تهاجم‌تر است.
- برای این روش درمانی بیمار باید چه شرایطی داشته باشد؟
برای درمان مینی ایمپلنت‌ها باید حداقل استخوان وجود داشته باشد چون در شرایطی که عرض استخوان کم است و فرد نیاز به پیوند استخوان دارد، بیمار زیر بار این پیوند نمی‌رود.
- آقای دکتر، ایمپلنت هم هرچند وقت یک‌بار نیاز به تعویض دارد؟
باید بگویم در ایمپلنت چند عامل دخیل هستند؛ یکی خود جراح و اینکه ایمپلنتی که انتخاب می‌کند ماندگاری داشته باشد و دوم کسی که ایمپلنت برایش گذاشته می‌شود یعنی خود بیمار که فرهنگ استفاده از ایمپلنت را داشته باشد. کسی که دندان‌هایش را از دست داده باید بداند که ایمپلنت‌ها دیگر مثل دندان طبیعی عصب ندارد. چون وقتی دندان طبیعی دچار درد می‌شود، فرد ناچار به چک‌آپ خواهد شد ولی چون این عصب در ایمپلنت دیگر وجود ندارد پس چک آپ آن هم شاید خیلی کم اتفاق بیفتد. برای همین در ایمپلنت چیزی که مهم است چک‌آپ‌های منظمی است که نقیصه پنهان را چک کند. چون ایمپلنت اگر از بین برود قاعدتا لق خواهد شد.
- البته از همه مهم‌تر رعایت یک سری اصول بهداشتی از سوی فرد است.
حتما همینطور است. مثلا ما می‌گوییم اگر دندان طبیعی را روزی 2 بار مسواک می‌زد حالا باید ایمپلنت را روزی 4 بار مسواک بزند در مورد نخ دندان هم همینطور. به چک‌آپ باید اهمیت داد تا از لحاظ سلامت بافت و تحلیل استخوانی چک شود. همچنین مسواک‌های مخصوص ایمپلنت برای تمیز کردن اطراف آن وجود دارد. به‌خصوص در مینی‌ایمپلنت‌ها مسواک‌های مخصوص وجود دارد که سلامت بافت را تضمین می‌کند.
- حرف آخر؟
ایمپلنت‌ها اگر همه چیز خوب پیش برود و استخوان به دور آنها بچسبد، تا 15سال ماندگاری دارد. موقعی این ایمپلنت‌ها نیاز به تعویض دارند که باز هم بافت استخوانی تحلیل رود یا بهداشت رعایت نشود.
