|
به مناسبت روز جهاني اهدا كنندگان خون
زندگي هديه كنيد
صدف كوهكن
|
|
|
سازمان انتقال خون ايران از سال 1353 و با هدف تهيه و توزيع خون و فرآورده هاي سالم و انجام امور آموزشي، پژوهشي و كاربردي در زمينه انتقال خون به طور رسمي آغاز به كار كرد.
مهمترين هدف انتقال خون در ايران تأمين خون و فرآورده هاي سالم آن است و از آنجا كه اهداكنندگان خون مهمترين ركن دستيابي به اين مهم هستند، نياز به بالا رفتن سطح آگاهي افراد و همچنين ترغيب آنها براي اهداي خون، ضروري به نظر مي رسد از اين رو 24 خرداد ماه مصادف با 14 ژوئن را روز جهاني اهدا كنندگان خون نام نهاده اند كه از اهداف اصلي آن مي توان به افزايش سطح آگاهي عمومي مردم، نسبت به نياز به خون و اهميت اهداكنندگان داوطلب، اشاعه شيوه هاي سالم زندگي براي سلامتي اهداكنندگان و بيماران دريافت كننده خون و حذف استفاده از خون اهداكنندگان دريافت كننده پول در سراسر جهان، مي توان اشاره كرد. براساس تصميم اتخاذ شده از سوي چهار ارگان جهاني حامي اهداي خون (سازمان بهداشت جهاني WHO، جامعه بين المللي انتقال خون ISBT اتحاديه بين المللي سازمان اهداكنندگان خون وفدراسيون صليب سرخ و جمعيت هلال احمر)، رويكرد اصلي روز جهاني اهداكنندگان در سال جاري (2006) ايجاد تعهد است، كه اين تعهد شامل ترغيب افراد سالم به اهداي داوطلبانه و مستمر خون، بدون دريافت وجه مي باشد.
انتقال خون چيست؟
انتقال خون در پزشكي جنبه حياتي دارد و در موارد خاص توسط پزشك معالج تجويز مي شود. خون به اجزاء متفاوتي قابل تجزيه است كه هم به شكل كامل و هم به شكل فرآورده هاي منشعب از آن قابل استفاده است.اجزاء مختلف خون عبارتند از: گلبو ل هاي قرمز (براي كم خوني ها يا خونريزي ها)، پلاكت ها (براي بيماريهاي خونريزي دهنده) و پلاسما (براي تأمين پروتئين هاي خون).
چرا نياز به خون شما وجود دارد؟
خون انسان هيچ جانشيني ندارد و نمي توان آن را به طور مصنوعي تهيه كرد و انسان تنها منبع خون براي همنوعان خود است (البته دانشمندان در حال تحقيق براي تهيه خون مصنوعي هستند). با صنعتي شدن زندگي و افزايش شمار قربانيان تصادف و مبتلايان به انواع بيماريهاي نيازمند دريافت خون و از سوي ديگر وجود پيشرفتهاي علمي كه موجب ارائه درمانهاي جديد مي شود، بيش از هر زمان ديگري نياز به خون را در جوامع مختلف آشكار مي كند.
گرچه ميزان نياز به خون در طول سال، چندان تفاوتي نمي كند، اما ذخيره خون در طول ماهها يا فصول خاص فرق مي كند. مثلا در تابستان كه مدارس تعطيل است، مراجعه كنندگان براي اهداي خون كمتر است در حالي كه درخواست خون از طرف بيمارستانها و ساير مراكز درماني تفاوتي نمي كند.
فوايد اهداي خون چيست؟
مهمترين اثر اهداي خون، نجات زندگي انسانها و آگاهي از سلامت جسماني است.دكتر حسن ابوالقاسمي – رئيس سازمان انتقال خون – در اين رابطه مي گويد: تحقيقات نشان داده اهداي مكرر خون به ميزان زيادي فرد را در برابر ابتلا به بيماريهاي قلبي – عروقي محافظت مي كند، همچنين اهداي خون نه تنها براي افراد سالم زياني ندارد، بلكه موجب جلوگيري از ابتلاي آنها به بيماريها نيز مي شود، ضمن اينكه سيستم خون سازي بدن به گونه اي است كه با افزايش جريان خون در بدن، طي مدت كوتاهي اين مقدار خون اهدا شده را جايگزين مي كند. در جريان اهداي خون اين پايش ها صورت مي گيرد: ضربان قلب، فشار خون، دماي بدن، نوع گروه خوني و تشخيص كم خوني در صورت وجود داشتن.
چه كساني مي توانند خون اهدا كنند؟
برخي از شرايط لازم كه اهداكنندگان خون بايد دارا باشند عبارتند از:
۱ - از نظر جسمي و روحي شرايط مناسبي داشته باشند.
۲ – حداقل سن 17 سال و حداكثر 60 سال (افرادي كه سابقه اهداي خون دارند تا سن 65 سالگي هم مجاز به اهداي خون هستند).
۳ – وزن بالاتر از 50 كيلوگرم باشد (حداقل وزن).
۴ – از اهداي خون قبلي حداقل 8 هفته گذشته باشد (مشروط بر اينكه تعداد دفعات اهدا در طول يك سال از 4 بار تجاوز نكند)
۵ – مبتلا به كم خوني و بيماريهاي قابل انتقال از طريق خون نباشند.
همچنين در صورت وجود موارد زير در فرد اهداكننده، حتما پزشك انتقال خون بايد در جريان امر قرار بگيرد:
مصرف برخي داروها، آلرژي هاي مهم مانند آسم، تب يونجه و... ، فشار خون بالا ، ديابت، بيماريهاي قلبي، ريوي، كليوي و كبدي ، سابقه تزريق خون و فرآورده هاي آن ،خالكوبي و حجامت ،سابقه اعتياد به مواد مخدر تزريقي، سابقه صرع يا تشنج ، سابقه تماس جنسي مشكوك، سابقه جراحي در شش ماه اخير، دوران حاملگي و شيردهي.
چه كساني سالمترين اهداكنندگان خون هستند؟
اهداكنندگان داوطلب: پولي در ازاي اهداي خون دريافت نمي نمايند و به طور منظم خون اهدا مي كنند، سالم ترين اهداكنندگان هستند.
اهداكنندگان فاميلي يا جايگزين: فقط در زماني كه خون آنها مورد نياز يكي از اعضاي خانواده يا آشنايان باشد، خون اهدا مي كنند. ثابت شده است كه خون اين افراد به سلامت گروه اول نيست زيرا ممكن است در شرايطي كه براي اهداي خون مناسب نيستند، تحت فشار قرار گرفته و خون اهدا نمايند.
اهداكنندگان پولي: افرادي كه براي دريافت پول، خون اهدا مي كنند. آنها معمولاً بيش از آن كه توسط كمك به افراد ديگر ترغيب شوند، به واسطه آنچه دريافت مي كنند، تشويق مي شوند. اين افراد ممكن است با اهداي خون، بيش از دفعات توصيه شده به سلامت خويش آسيب بزنند.
گروه اهداكنندگان مستمر و منظم: اهداكنندگاني هستند كه نياز به خون سالم را كه از حياتي ترين نيازهاي جوامع بشري است به خوبي درك كرده و از انگيزه بالايي جهت اهداي خون برخوردار هستند. اين افراد پس از اولين نوبت اهداي خون (و تاييد سالم بودن خونشان با معاينه و آزمايش) توسط پرسنل كار آزموده سازمان انتقال خون و تمايل شخص داوطلب انتخاب و كارت بسيج اهداكنندگان براي آنها صادر مي شود تا طبق جداول زمان بندي شده در كارت عضويت اقدام به اهداي خون نمايند.
قبل از اهداي خون
چه كارهايي بايد انجام داد؟
اهداي خون تجربه لذت بخشي است؛ پس بايد به خاطر داشته باشيد: قبل از اهداي خون يك غذاي مناسب بخوريد و ميزان آب بيشتري نسبت به روزهاي گذشته بنوشيد. اگر ممكن است از مصرف آسپرين به مدت 48 ساعت قبل از اهدا خون خودداري كنيد.نام و مقدار داروهاي مصرفي خود را به ياد داشته باشيد. خوردن اكثر دارو ها مانع از اهداي خون نمي شود اما مصرف برخي از داروها ممكن است مانعي به شمار آيد.
گاهي اوقات دلايل متعددي براي معافيت از اهداي خون وجود دارد. برخي از علل باعث معافيت دائم اهداكننده مي شوند، اما اغلب معافيت ها داراي علل موقت و كوتاه مدت مانند سرماخوردگي و گلودرد . اهداكنندگان داراي معافيت موقت و كوتاه مدت بعد از بهبودي كامل، واجد شرايط براي اهدا خون مي شوند و مي توانند اقدام به اهداي خون نمايند. همان طور كه ذكر شد برخي از افراد نبايد تحت هيچ شرايطي خون اهدا نمايند اين افراد عبارتند از:
۱ - افرادي كه سابقه ابتلا به زردي بعد از 10 سالگي دارند.
۲ – افرادي كه قبلا آزمايشات هپاتيت C، B و ايدز (HCVAB و HIVAB) با پاسخ مثبت داشته اند.
۳ – افرادي كه مواد مخدر تزريقي استفاده كرده يا مي كنند (حتي براي يك بار)
۴ – افرادي كه رابطه جنسي نامطمئن دارند.
۵ – افرادي كه فاكتورهاي انعقادي تغليظ شده دريافت مي كنند.
در اينجا سؤالي كه مطرح مي شود اين است كه آيا اهداي خون ايمن است؟
در واقع سازمان انتقال خون در ايران كليه اهداكنندگان را مورد بررسي قرار مي دهد تا ايمني اهداكنندگان و دريافت كنندگان تأمين شود.به خاطر داشته باشيد كه از شما فقط در زماني خون گرفته مي شود كه شما سالم باشيد، در ضمن اهداي خون بسيار بي خطر بوده و تعداد بسيار كمي از اهداكنندگان ممكن است پس از اهداي خون احساس ناراحتي كنند.
گاهي، برخي افراد پس از اهداي خون بي حال مي شوند. اگر چنين مواردي رخ دهد، مي بايست به ميزان كافي استراحت كرد. به خاطر داشته باشيد كه هيچ گاه به دليل ترس از درد سوزن خون گيري، از خون دادن امتناع نكنيد زيرا با وجود مهارت كارشناسان خونگيري، سوزش مختصري در آن محل حس خواهيد كرد.و اگر نگران شرايط بهداشتي هستيد به دليل استريل كردن محل خونگيري و استفاده از وسايل يكبار مصرف، امكان آلودگي و انتقال بيماريهاي ويروسي وجود ندارد.در پايان باز هم بر اهميت اهداي خون تاكيد مي كنيم و يادآور مي شويم اهداي خون نه تنها براي جامعه و بيماران مفيد است، بلكه موجبات آگاهي از وضعيت سلامتي افراد را نيز فراهم مي كند.
|
